ЩыIэныгъэ гъогоу къэпкIурэр сэнэхьатэу къыхэпхыгъэм елъытыгъ. ЦIыф­хэм уалъыIэсын зэрэплъэкIырэр ащ къегъэлъагъо.

Урысыем, Адыгеим янароднэ, Абхъазым, Пшызэ шъолъы­рым яза­слу­женнэ артистэу Кукэнэ Мурат итворчествэ фэгъэхьыгъэ пчы­хьэ­зэхахьэ Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ тхылъеджапIэ щыкIуагъ.

Лъапсэм ипытапI

Тэхъутэмыкъуае щыщ. Яни яти Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэх, пыим пхъашэу зэрэпэуцугъэхэм фэшI орденхэр, медальхэр къафагъэшъошагъэх.

— СиIахьылхэр, сикъоджэ гупсэ дэсхэр щысэ сфэхъухэзэ седжэщтыгъ, — къыщиIуагъ зэхахьэм Кукэнэ Мурат.

Лъэпсэ пытэм гушъхьэ кIуа­чIэм тамэ реты. Адыгэ къэ­ра­лыгъо кIэлэегъэджэ институтыр, театрэм, музыкэм, кинематографием якъэралыгъо институтэу Ленинград дэтыр къыу­хы­гъэх. 1976-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу театрэм Iоф щешIэ.

Республикэм и Лъэпкъ театрэ ирежиссер шъхьаIэу илъэсыбэрэ щытыгъэми, исэнэхьат шъхьаIэ зэблихъугъэп, артистэу къэнэжьыгъ.

Ролэу къышIыгъэхэр

Адыгэ, урыс, советскэ, дунэе драматургием япьесэхэм ате­хыгъэ къэгъэлъэгъонхэм ро­лэу къащишIыгъэр 300-м нахьыб. Гоголь, Шекспир, Са­роян, нэ­мыкIхэм атхыгъэхэм М. Куканэр къатегущыIэзэ, роль пэпчъ псэ къызэрэпигъэкIагъэм уегу­пшысэ.

Мамый Ерэджыбэ ипьесэу «Псэлъыхъохэр» режиссерэу КIуращынэ Аскэрбый ыгъэуцугъ. Хьапапэрэ Хьачикрэ ярольхэр Зыхьэ Заурбыйрэ Кукэнэ Муратрэ къашIы. Артист цIэрыIоу ущытми, ащ фэдэ рольхэм купкIэу яIэр къызэIупхыныр Iоф къызэрыкIоп. Артистхэм яIокIэ-шIыкIэхэр, щыIэныгъэм ха­лъагъорэр театральнэ искусст­вэм алъагъэIэсын алъэкIыгъ.

Псэлъыхъо кIощтхэ кIалэхэри, унагъо ихьэ зышIоигъохэ пшъа­шъэхэри спектаклэм еплъыхэзэ, щыIэныгъэм игъэсэпэ тхыдэхэр нахь къапкъырыхьагъэхэу алъытэ. Спектаклэр загъэуцугъэр бэшIагъэми, жъы хъурэп, пчъагъэрэ еплъыгъэхэми ашIогъэшIэгъон.

Фильмхэр

«Гугъэм имэзах», «Блокпост», «Тилъэхъан илIыхъужъ» зыфиIохэрэм, унагъом изэфыщытыкIэхэм афэгъэхьыгъэм, нэмыкIхэм М. Куканэм рольхэу къащишIыгъэхэр щыIэныгъэм къыхэхыгъэх.

Хъунэго Саидэ ытхыгъэхэм атехыгъэхэм артистым итворчествэ къагъэбаигъ. ЕджапIэ­хэм, IофшIапIэхэм ащызэхищэ­рэ зэIукIэгъухэри шIукIэ къе­тэжьых.

Адыгэ Республикэм итын анахь лъапIэу медалэу «Адыгеим и Щытхъузехьэр», Теуцожь Цыгъо ыцIэкIэ агъэнэфэгъэ ме­далыр, нэмыкIхэри М. Куканэм къыфагъэшъошагъэх. Тхылъ­еджапIэм пчыхьэзэхахьэр щызезыщэгъэ Кущмэзыкъо Аминэт къызэриIуагъэу, Кукэнэ Мурат театрэм ицIыф цIэрыIу, шIукIэ цIыфхэм ашIэ.

Нэрылъэгъу IэпыIэгъу

ТхылъеджапIэм нэрылъэгъу IэпыIэгъоу къыщызэIуахыгъэр М. Куканэм ищыIэныгъэ ехьы­лIагъ. Гъэзетхэм, тхылъхэм къа­щыхаутыгъэхэр, артистым тырахыгъэхэ сурэтхэр, нэмыкI­хэри гъэшIэгъоных. Театрэр щы­Iэныгъэм зэрэщыщыр нэгум къыкIэуцо.

Шъхьацыр къэзыгъэкIыжьырэ  псыр

Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэ­джэ институтым ыуж Ленинград зэрэщеджагъэм, дзэм къулыкъур зэрэщихьыгъэм, Iоф щи­шIэнэу Сыбыр зэрэкIуагъэм, фэшъхьафхэм М. Куканэр къатегущыIагъ. ШIэныгъэлэжьэу Агъыржьэнэкъо Симхъан иупчIэ джэуапэу къыритыжьыгъэр бэмэ ашIогъэшIэгъоныгъ.

Мыекъопэ районым ипсэупIэу Каменномостскэм дэжь телекъэтыныр щагъэхьазыри, Урысыем исхэм апае Москва къыщагъэлъэгъуагъ хъулъфыгъэ къуйхэм ашъхьацхэр къэзыгъэ­кIыжьырэ Iэзэгъупсыр Адыгеим къызэрэщагъотыгъэр.

Роль шъхьаIэр М. Куканэм къышIыгъ, шIэныгъэлэжьхэри къэ­тыным къыхэлэжьагъэх. Шъхьацыр икIэрыкIэу къэбгъэ­кIыжьын зэрэплъэкIыщтыр зы­шIошъ хъугъэхэр Адыгеим къа­кIохэу, телефонкIэ телевиде­нием иIофышIэхэм къафытеохэу, Кукэнэ Мурат ыдэжь къежьэхэу, къеупчIыхэу аублагъ. Артистым иIоф хьыкумым нэзыгъэсыгъэ­хэри, пцIы зэриусыгъэм пае бгъэпщынэн фаеу зылъытагъэ­хэри къахэкIыгъэх.

Телекъэтыныр мэлылъфэгъум и 1-м зэрэзэхащагъэр, сэмэркъэу-кIэнэкIэлъэ гъэпсыкIэ иIэу зэрэщытыр цIыфхэм агуригъэ­Iоныр артист цIэрыIом къе­хьы­лъэкIыгъ.

Хэлэжьагъэх

IэкIыб къэралыгъохэм къарыкIыжьыгъэхэ Нэгор зиуар, апэу хэкум къэзыгъэзэжьыгъэмэ ар ащыщ, беданыкъо Нихьад, Мэщ­фэшIу Нэдждэт, Чэтэо Ибра­хьимэ, Едыдж Мэмэт, нэмыкI­хэм яупчIэхэр, джэуапэу зэхэт­хыгъэхэр гум рихьыгъэх. Артистым ролыр къышIызэ адыга­бзэр, шэн-хабзэхэр къеухъумэх, щысэ тырахы.

— СимэфэкI мафэ фэгъэхьыгъэу Тэхъутэмыкъуае пчыхьэзэхэхьэ дэгъу щысфашIыгъ, районым иадминистрацие ипащэу Шъхьэлэхъо Азмэт «Тхьауегъэпсэу» джыри зэ есIожьы сшIоигъу, — игупшысэхэм къащыхигъэщыгъ М. Куканэм.

Культурэм иIофышIэхэу, ныбжьыкIэхэу зэхахьэм къэкIуагъэ­хэм артистым гукIэ закъыфигъэзагъ.

— Уахътэр къыпфэгъэуцущтэп, пфэгъэцэкIэщтыр игъом бгъэцакIэмэ нахьышIу. Тхьэм шIоу къыпхилъхьагъэр цIыфхэм алъыбгъэIэсыныр шэн-хэбзэ дэ­гъоу сэлъытэ, — къеIуатэ М. Куканэм.

Мурадхэр

Адыгабзэм, шэн-хабзэхэм, тарихъым, адыгэ шъуашэр щы­Iэныгъэм щыщ зэрэхъугъэхэм, адыгэ нысащэр зэрэзепщэщтым, пэсэрэ лъэхъаным Адыгэ Хасэм къыщаIэтыщтыгъэхэ Iофыгъохэм, ныбжьыкIэхэм ягъэсэн, респуб­ликэм лъэпкъхэу исхэм якультурэ къызэфаIотэным, язэпхыныгъэхэр гъэпытэгъэнхэм, фэшъхьафхэм артистыр къатегущыIагъ. ТигумэкIхэр щыIэны­гъэм щыпхырыщыгъэнхэм фэшI «Адыгэ интернат е нэмыкIыцIэ иIэу еджапIэ къызэIуахмэ шIуа­гъэ къытыщтэу М. Куканэм ылъытагъ. Урысыем ишъолъыр­хэм ащ фэдэ еджэпIэ-зыгъэ­сапIэхэр къащызэIуахыгъэх, ха­­бзэр IэпыIэгъу къафэхъу.

Емыджагъэхэу, ау гъэсагъэ­хэр нахьыпэкIэ лъэпкъым иIагъэх. Тиуахъти еджапIэу щыIэр бэ, Iофым хэкIыпIэ къыфэб­гъотын плъэкIыщт.

ШIэныгъэлэжьэу Мамый Руслъан зэхахьэр лъэшэу ыгу ри­хьыгъ. Лъэпкъ театрэу Цэй Ибрахьимэ ыцIэ зыхьырэм иар­тисткэу Нэхэе Мэрджанэт игущыIэ фабэхэр Кукэнэ Мурат фэгъэхьыгъагъэх. Артистым щы­сэ зэрэтырахырэр ащ къы­Iуагъ.

АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ ипащэу Къыкъ Бэллэ изэгъэ­пшэнхэр лъэпкъ гупшысэм къы­щежьэх. ЛIэужхэм язэпхыныгъэ артистхэр зэрэхэлажьэхэрэм ар къытегущыIагъ.

Кукэнэ Мурат орэдыбэ къы­Iонэу мыхъугъэми, экраным къытыридзэгъэ къэгъэлъэгъонхэм артистым итворчествэ зэ­рэгъэшIэгъоныр ахэтлъэгъуагъ. Иунэгъо дахэ инасып зыди­лъэгъужьзэ бэгъашIэ хъунэу Тхьэм фелъэIугъэх.

ЕмтIылъ Нурбый.