Лъэцэр Вячеслав игупшысэ дунай

ЦIыф зэфэ шъырытэу, зынапэ зымыхъожьэу, игущыIэ емып­цIыжьырэм В. Лъэцэрыр ащыщыгъ. ЗышIэщтыгъэхэм къызэраIорэмкIэ, илэгъухэми, ежь нахьыжъхэми лъэшэу ар атекIыщтыгъ; иIорэ-ишIэрэ зэтекIыщтыгъэп, ышъхьэ закъоу щымытэу, ежь фэдабэм ящыIакIэ тынчыным, гугъунчъэным фэбанэщтыгъ, ащкIэ сыдигъуи ежь къытефэрэр ышIэзэ къыры­кIуагъ. Ау узынэбгырэкIэ зэкIэ щыIэныгъэм икъиныгъохэр пфызэпычыщтхэп ыкIи къызэу­нэкIыщтхэп, узэкъотмэ, къушъ­хьэри бгъэкощыщт.

Ау икIыгъэ я ХХ-рэ лIэшIэгъум ия 90-рэ илъэсхэр къызэрыкIуагъэхэп – плъыр-жъэрыгъэх, хэти сыди гупсэфыгъо иIэжьыгъэп – хъункIэн-зэрэ­укIыжьыныр, цIыфым ежь фэдэ цIыфыр бадзэу къыримыдзэу, сомэм пае зыщиукIыжьыщтыгъэ охътэ зэхэпхъо бырсырыгъ. А илъэсхэр зыфэдагъэхэр, ер къызэрыкIыщтыгъэр, лъэпкъыр кIодыкIае зэрэхъущтыгъэр Лъэ­цэр Вячеслав идетектив романхэу: «Южный крест» (Майкоп, 2000), «Лавина» (Майкоп, 2001), «Операция «Оборотень» (Майкоп, 2002), «Бархатный сезон» (Майкоп, 2003) зыфиIохэу илъэс зэкIэлъыкIохэм ытхыгъэхэм къащыриIотыкIыгъ. ТхакIом ипроизведениехэм ятематикэ ыкIи къэтыкIэ-къиIотытыкIэ шапхъэ хъугъэ-шIэгъэ шъыпкъэр – криминал жанрэр ары алъап­сэр. В. Лъэцэрым гъэшIэшхо иIэнэу хъугъэп – илъэс 61-рэ хъугъэ къодыеу идунай ыухыгъ. Ау мы охътэ кIэкIым ащ бэ ригъэфэн ылъэкIыгъэр.

Зы гъашIэ хэти иIэр

ЦIыфыр тIо къэхъурэп, бэмэ ащ гу лъамытэми, зы гъашIэ хэти иIэр ыкIи ар урыкIэмыгъо­жьэу, зэрэбгъэшIэщтым уимафэ, уиилъэс пэпчъ фэбгъэIорышIэшъун фае, джащыгъум пкIэн­чъэу ущыIагъэп.

Лъэцэр Вячеслав Щамсудин ыкъор Iоны- гъом и 2-м 1952-рэ илъэ­сым Теуцожь районым итыгъэ къуаджэу Къэзэныкъуае къыщыхъугъ. 1970-рэ илъэсым Едэпсыкъое гурыт еджапIэр къыухыгъ. 1970 – 1973-рэ илъэсхэм гъунэпкъэ ухъумэкIуа­дзэхэм къулыкъур ащихьыгъ. 1973-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу 1977-рэ илъэсым нэс СССР-м МВД-мкIэ иапшъэрэ еджапIэу Горькэм дэтым щеджагъ, апшъэрэ юридическэ гъэсэныгъэ зэригъэгъотыгъ. Илъэс 25-м ехъум хэ­гъэгу кIоцI IофхэмкIэ органхэм къулыкъур ащишIыгъ, оперативнэ-пэщэ составым хэтэу IэнэтIэ зэфэшъхьафхэр ыгъэцэкIа­гъэх. Пенсием зэкIо ужым, ООО «Мир центр» зыфиIорэм юрисконсультэу иIагъ, ащ готэу хъызмэт Iоф­хэмкIэ унэе юридическэ IофшIэныр дихьыщтыгъ. Милицием хэтэу Iоф зишIэгъэ илъэс­хэм щыIэныгъэ опытышхор къыратыгъ, ащ литературнэ сэнаущыгъэр къызыхэхъо­жьым, тхэн-гупшысэным, творчествэм зафигъэзагъ. НитIум алъэ­гъурэм, гукIэ зэхишIэрэм гупсэфыгъо къыратыжьыщтыгъэп, джащыгъум, ручкэмрэ тхьапэмрэ къышта­гъэх. КъэIогъэ-Iожьыгъэу къодыеу щымы­тэу, щыIэныгъэ лъэпсэ куу зиIэхэ хъугъэ-шIагъэхэр IэубытыпIэ ышIыхэзэ, а зэкIэ гукIэ бэрэ-бэрэ ыпщыжьэу къыхэкIыгъ, шIоигъом тхакIоу Лъэцэрыр лъы­Iэсыгъ.

Шъыпкъэр ащыгъэунэфыгъ

1995-рэ илъэсым къыще­гъэ­жьагъэу ытхыхэрэр къыхиутыщтыгъэх. ЫпшъэкIэ къызэрэсIуа­гъэу, детектив романи 4 икъэлэмыпэ къыпыкIыгъ. Ахэр произведение ухыгъэ гъэшIэгъоных къаIуатэрэмкIи, купкIымкIи (идеемкIи), шъуашэмкIи, бзэу зэрытхыгъэхэмкIи, образхэр зэращы­IорышIэхэрэмкIи зэдештэх. УкIын-хъункIэн лыгъэр зэтеIэжэгъэн зэрэфаер ахэм ащыкIэгъэтхъыгъ, охътэ жъалым щынагъоу къызэтынэкIыгъэм (я 90-рэ илъэсхэм) ахэр атешIыкIыгъэх.

Ежь авторым ыгуи ыпси ит­хылъхэм зэрахигощагъэм ишы­хьат Лъэцэрым пасэу ищыIэныгъэ зэриухыгъэр. ЦIыфхэм агу жъалымыгъэ мэшIошхоу къи­тэджэгъагъэр зэтеIэжэгъэн зэ­рэфэягъэмкIэ, «Мардж!» къа­щишIыгъ ироманхэмкIэ тхакIом, шыкур. ЩыIакIэри хэгъэгушхоу Урысыеми, Адыгеими, нэмыкI субъектхэми ащызэтеуцожьы­гъэу, аIэ хэти зэкIэдзагъэу, щыIэкIакIэм игъэпсын хэлажьэх.

Къэрэмыхъужь ныбжьи ащ фэдэ плъыр-жъэр тхьамыкIагъо! «ЦIыфыр щыIэнэу арыба къызыкIэхъурэр» ыIоу, Лъэцэр Вячеслав игупшысэ дунай зафэу ыгъэIорышIагъ. Зэман щэчы­гъое гуштэгъуаеу текIыгъэм инэпэеплъых мы романиплIыр; тиблэ­кIыгъэ нэшхъэй къизыIотыкIыгъэх.

Мамырыкъо Нуриет.