Тарихъ-лъэпкъ музееу Джамбэчые дэтым иобщественнэ IофышIэу ЛIышэ Ахьмэд иIэпэIэсэныгъэ Урысыем, IэкIыб хэгъэгухэм ащашIэ.

Къыблэ лъэныкъомкIэ Мыекъуапэ идэхьапIэ щыкIогъэ зэхахьэм респуб­ликэм илъэпкъ IэпэIасэхэр хэлэжьагъэх. Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэм лъэпкъ шIэжьым ехьылIэгъэ гупшысэхэр ащы­пхы­ращых.

ЛIышэ Ахьмэд пхъэм хишIыкIыгъэ пкъыгъохэр гъэшIэгъонэу ыгъэпсыгъэх. Адыгэ быракъым щыщ щэбзищыр, ижъы­рэ убых унагъом ищагу, унэу ащ дэтым ятеплъэхэр, ижъырэ адыгэ музыкальнэ Iэмэ-псымэу шыкIэпщынэр, адыгэ хьакIэщыр, унагъом щагъэфедэхэрэ хьакъу- шыкъухэр, адыгэ Iанэр, адыгэ нысащэ пэпчъ къыщаштэрэ пхъэкIычыр, нэмыкI­хэри лъэгъупхъэх.

Ахьмэд къызщытхъужьырэп, жэбзэ зэгъэфагъэкIэ иIофшIагъэ къеIуатэ. ПщэрыхьакIом ищыкIэгъэ Iэмэ-псымэхэм еплъыкIэу афыриIэри лъэпкъ шIэжьым къыщежьэ. Бзылъфыгъэм Iэрыфэгъу фэхъухэрэ бэлагъыр, тхьацуфыр, фэ­шъхьаф­хэри ышIыхэ зыхъукIэ, бысымгуа­щэм иIофшIэн ыгъэпсынкIэ шIоигъу.

IэпэIасэм пхъэм хишIыкIыщт пкъы­гъом егупшысэзэ, пхъэ лъэпкъэу ыгъэфедэщтым ынаIэ тыредзэ. ПхъэкIычыр, шыкIэпщынэр музыкальнэ Iэмэ-псымэх, ау пхъэу ыгъэфедэрэр зы чъыгэп къызыхихырэр.

ШIухьафтын сурэтхэр зыми фэдэхэп, IэпэIасэм игупшысэхэм къапкъырэкIых. КъэшъуакIор, къамэр, нэмыкIхэри уяплъынкIэ дахэх. Къыуатыгъэ шIухьафтыныр бгъэлъапIэ зыхъукIэ, ар зиIэшIагъэр зэбгъашIэ пшIоигъощт.

Лъапсэ зимыIэ чъыгымрэ шъэогъу зимыIэ цIыфымрэ зэдгъапшэхэу къы­хэкIы. Лъапсэр сыдигъуи пытэн фаеу А. ЛIышэм елъытэ. Пхъэм хишIыкIырэ лъэпкъ пкъыгъор зэрэдахэм дакIоу, ипытагъи мэхьэнэ ин реты.

Музеим ифэмэ-бжьымэ зытырихьэрэ къэгъэлъэгъонхэри зэхахьэм къыщыхагъэщыгъэх. ИлъэсыбэкIэ узэкIэIэбэжьмэ, патефонхэмкIэ адыгэ орэдхэм ядэIущтыгъэх. Ижъырэ лъэпкъ орэдхэр А. ЛIышэм патефонымкIэ ыгъэжъынчыгъэх, искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр ягуапэу едэIугъэх.

Къэгъэлъэгъонхэр

Лъэпкъ IэшIагъэхэм апылъхэм яIоф­шIапIэ ипащэу ПIатIыкъо Айдэмыр, искусствэм иIэпэIасэхэу Абрэдж Гощэфыжь, Боджэкъо Бэлэ, Теуцожь Фатимэ яIофшIагъэхэр зэIукIэгъум къыщагъэлъэ­гъуагъэх. ПIатIыкъо Айдэмыр музыкальнэ Iэмэ-псымэу пхъэкIычым къытегущы­Iагъ. Пщынаомрэ пхъэкIычаомрэ зэгъу­сэхэу джэгум е нэмыкI зэхахьэм хэлажьэхэ зыхъукIэ зэгурыIоныгъэу ахэлъыр къыхигъэщыгъ. ПхъэкIычыр зэ­рэ­бгъэфедэщт шIыкIэм иеплъыкIэхэр къы­риIолIагъэх.

Адыгэхэм ядышъэидэ, лъэпкъ тхыпхъэ­хэм яхьылIагъэу Теуцожь Фатимэ узыIэпищэу къыIотагъэр макIэп.

ЗекIо Iофхэм апылъхэмрэ лъэпкъ IэпэIасэхэмрэ зэрэзэIукIэхэрэм шIуа­гъэу къытырэр зэфахьысыжьыгъ. ЗекIонымкIэ республикэ проектым Iоф дэзышIэрэ Юлия Пилипайтите Адыгеим икъушъхьэ­хэм жьыр зэращыкъабзэм, псауныгъэм игъэпытэн зэкIэми зэдыряIофэу зэрэщытым иеплъыкIэхэр къариIолIагъэх.

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ, Мыекъуапэ иадминистрацие культурэмкIэ и ГъэIорышIапIэ, нэмыкI­хэм зэхащэгъэ Iофтхьабзэм чанэу хэлэжьагъэхэм афэгушIуагъэх. Лъэпкъ IэпэIасэу ЛIышэ Ахьмэд ышIыгъэ пхъэ­кIычхэр, унагъом ищыкIэгъэ пкъыгъохэр шIухьафтын афашIыгъэх.

ЛIышэ Ахьмэд икъоджэгъухэу, иIа­хьылхэу, искусствэр зышIогъэшIэгъонхэу зэIукIэгъум хэлэжьагъэхэм «тхьашъуегъэпсэу» ариIожьыгъ. А. ЛIышэм иIофшIагъэхэр Москва, Мыекъуапэ, фестиваль-зэнэкъокъухэм къащагъэлъагъохэу пчъагъэрэ къыхэ­кIыгъ. Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» и Хэсашъхьэ хэт. Адыгэ хьалыжъом и Мафэ бэмышIэу Сырыфыбг зыщызэхащэм Ахьмэд хэлэ­жьагъ, лъэпкъ IэшIагъэхэм якъэгъэлъэгъон зэхищи, къэбархэр къафиIотагъ. Ростов хэкум, Краснодар краим, Адыгеим, нэмыкIхэм ащыпсэухэрэм Iэпэ­Iасэм къафиIотагъэр зырагъэпшэщтыр ашIагъэп. Щысэ тезыхы зышIоигъохэр къеупчIыгъэх, телефонкIэ къыфытеощтхэу къыраIуагъ.

Сахьидэкъо Нурбый.