Псэм ибзый цIыкIухэр
КъыгъэшIагъэм Александра Гавриленкэр зыдэлэжьагъэр кIэлэцIыкIухэр ары. Нафэу зэрэщытымкIэ, сабый пэпчъ къыдэхъугъэу сэнаущыгъэ ин хэлъ. Ау ар икъоу къызэIухыгъэным кIуачIи, шIэныгъи ищыкIагъ. Лъэпкъ культурэм, джырэ искусствэм ахэр къыхэщэгъэнхэ фае. Джащ фэдэ еплъыкIэ иI илъэс 40-м ехъурэ кIэлэегъаджэу Iоф зышIэгъэ Александра Гавриленкэм.
Я 2000-рэ илъэсхэм агузэгухэм адэжь къуаджэу ШэхэкIэй дэт кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм чIэсхэм орэд къаIоу рагъэжьагъ. Хьау, кIэлэцIыкIухэм орэд къамыIоу щытыгъэп, ау художественнэ-эстетическэ хэхъоныгъэмкIэ ыкIи вокалымкIэ сыхьатхэр яIэхэу, ащ фагъасэхэу къыхэкIыгъэп. ЕтIани гъэшIэгъоныр дахэу, мэкъитIукIэ орэд къаIоным зэрэфагъасэщтыгъэхэр ары. Къушъхьэлъэ къоджэ цIыкIум щыпсэухэрэ кIэлэцIыкIухэр «кIоныр рамыгъажьэзэ, къэшъуакIо мэхъух» зэраIорэм зыгорэ хэмылъэу щытэп. КIэлэцIыкIухэм янэ-ятэхэр ащ фэдизэу щыгугъыщтыгъэхэп орэд къэIонымкIэ гъэшIэгъон горэ къадэхъуным. «Зыгорэм пылъхэмэ дэгъуба» зыфэпIощтым фэдэ еплъыкIэ яIагъ. Ау пIэлъэ кIэкIым къыкIоцI кIэлэцIыкIухэр зыхэт хорым бгъэшIэгъон икъоу концерт цIыкIухэр къытыхэу ригъэжьагъ. Александра Гавриленкэр мы Iофым кIэщакIо зыфэхъум кIэлэцIыкIухэм амакъэхэм акIэдэIукIызэ къахихыщтыгъэх, ежь гуетыныгъэу орэдым фыриIэр ахэми алъигъэIэсыным мыпшъыжьэу ыуж итыгъ.
Ансамблэм цIэу фаусыщтым кIэлэцIыкIухэри, кIэлэегъаджэхэри, ны-тыхэри бэрэ егупшысагъэхэп: «ТыгъэбзыйкIэ» еджагъэх. Шъыпкъэ, мыхэр сценэм къыздэкIуаехэкIэ, анэгухэр гушIом зэлъиштагъэу, орэд къэIоным агукIэ зэригъатхъэхэрэр къахэщэу, бзый цIыкIухэу къэлъагъощтыгъэх. Репетициехэм къякIолIэнхэм пае уялъэIунэу е ебгъэзынхэу ищыкIэгъагъэп.
— Iо хэлъэп, апэдэдэ зесэгъэжьакIэм псынкIагъэп, — ыгу къэкIыжьы А. Гавриленкэм. — Ежь кIэлэцIыкIухэми вокалымкIэ уахътэу дгъакIорэр джэгухэ фэдэу ары къызэращыхъущтыгъэр. Зэсэгъагъэхэр янэ-ятэхэм апашъхьэ зэхахьэ горэ щыIэ хъумэ кIэлэцIыкIу орэдхэр къыщаIонхэр, е къоджэ клубым мэфэкI концерт горэ къыщаты хъумэ джащ фэдэу зэхэтхэу е нэбгырэ зырызэу яIэпэIэсэныгъэ къагъэлъэгъоныр ары. Къоджэдэс кIэлэцIыкIухэр, гуетыныгъэ фыуиIэу ауж уитымэ, бэ зыфэбгъэсэнхэ плъэкIыщтыр. Ори угу зэретыгъэр, гъэхъагъэ горэ ашIыным узэрэщыгугъырэр къызашIэкIэ, ежьхэри нахь хъупхъэ мэхъух.
ЯкIэлэегъаджэ игуетыныгъэ артист цIыкIухэм икъоу алъыIэсыгъ. Бэрэ Iоф ашIэщтыгъ, егугъущтыгъэх. Къуаджэу Хьаджыкъо искусствэхэмкIэ я 2-рэ кIэлэцIыкIу еджапIэу дэтым и ШэхэкIэе къутамэ щызэхащэгъэ хорым музыкальнэ еджэпIэ шъыпкъэм игурыт классхэм къащамыгъакIэу орэд къаIоу хъугъэ. Аужыпкъэм мэкъищкIэ партие хьылъэхэр къаIощтыгъэх. «Тыгъэбзыим» ирепертуар орэд 30-м ехъу урысыбзэкIи, адыгабзэкIи хахьэщтыгъэ.
Хорыр апэдэдэ лауреат зыщыхъугъэр кIэлэцIыкIу-ныбжьыкIэ творчествэмкIэ район фестивалэу «Родники» зыфиIорэр ары. Ащ нэужым районым патриотическэ орэдымкIэ кIэлэцIыкIу зэнэкъокъоу щыкIуагъэм дэгъоу зыкъыщигъэлъэгъуагъ. Илъэс зытешIэм «Тыгъэбзыим» къалэу Шъачэ искусствэхэмкIэ икIэлэцIыкIу ыкIи имузыкальнэ еджапIэхэм азыфагу текIоныгъэр къыщыдихыгъ.
Ахэр сценэм тетхэ зыхъукIэ, зэкIэ псынкIэу къадэхъоу къыпщэхъуми, Iофышхо А. Гавриленкэм адишIагъ. Ренэу гуетыныгъэ фыуиIэу, узышъхьамысыжьэу зыгорэм утелэжьыхьэ зыхъукIэ, гъэхъагъэ зэрэпшIыщтым укIэупчIэжьынэу щытэп. ИлъэсипшI пчъагъэу кIэлэегъаджэм Iоф зишIагъэм гуетыныгъэшхо фыриIэу, ыкIэм нэсэу дэгъоу зэкIэ зэшIуихэу есагъ. Ригъаджэхэрэми джащ фэдэ фыщытыкIэ фыряIэу зыуж ихьэхэрэр ыкIэм нагъэсын алъэкIэу ыгъэсэнхэм пылъыгъ. КIэлэеджакIохэм ренэу репетициехэр адишIыщтыгъэх. Зэресагъэхэу яунэ исхэми, еджапIэм щыIэхэми, урамым тетхэми, автобусым исхэми цIыфхэм апаий, ежьхэм апаий орэд ягуапэу къаIощтыгъ.
Джыри зы нэшэнэ гъэшIэгъон мы ансамблэм хэлъ: сабый пэпчъ — орэдыIу. ЕджапIэм щызэхащэгъэ хорым ишIуагъэкIэ ШэхэкIэй дэсхэм зэкIэми орэд къаIоу къыпщэхъу.
— ЗэкIэми анахь ушэтыпIэ инэу, анахь мэхьанэ зиIэу кIэлэцIыкIухэм алъытэрэр ежьхэр къызщыхъугъэхэ чIыпIэм щыпсэухэрэм апашъхьэ орэд къыщаIоныр ары, — еIо Александра Гавриленкэм. — Хорым иконцерт ин пэпчъ, анахьэу етIани юбилейхэм япхыгъэхэр, ашIогъэшIэгъон мэхъух. ОрэдыIо цIыкIухэм янэ-ятэхэр, кIэлэегъаджэхэр, кIэлэцIыкIу IыгъыпIэм икIэлэпIухэр ыкIи нэмыкIхэр ащ фэдэ концертхэм бэу къякIуалIэх. ЦIыфхэу къякIуалIэхэрэм къэгъагъэхэр ыкIи шIухьафтын цIыкIухэр ренэу къызыдахьых.
КультурэмкIэ Москва дэт къэралыгъо институтыр къэзыухыгъэ, илъэс 40-м ехъурэ ыгу зыфэкIорэ сэнэхьатым хъупхъэу рылэжьэгъэ Гавриленко Александра Михаил ыпхъур илъэс заулэкIэ узэкIэIэбэжьмэ пенсием кIуагъэ, ау ыпIугъэхэм къарыкIуагъэм ренэу лъэплъэ: еджэныр лъызгъэкIотагъэхэм, Iофэу зыфэгъэзагъэхэм, къадэхъугъэ-къадэмыхъугъэм ренэу зыщагъэгъуазэ. Гуфэбэныгъэ ин хэлъэу ар пенсием зэрагъэкIотэжьыгъагъэр мыщ дэжьым къыхэзгъэщынэу сыфай. Ригъэджэгъабэмэ шIу алъэгъурэ якIэлэегъаджэ мэфэкI шъыпкъэ фашIыгъагъ. Хэти фэлъэкIырэр, зыфэкъулаир ащ къыщигъэлъэгъуагъ. Ежь кIэлэегъэджэ хъупхъэу илъэсыбэрэ Iоф зышIа- гъэр адрэ къекIолIагъэхэм афэдэу залым чIэсэу ыпIугъэхэм къадэхъугъэм щыгушIукIэу щысыгъ.
Ныбэ Анзор.