Я XXXII-рэ Гъэмэфэ Олимпиадэ джэгунхэр бэдзэогъум и 23-м – шышъхьэIум и 8-м Японием икъалэу Токио щыкIуагъэх.

1896-рэ илъэсым а I-рэ Олимпиадэ джэгунхэр Грецием щызэхащагъэх. ЦIыфхэм аIэпкъ- лъэпкъ агъэпытэным, ясэнаущыгъэ къызэIуахыным, якъулай ха­гъэхъоным Олимпиадэ джэгунхэр афэгъэхьыгъагъэх. Анахьэу мэхьанэ зэратыщтыгъэхэм ащыщ зэо-банэхэр щымыIэнхэр.

Олимпиадэ джэгунхэр зыщыкIорэ мафэхэм заохэр зэпагъэущтыгъэх. Заор загъэуцукIэ Олимпиадэм ыуж заом памыублэжьэу бэрэ къыхэкIыщтыгъ. IашэкIэ, кIуачIэкIэ зэпэуцугъэхэр зэгурыIоныгъэм игъогу зэдытехьажьхэу, мамыр зэдэпсэуныгъэм иамалхэр къызэдагъотхэу бэрэ къыхэкIыщтыгъ.

Токио щыкIуагъ

2020-рэ илъэсым я XXXII-рэ Олимпиадэ джэгунхэр Токио щыкIонхэу щытыгъ. Зэпахырэ узым къыхэкIэу Олимпиадэр игъом зэхащэн алъэкIыгъэп. Дунэе Олимпиадэ джэгунхэм я Комитет ипащэу Т. Бах, Японием иIэшъхьэтетхэр, спортым икъулыкъушIэхэр, Олимпиадэм имэхьанэ зыкъегъэIэтыгъэным пылъхэр, нэмыкIхэри гъусэ зэ­фэхъугъэх, Олимпиадэ джэгунхэр 2021-рэ илъэсым Токио щызэхащагъэх.

Хэлэжьагъэхэр

Олимпиадэ джэгунхэу Токио щыкIуагъэхэм къэралыгъо 206-рэ ахэлэжьагъ. Спорт лъэпкъ 33-кIэ спортсменхэр зэнэкъокъугъэх.

Къэралыгъохэр зэдгъапшэхэзэ, апэ ишъыгъэхэр, ауж къинагъэхэр къахэтэгъэщых. Анахьэу тынаIэ зытетыдзэрэр къэралыгъохэм яспортсменхэр Олимпиадэ джэгунхэм ахэлажьэхэ ашIоигъоу Токио къызэрэкIуагъэхэр ары. Медальхэр къыдахынхэм фэмы­хьазырхэу зэрэщытхэр зыдашIэ­жьыми, зэнэкъокъухэм ахэлэжьагъэх.

Апэ ишъыгъэхэр

США-м испортсменхэм зэкIэмкIи медали 113-рэ Олимпиадэ джэгунхэм къащахьыгъ, апэрэ чIыпIэр къыдахыгъ. Дышъэу медаль 39-рэ, тыжьынэу 41-рэ, джэрзэу 33-рэ США-м испорт­сменхэм къафагъэшъошагъэх.

Китаим испортсменхэм медаль 88-рэ Токио къыщыдахыгъ. Ды­шъэу 38-рэ, тыжьынэу 32-рэ, джэрзэу 18 зэнэкъокъухэм къащахьыгъ.

Японием испортсменхэм Олимпиадэ джэгунхэм медаль 58-рэ къащахьыгъ. Дышъэу 27-рэ, ты­жьынэу 14, джэрзэу 17 Японием испортсменхэм къызэрэдахыгъэр гъэхъэгъэ инэу афэтэлъэгъу. Яхэ­гъэгу Олимпиадэ джэгунхэр зэрэщыкIуагъэхэм имэхьани къы­дэтэлъытэ.

Великобританием испортсменхэм медаль 65-рэ къахьыгъ. Дышъэу 22-рэ, тыжьынэу 21-рэ, джэрзэу 22-рэ.

Урысыем илIыкIохэм медаль 71-рэ къыдахыгъ. Тиспортсменхэм дышъэу медаль 20, тыжьынэу 28-рэ, джэрзэу 23-рэ къызэрахьыгъэм тегъэгушхо.

Австралием испортсменхэм якомандэ медаль 46-рэ къа­хьыгъ, я 6-рэ чIыпIэр афагъэшъошагъ. Нидерландхэм медаль 36-рэ, Францием 33-рэ, Германием 37-рэ, Италием 40, Канадэм 24-рэ, Бразилием 21-рэ, Кубэм 15, Польшэм 14, Испанием 17, Швецием 9, Швейцарием 13, Данием 11, Бельгием 7, Болгарием 6, Тыркуем 13, Тайвань 12, Грецием 4, Украинэм дышъэу 1, тыжьынэу 6, джэрзэу 12, зэкIэмкIи 19, Белоруссием 7, ащ щыщэу дышъэу 1, тыжьынэу 3, джэрзэу 3, Индием 7, Португалием 4, Эстонием 2, Армением 4, Киргизием 3, Монголием 4, Аргентинэм 3, Казахстан 8, зэкIэри джэрзых, Литвам 1, Финляндием 2, Туркмением 1, Эстонием 2, Колумбием 5, Азербайджан 7.

Къэзымыхьы­гъэхэр

Къэралыгъохэу медаль къэзымыхьыгъэхэр 70-м нахьыбэ мэхъух. Албанием, Алжир, Анголэ, Вьетнам, Гондурас, Кипрэ, ОАЭ-м, Пакистан, Уругвай, Чили, Черногорием, фэшъхьафхэм яспорт­сменхэм зэнэкъокъум медаль къыщахьын алъэкIыгъэп. Арэу щытми, Олимпиадэм зэрэхэлэжьагъэхэм рэгушхох, яспорт IэпэIэсэныгъэ зэрэхагъэхъощтым пы­лъыщтых.

Дышъэр, тыжьыныр, джэрзыр

Дышъэ медальхэр къэзыхьыгъэ тиспортсменхэм тагъэгушIуагъ. Виталина Бацарашкинар спорт щэрыонымкIэ тиспортсменхэм къахэщыгъ, апэрэ дышъэ медалыр къыдихыгъ. Спорт гимнастикэмкIэ командэхэм язэхэпхъэгъэ зэнэ­къокъу дышъэр къащызыхьыгъэ­хэр: Никита Нагорный, Артур Далалоян, Давид Белявский, Денис Албазин. София Поздняковам фехтованием сэшхомкIэ апэрэ чIыпIэр къыщихьыгъ. Зэгъу­сэхэу есыхэзэ Светлана Ромаши­намрэ Светлана Колесниченкэмрэ дышъэр къахьыгъ. Командэм хэ­тэу Светлана Ромашинар 2008-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Олимпиадэ джэгунхэм ахэлажьэ, я 7-рэ дышъэ медалыр къыдихыгъ.

Муса Евлоевым, Заур Угуевым, Заурбек Сидакоевым, Абдулрашид Садулаевым урым ыкIи шъхьафит бэнакIэмкIэ дышъэр къахьыгъ. Альберт Батыргазиевым боксымкIэ апэрэ чIыпIэр къыхьыгъ.

Къэбэртэе-Бэлъкъарым щапIугъэ Мария Ласицкене атлетикэ псынкIэмкIэ зэнэкъокъум хэлэ­жьагъ. 204-рэ зилъэгэгъэ пэры­о­хъум елъагъ, апэрэ чIыпIэр Олим­пиадэ джэгунхэм къащихьыгъ.

Президентыр афэгушIуагъ

Урысыем и Президентэу, самбэмкIи, дзюдомкIи Урысыем спортымкIэ имастерэу Владимир Путиныр я XXXII-рэ Олимпиадэ джэгунхэм ахэ­­лэжьэгъэ тиспортсменхэм, медальхэр къыдэзы­хыгъэхэм афэгу­шIуагъ, ягъэхъагъэ­хэм ахагъэхъонэу афи­Iуагъ.

Москва ипчэгу шъхьаIэ спортсменхэм апае концертышхо къыщатыгъ. Пчэгум Урысыем и Гимн щагъэжъынчыгъ, хэгъэгум ибыракъ щагъэбыбэтагъ.

Адыгеим щыщхэр

Адыгэ Республикэм щыщхэу КъокIэсэкъо Сусанэ батутымкIэ, Виктория Калининар гандболымкIэ, Асэкъалэ Рустам спорт бэ­накIэмкIэ Олимпиадэм хэлэжьагъэх, командэм хэтэу В. Калининам я 2-рэ чIыпIэр къыдихыгъ.

Я XXXIII-рэ Олимпиадэ джэгунхэр 2024-рэ илъэсым Париж щыкIощтых. Олимпиадэм фэгъэ­хьыгъэ тхыгъэхэр тигъэзет къыхиутыщтых.