Угу рихьэу Iоф пшIэныр насыпыгъ: ащ пхегъахъо, уеIэты, уегъэразэ.

Мы тызыхэт уахътэмкIэ анахь мэхьанэ зиIэр лIэужыкIэм ипIун. Iэдэб, нэхъой, къэрар ахэлъэу, шIэныгъэ-гъэсэныгъэ гъэнэфагъэ ыкIи шIыкIэ-гъэпсыкIэ хэхыгъэ – культурэ ягъэгъо­тыгъэныр пшъэрылъ инэу къэ­нэжьы. Мы лъэныкъомкIэ гъэзагъэу, Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ тхылъеджапIэ кIэгъэзынчъэу Iофышхо елэжьы, хэти пIуныгъэу, гъэсэныгъэу, цIыфыгъэу, акъыл Iушыгъэу ыгъотырэр тхылъыр арыба къызщежьэрэр, ахэм узыфэе упчIэ минмэ яджэуап къыуаты.

Лъэпкъ тхылъеджапIэм краеведениемрэ литературэмрэкIэ ибиблиотекарэу Айтэчыкъо Рузанэ иIофшIэн зэрехъулIэрэр, ащ фыщытыкIэу фыриIэр зэдгъа­шIэмэ тшIоигъоу упчIэхэмкIэ зыфэдгъэзагъ.

Рузанэ къуаджэу Еджэркъуае 1971-рэ илъэсым, лэжьэ­кIо унагъо къыщы­хъугъ. Ятэу Казбек­рэ янэу Сарятрэ пшъэшъи 4-рэ зы кIалэрэ зэдапIугъ, зэдалэжьыгъ, джы ахэр цIыф икъу­гъэх, хэти шъхьэIыгъыжьыпIэ амал иI.

— Библиотекарь сэнэхьатыр сыдэущтэу къыхэпхыгъа, Рузан?

— Еджэркъое гурыт еджапIэр къы­зысэух уж, апэ тучантесэу Мые­къуапэ зы илъэсрэ сыщеджагъ, ащ пысыдзэжьи, Краснодарскэ сатыушI техникумым икъутамэу Белореченскэм дэтыгъэм илъэ­ситIо сыще­джагъ, къэсыухыгъ. Къуаджэу Кощхьаблэ банкым кредитымкIэ бухгалтерэу илъэситIо сыкIомэ сыкъэкIожьызэ Iоф щысшIагъ, ау ренэу гъогу утетыныр псын­кIэп, Еджэркъуае культурэм и Унэу дэтым хэт тхылъеджапIэм цIыф зэрящыкIагъэр зысэшIэм сы­кIуагъ, саш­тагъ. Iоф сшIэзэ, 2004-рэ илъэсым, заочнэу Адыгэ къэралыгъо университетым икIэлэегъэ­джэ факультет къэсыухыжьыгъ. ТхылъеджапIэм зыго­рэущтэу апэрэ мафэм щегъэ­жьагъэу сызфикъу­дыигъ, зэкIэ сиамали, сишIэныгъи ащкIэ згъэзагъэ.

— УимысэнэхьаткIэ Iоф пшIэныр къиныгъэба?

— ПшIоигъоу, уфэчэфмэ, зэмыгъэшIэн щыIэп.

— Сыдигъуа Мыекъуапэ укъы­зыкIуагъэр, тхьапш хъугъа АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ Iоф зыщыпшIэрэр?

— 2010-рэ илъэсым игъэтхапэ щегъэжьагъэу Лъэпкъ тхылъеджапIэм краеведениемрэ литературэмрэкIэ иотдел Iоф щы­сэшIэ, ау къуаджэм Iоф зэрэщысшIагъэри хэбгъэхъожьмэ, библиотекарэу Iоф зысшIэрэр илъэс 21-рэ хъугъэ.

— УиIофшIэнкIэ анахь мэхьанэ зиIэр ыкIи къыппшъхьапэрэр сыда?

— Библиотекарь пэпчъкIэ анахь мэхьанэ зиIэр, тхылъ фондыр дэгъоу ышIэныр ары. Сэри апэрэ мафэхэм къащегъэ­жьагъэу, сишъыпкъэу (джы непэ къынэсыжьэу), фондыр дэгъоу зэрэсшIэщтым сыпылъыгъ.

— Тхылъеджэхэр зэблэщыгъуаеха, сыд фэда мафэ къэс цIыфмэ яшIоигъоныгъэхэр афэбгъэцэкIэнхэр?

— Тхылъеджэхэр — ныбжь зэфэшъхьафхэм арытхэр, къыт­щыгугъхэу къытфэкIох. Ар къыд­гурыIоу, сыдигъуи нэгушIоу тапэгъокIы, къызэрэкIохэрэр тигуапэ, литературэу, нэмыкIэу зыфаехэр зэрядгъэгъотыщтым тыпылъ, зэрэтлъэкIэу тадеIэ, къафэтэгъоты ыкIи ятэты тхы­лъэу е нэмыкI шIэныгъэ къэкIуа­пIэу (журнал, гъэзет) зыфаехэр. Тэ, тшъхьэкIи, тфэлъэкIырэмкIэ тызэрадеIэрэм тегъэрэзэжьы.

— Тхылъеджэхэмрэ шъо библиотекэ IофышIэхэмрэ шъугу хэзэрэгъэкIэу къыхэкIа, сыдым епхыгъэу?

— Амал горэ иIахэу, хэти ыгу хэдгъэкIырэп, тлъэкIырэмкIэ тыдемыIэмэ, ау тхылъэу аштагъэр зышIуагъэIофынышъ, игъом къытфахьыжьыныр ащыгъупшэу къыхэкIы. Зырыз дэдэхэр ахэтых телефонкIэ тафытеоу, тхылъ гъотыгъуаеу бэшIагъэу ыIыгъыр къыхьыжьынэу зетIокIэ, зыгу къытфыхэкIыхэрэр; ар тэ къэтыугупшысыгъэп, тхылъеджэм чIыфэу телъ хъугъэм, гузэгъабгъэ хэмылъэу, къыригъэгъэзэжьын фае, — ари тыфэса­къзэ зэшIотэхы.

— Шъуиотдел нэбгырэ пчъа­гъэу шъучIэса ыкIи шъуиIоф зэфэда е зэтекIа?

— Краеведениемрэ литературэмрэкIэ отделым нэбгыри 5-у Iоф щытэшIэ; щыр – библиограф, 2-р – сэррэ ГъукIэлI Асыетрэ тыбиблиотекарь, отделымкIэ типащэр лъэшэу бзылъфыгъэ гупсэфэу, зыфэсакъыжьэу, ухэт­ми, щысэ зыкIэрыпхынэу Мэрэтыкъо Зарем, Iофым хэшIыкIи гуетныгъи фыриI.

— Рузан, шъуиотдел къы­чIахьэрэм сэри сащыщ, сэ­лъэгъу, нэрэ-Iэрэм, хэти шIоигъор — литературэр зэрежъу­гъэгъотырэр. ШъуиIофшIэн лъэныкъуабэкIэ сыда къышъу­фэзгъэпсынкIэрэр?

— ШIыкIэ-амалыкIэхэм лъэшэу тиIоф къагъэпсынкIагъ. Электроннэ каталог тиI, компьютерхэр отдел пэпчъ чIэтых. Тхылъеджэхэри къытфытеох къэмыкIохэу, зыфаер къытаIо; тэри джэуапыр афятэгъэхьыжьы; джащ фэд, ящыкIэгъэ сурэтхэр ыкIи къэбархэр афэтэтIупщых, унэм зэрисхэу, ар IофшIэкIэ лъэныкъуакIэу хъугъэ.

— Шъуиотдел иIофшIэн сыдэущтэу зэхашъущэра, тхылъеджэхэми нахь апэблагъэ зышъушIыра?

— ОтделымкIэ тиIофшIэн анахь зэрэдгъэунэфхэрэр тхылъ къэгъэлъэгъон зэфэшъхьафхэу мэфэпчъым къыщытыгъэхэ хъу­гъэ-шIагъэхэр къызэритIотыкIыхэрэр арых: мазэ пэпчъ къэгъэлъэгъонитIу-щы тымыгъэ­хьазырэу къыхэкIырэп – ахэр щыIэныгъэ лъэныкъуабэмкIэ гъэзагъэх: титарихъ чыжь, тинепэрэ щыIакI; лъэпкъым къы­хэкIыгъэхэ цIыф цIэрыIохэм афэгъэхьыгъэхэр; къэралыгъо гъэпсыкIэ адыгэхэм тиIэ зэрэ­хъугъэр, ащ шIуагъэу къытфихьыгъэр, нэмыкI темэхэри ахэм къащитэIотыкIых литературэ гъэнэфагъэу тиIэмкIэ.

— Рузан, илъэс пчъагъэм тхылъеджапIэм Iоф щыошIэ, уезэщэу, укIэгъожьэу къыхэкIа, хьаумэ?..

— Сэ сшъхьэкIэ тхылъыр сикIас, цIыфхэми мафэ къэс Iоф адатшIэу тызэрахэтым сесагъ, сегъэразэ, сиамал къызэрихьэу сиIофшIэн нахьышIу зэрэхъущтым сэри зэрэслъэкIэу сыхэлажьэ.

— Мыщ дэжьым сыкъэмыупчIэн слъэкIыщтэп, Рузан, хэта библиотекэ IофшIакIэмкIэ узкIырыплъыгъэу, зишIуагъэ къыокIыгъэр?

— Зы нэбгырэ хэхыгъэ ыцIэ къемыIоми, мафэ къэс а зы Iофыр узэготэу пшIэ зыхъукIэ, зыр зым кIырыплъыжьэу къысщэхъу; тызэдеIэжьы, тызэфэгумэкIыжьы, ащ тиIофи къытфегъэпсынкIэ. Ау апэдэдэ отделым сыкъызэкIом, отдел пащэу щытыгъэу Мыгу Сарэ Хьазрэт ыпхъур сэ сшъхьэкIэ щысэшIу зэрэсфэхъугъэм нэмыкIэу, уп­чIэжьэгъу гъэшIэгъонэу, сымышIэрабэр къызгуригъэIуагъэу, Iофым сыфигъэчэфыгъэу, пэблагъэ сишIыгъэу, сисэнэхьат уасэ фысигъэшIыгъэу къысщэхъу.

— Рузан, тизэдэгущыIэгъу ыкIэм, тхылъеджэхэм, гъэзет­еджэхэм ыкIи уиIофшIэгъухэм укъызэрафэлъаIомэ сыда пшIо­игъор?

— Тидунае мамырэу, хэти псауныгъэ пытэ иIэнэу сыфай! «Тхылъыр – шIэныгъэм иIун­кIыбз», — арышъ, хэти ар тыгу къэкIыжьэу, гъусэныгъэ дытиIэ сшIоигъу. Пстэуми акIыIужьыр IофшIэныр ары, ащ цIыфыр цIыфы ешIы.

— Тхьауегъэпсэу, Рузан.

— Ори ары.

Мамырыкъо Нуриет.

Сурэтым итыр: АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ ибиблиотекарэу Айтэчыкъо Рузан.