Мы упчIэм джэуап ритэу къысщыхъугъ 2020-рэ илъэс гомыIоу пандемием цIыфлъэпкъыр зигъэгуIагъэм урысыбзэкIэ ыкIи адыгабзэкIэ къыдэкIыгъэ тхылъэу «Ум и счастье» е «Акъылрэ насыпрэкIэ» зэджагъэхэр.

Мыщ дэжьым къыщыIогъэн фаер мы IофшIагъэм Адыгеим ипрофессиональнэ литераторхэм я Союз зэдыхэтхэ авторхэм япроизведениехэр къызэрэдэ­хьагъэхэр ары. Ахэр усэхэмрэ прозэ-мрэ. Тхылъыр Адыгэ республикэ тхылъ тедзапIэм пчъагъэмкIэ 400 хъоу къыщыдэкIыгъ. Зэхэзыгъэуцуагъэхэр А. Къуекъор, М. Мэджаджэр, А. Пренкэр.

Адыгеим илитераторхэм япрофесcиональнэ Союз зызэхащагъэр илъэс 30 зэрэхъугъэм тхылъыкIэр фагъэшъошагъ. Ащ литератор 35-рэ хэт, зэралъэкIэу заушэты. Союзым ипащэр Мэджэджэ Мэдин.

Тхылъым адыгэ гущыIэжъ шIагъор цIэу фашIыгъ: «Акъылрэ насыпрэ». Шъып­къэ, Тхьэр зыфэупсэрэм тIури реты, ау ахэр бэдэдэп. Тхылъым къыдэхьагъ усакIоу ЛъэпцIэрышэ Исмахьилэ итхыгъэу «Акъылрэ насыпрэ», «Пшысэм техыгъ» зыфиIохэрэр. Акъылыр ара е насыпыр ара, тара тIум язэу цIыфымкIэ анахь уасэ зиIэр? — еIо тхакIом, ыкIи ащ зэрэфэамалэу джэуап къыреты: шъыпкъэ, тIури пытэу зэпхыгъ, акъылри насыпри хэти ищыкIагъэх, ау апэрэр – акъылыр, уиIэмэ, насыпи, былыми, тхъагъуи узэращымыкIэщтыр И. ЛъэпцIэрышэм кIегъэтхъы. Адыгэ жэрыIо творчествэм ифэмэ-бжьымэ къытехьэу тхыгъэр гъэпсыгъэ. Хэти Тхьэм къыритыгъэ акъылыр ымыгъэхьаулыемэ, цIыф зэрэхэкIыщтыр нафэ.

Тхылъым иапэрэ Iахь урысыбзэкIэ тхыгъэ ыкIи ар Абрэдж Сафыет икIэлэцIыкIу усэхэу урысыбзэкIэ тхыгъэхэм къызэIуахы. Сабыйхэр, кIэлэцIыкIухэр зэрэIоные-шIэныехэр, уафэсакъэу уалъып­лъэмэ, гъэшIэгъоныбэ зэрахэплъа­гъорэр, зэрэхыехэр, нэшIошIыгъэ-шъо­рышIыгъэ зэрахэмылъыр усакIоу Абрэ­джым дэгъоу къеубыты. Усэ-хырыхы­хьэхэр, усэхэр жабзэм хэзгъахъохэрэ ыкIи IупкIэ еджэныр зыгъэлъэшыхэрэ закIэх.

УсэкIэ тхыгъэх Аэлита Ароянц, Надежда Байновам, Галина Бендюк, Вера Визировам, Александр Ермиловым, Владимир Жуковым, Цуамыкъо Долэт, нэмыкIхэми япоэтическэ сатырхэр. Ахэм япоэзие, щыIэныгъэр пчъагъэу зэрэзэ­хэлъэу, шъуабэу гъэпсыгъэ, гъэшIэгъоны.

Ащ къыкIэлъэкIох урысыбзэкIэ тхэгъэ авторхэр: Г. Бендюк, И. Бормотовыр, А. Къуекъор, А. МатIыжъыр, М. Мэджа­джэр, Э. ХьакIэгъогъур, А. Пренкэр, И. Чэтаор, А. ЩашIэр, нэмыкIхэри.

Тхылъым игущыIапэ къыщыIуагъ литератормэ я Союз икъутамэу Адыгеим щыIэм хэт пэпчъ сэнаущыгъэ дахэ, зэчый зэрэхэлъыр, ыгукIэ ыгъатхъэу творчествэм зэрэпылъыр. ЯтIонэрэ Iахьым адыгабзэкIэ тхыгъэхэр — поэзиер ыкIи прозэр къыщытыгъэх. АхэмкIэ Енэмыкъо Мэулид иусэхэр апэ итых. Ащ къыкIэлъэкIох тилъэпкъэгъоу, хэкум къэзыгъэзэжьыгъэхэм ащыщэу Еутых Турхьан иусэ 15 фэдиз: «Ущыгъуаза, силъэпкъэгъу?», «А сиадыгэ лIыжъ», «ПIуаблэ», нэмыкIхэри.

Усэу «Адыгабзэм» къыщеIо: «ШъукъэдаIох ныуи, ныси, КъэсIощтэп гущыIэ дыси, Шъуисабыйхэр шъумыгъэмысэу, ЯжъугъашI ахэм адыгабзэ. Бзэ пIумылъэу лъэпкъ ухъуна? Ныдэлъфыбзэр бгъэкIоды хъуна? А кIалэхэр сыдэу хъуна? ЯжъугъашI ахэм адыгабзэ».

Дзэ къулыкъушIагъэу, мы аужырэ илъэс 20-м усэным зезытыгъэу Лаушэ Аслъан, шIэныгъэлэжьэу Цуекъо Алый яусэхэри тхылъым къыдэхьагъэх.

АдыгабзэкIэ прозэми тхылъым чIыпIэ щыриI: авторхэр Къуекъо Аслъанбый, ЛъэпцIэрышэ Исмахьил, Хъуажъ Фахьри, Хьаудэкъо Шыхьамыз. Тхэрэ пэпчъ къыIэкIэкIыгъэр ежь ыгу, ышъо атешIыкIыгъ. Тхылъым зэрэщытэу щыIэныгъэм дэхэгъэ-IэшIугъэу хэлъым имызакъоу, лыуз-гуузэу хэгощагъэр, дунаир нэфынэу ыкIи шIункIэу зэрэхъу­рэр, цIыфым ыгуи, ыпси хъурэ-шIэрэм затырагуащэзэ, а зэкIэмэ зэряхъулIэ­рэр къыщиIотыкIыгъ. Щэч хэлъэп, акъыл-Iушыгъи, бзэ амал зэфэшъхьаф­хэри, гупшысэ гъэшIэгъонхэри, ушъый— гъэсэпэтхыдэхэри мы произведениехэм бэу ахэбгъотэщт. Автор купы­шIум яIофшIэгъэ-гушъхьэлэжьыгъэ зы тхылъ дахэу къыдэкIыгъ.

«Гъогу маф!» афэтэIо! ТхакIомкIэ анахь мэхьанэ зиIэр игупшысэ зэкIэхъу­хьэгъэ дахэу, тхылъэу, тхылъеджэхэр ыгъэгушIоу къыдэкIыныр ары.

Дзэукъожь Нуриет.