Мыекъуапэ изэхэт IофшIапIэу «Ошъадэм» иансамблэу «Ащэмэзыр» зызэхащагъэр илъэс 15 хъугъэ.

КIэщакIом гъусэшIу иIэмэ, рагъэжьэгъэ Iофыр нахь IэшIэхэу лъыкIотэщт. «Ащэмэзым» ихудо­жественнэ пащэу, Адыгэ Рес­публикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу Бастэ Асыет лъэпкъ искусствэм щызэлъа­шIэ­рэ Къулэ Амэрбый упчIэжьэгъу зешIым, хэкIыпIэхэр къыгъотыгъэх. Ижъы­рэ адыгэ орэдхэр къэ­зыIорэ кIэлэцIыкIу ансамблэм лъапсэ ышIыгъ, ижъуагъо факIоу фежьагъ.

Адыгэ Республикэм игимназие щеджэрэ кIалэхэр «Ащэмэзым» къыхэхьагъэх, зэхэщэн Iофыгъо­хэмкIэ кIэлэегъаджэхэм яшIуагъэ къагъэкIуагъ. КультурэмкIэ Министерствэр, республикэм лъэп­къ культурэмкIэ и Гупчэ, Iо­фым ыгъэгумэкIырэ хэбзэ къу­лыкъушIэхэр къызэрэкъотхэм Бастэ Асыет ыгъэгушхощтыгъ.

ЕгъэжьапIэм илъэоянэхэр

— Ижъырэ орэдхэр къэпIонхэм фэшI тарихъыр, адыгабзэр, орэдхэм якъэхъукIэ дэгъоу пшIэн­хэ фае, — къытиIуагъ Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо орэдыIо-къэшъокIо ансамблэу «Ислъамыем» ихудожественнэ пащэу, Урысыем, Адыгеим янароднэ артистэу, композиторэу Д. Шостакович ыцIэкIэ агъэнэ­фэгъэ шIухьафтыныр къызыфагъэшъошагъэу Нэхэе Аслъан. — Орэдым гупшысэу хэлъыр къызыплъыIэсыкIэ, тамэу ептыгъэм зеIэты, цIыфхэм алъэIэсы.

«Ащэмэзым» аштэгъэ кIэлэцIыкIухэм адыгабзэр зышIэу, рыгущыIэу ахэтыр мэкIагъэ. Бастэ Асыет ар къыдилъытэзэ, кIэлэегъаджэхэр игъусэхэу Iоф адишIэщтыгъ. КIалэхэм орэд къызэраIорэм ишIуагъэкIэ адыгабзэр тхьакIумэм нахьыбэрэ ит хъугъэ. Гум щычэрэгъурэ мэкъамэр зыгъэпсэфыгъо уахътэм къыщызэдаIоуи къыхэкIыщтыгъ.

— Лъэпкъ музыкальнэ Iэмэ­-псымэхэм, адыгэ орэдым, ти­къашъохэм ядэхагъэ, ябаиныгъэ зэхэзыхы, нахь куоу зэзыгъашIэ зышIоигъохэр тиконцертхэм къядгъэблагъэхэзэ, лъэпкъ искусствэм хэщагъэхэм япчъагъэ нахьыбэ тшIыщтыгъ, — къеIуатэ Бастэ Асыет. — Узэкъотмэ узэрэлъэшыр къыдгурыIуагъэу тимурадхэм тафакIощтыгъ.

ЕджапIэр къятэжьы

Лъэпкъым ифольклор къыпкъырыкIыхэзэ, Нарт эпосыр орэдхэм ахэлъ зэрэхъугъэм, тишэн-хабзэхэм кIэлэеджакIохэр ащагъэгъуазэщтыгъэх. «Ащэ­мэзыр» нахь зышIогъэшIэгъонхэр ансамблэм къыхэнэжьыхэзэ уахътэр кIощтыгъ.

«Ащэмэзыр» зызэхащагъэм къыщыублагъэу илъэс 15 хъу­гъэу хэтых Шъэукъуй Айдэмыррэ Беданыкъо Жьыутрэ. Беданыкъо Алан, Сапый Аскэр, ЛIыхъурэе Анзор ансамблэм иорэдыIох, илъэс зэфэшъхьафхэм къыхэхьагъэх.

Художественнэ купым къы­хэкIыхи артист хъугъэхэм тагъэ­гушIо. Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Москва, Германием, Краснодар краим, нэмыкIхэм ащыIагъэх. Польшэм икъалэу Белосток щы­кIогъэ зэIукIэгъухэм гъогогъуитIо «Ащэмэзыр» ахэлэжьагъ.

Зэхэт Араб Эмиратхэм (ОАР) ансамблэм иIэпэIэсэныгъэ къащигъэлъэгъуагъ. Адыгэ орэдым ылъапсэ щыIэныгъэм къызэрэщежьэрэр «Ащэмэзым» иконцертхэм къащеIуатэ. Зэхэт Iоф­­шIапIэу «Ошъадэм» ипащэу, Адыгеим изаслуженнэ артисткэу Едыдж Викторие къызэрэтиIуагъэу, ансамблэр искусствэм щы­лъыкIотэн зылъэкIыщтмэ ащыщ.

Къалмыкъым щыкIогъэ фестиваль-зэнэкъокъум Гран-прир «Ащэмэзым» къыщихьыгъ. Къы­рым зырагъэблагъэм, ансамблэм ищытхъу щаIуагъ. Урысыем изэ­нэкъокъоу «Дельфийскэ джэ­гунхэм» ансамблэм иорэдыIоу Шъэу­къуй Айдэмыр ахэлэжьагъ, зэхэщакIохэр къыщытхъугъэх.

2019-рэ илъэсым Грознэм щырекIокIыгъэ фестивалэу «Орфей-2019-м» А. Шъэукъуим Диплом къыщыфагъэшъошагъ. «Гупчэм ижъуагъу» зыфиIорэ фестивалэу Москва щыкIуагъэм Гран-прир къыщихьыгъ.

Узыщеджагъэр щыIэныгъэм къыщыотэжьы зыхъукIэ, узыпылъ Iофым гушхоныгъэ уегъэшIы. «Ащэмэзым» орэд къыщаIозэ, адыгабзэр, тарихъыр, искусствэр кIалэхэм зэрагъашIэ, лъэпкъ искусствэм икъутамэхэр щыIэныгъэм щыпхыращых.

Тамэ афэхъух

Ижъырэ орэдхэу Къоджэбэрдыкъо Мыхьамэт фэгъэхьыгъэр, «Айдэмыркъаныр», «Оз Мурат», нартхэм яхьылIагъэхэр, фэ­шъхьафхэри «Ащэмэзым» концертхэм, зэхахьэхэм къащеIох.

Ансамблэм илъэси 10 ухэтыгъэ зыхъукIэ, орэдыкIэхэр, тикомпозиторхэм аусыгъэхэр къа­пIохэ пшIоигъощт. ЛэжьэкIо орэдхэм ащыщэу «Комбайнермэ яорэд» бэмэ агу рехьы. Жэнэ Къырымызэрэ Тхьабысымэ Умаррэ зэдаусыгъэ «Синанэр» дунаим щашIэ. «Ащэмэзым» ащ фэдэ орэдхэри къыIохэзэ, ­адыгэ музыкальнэ искусствэм ихэхъо­ныгъэхэм нахьышIоу защегъэ­гъуазэ.

Лъэпкъ орэдхэр тамэ зыфэ­хъугъэхэр «Ащэмэзым» щагъэса­гъэх, ау яуахътэ къэси, хэ­кIы­жьы­гъэх. Сэнэхьат зэфэшъхьаф­хэр къыхахыгъэх, еджакIо хъугъэх, IэкIыб къэрал кIуагъэхэри къахэкIыгъэх. Хэт тыдэ щыIэми, «Ащэмэзыр» щыгъупшэрэп, лъэпкъ искусствэм лъагъоу щыпхырищыгъэм гукIэ къыфегъэзэжьы.

КIыкI Рустам, Шъэукъуй Анзор, Дзыбэ Абрек, ЛIышэ Гу­шъау, фэшъхьафхэм «Ащэмэзым» орэд къызэрэщаIощтыгъэр щыIэныгъэм хэкIуакIэрэп. Бастэ Асыет зэрилъытэрэмкIэ, «Ащэ­мэзыр» зыпкъ иуцоным, искусствэм щылъыкIотэным афэшI орэд къыщызыIуагъэхэм яшIу­шIагъэ ныбжьыкIэу къакIэлъыкIуагъэхэм апкъырыхьагъ.

IэпыIэгъухэр

«Ащэмэзыр» илъэс 15 зэрэ­хъугъэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьа­бзэм зыфагъэхьазырызэ, Iэпы­Iэгъу къафэхъугъэх Адыгеим исе­наторхэу Хъопсэрыкъо Мурат, Владислав Резник, республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан, республикэм культу­рэмкIэ и Министерствэ, Мые­къуапэ иадминистрацие культурэмкIэ игъэIорышIапIэ, АР-м лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ.

«Ошъадэм» ипащэу Едыдж Викторие зэхахьэм къыщытиIуа­гъэм мэхьэнэ ин етэты.

— «Ащэмэзым» орэд къыIозэ, адыгабзэр дунаим щызэха­ре­гъэхы. Тиадыгабзэ бай дэдэу зэрэщытыр орэдхэм къагъэлъагъо. Орэдым едэIухэрэм адыгабзэр зэрагъэшIэнымкIэ амалэу яIэм хэхъо. Тхьаегъэпсэух Iэпы­Iэгъу къытфэхъухэрэ хэбзэ къу­лыкъушIэхэр, лъэкI зиIэхэр, — къытиIуагъ Едыдж Викторие.

Пчыхьэзэхахьэм къыщыгущы­Iагъэх Къулэ Амэрбый, Бастэ Асыет, нэмыкIхэри. Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» игъэцэкIэкIо куп хэтэу ЦIыкIушъо Аслъан гущыIэ фабэхэр «Ащэмэзым» къыфиIуагъэх, нэпэеплъ шIухьафтын фи­шIыгъ.

Концертыр гъэшIэгъонэу кIуа­гъэ. «Ащэмэзыр», «Ошъадэм» икъэ­шъуакIохэр, орэдыIоу Цышэ Зарэт, искусствэм щашIэрэ Нэгъой Заур, фэшъхьафхэри хэлэ­жьагъэх.

ЕмтIылъ Нурбый.