КъытэшIэкIыгъэ дунэешхор гъэшIэгъоныбэу зэхэлъ, ар зэкIэ къытфэзыIуатэу, тэзыгъашIэу, къытпэблагъэ зышIыхэрэр творческэ сэнаущыгъэ дахэ зыхэлъ IэпэIасэхэр — усакIохэр, тха­кIохэр, сурэтышIхэр, композиторхэр, скульпторхэр, нэмыкIхэр арых. ГущыIэм, псалъэм, орэдым, тарихъым ялъэпIагъэ ахэм яIэшIагъэхэм, япроизведениехэм, ямэкъамэхэм зэхыуагъашIэ. Зэхэпхырэр гум нэсы, плъэгъу­рэр ныбжьырэу пщыщ мэ­хъу. Ащ фэдэу зигупшы­сэхэр зитворчествэкIэ къыплъызыгъэIэсын зы­лъэ­кIыщтыгъэмэ ащыщ сурэ­тышIыщтыгъэу ДыдыкI Нурбый.

СурэтышIым илъэс 50 къыгъэшIагъэр, ау шIагъэу иIэр, итворчествэ бэкIэ ащ пэщачэ. «Нэм ылъэ­гъурэр шъхьэм ыуас» аIо адыгэхэм. МэкъумэщышIэ унагъо къихъухьэгъэгъэ Нурбый Абубэчыр ыкъор щыIагъэмэ, джы ыныбжь илъэс 71-рэ хъущтыгъэ къодый, ау иIэшIагъэхэр арых къэнагъэхэр. Ахэр адыгэ лъэпкъ зэхашIэр къызхэщхэрэ IофшIэгъэ ухыгъэх, сурэтышIым ичIыгу гупсэ, ихэку, илэжьэкIо Iапшъэхэр, ищыIэкIагъэр, ежь иунагъоу къызэрыхъу­хьагъэр, адыгэм ипсэукIагъэр, ны-тыхэм, Iахьылхэм ягъэпсыкIагъэр иамал къызэрихьэу ащигъэунэфыныр фызэшIокIыгъ. Зэ­кIэ икIэлэгъу-ныбжьыкIэгъу ыкIи лIыпкъым зеуцом зы­пкъырищагъэу хъугъэр ахэмкIэ къыригъэлъэ­гъу­кIыгъ.

ДыдыкI Нурбый Шэуджэн районым ит къуаджэу Хьа­тыгъужъыкъуае къыщы­хъугъ, щапIугъ, щалэжьыгъ, щеджагъ. Къоджэ гурыт еджапIэр къызеухым, ыгу­кIэ икIэсэ сэнэхьатым фе­джагъ, художествэхэмкIэ Тбилиси дэт Академиер къыухыгъ, УФ-м исурэтышI­хэм я Союз хэтыгъ, къэлэ, шъолъыр, всесоюзнэ ыкIи дунэе къэгъэлъэгъонхэм ахэлажьэщтыгъ. Ежь Iэпэ­Iасэр къытхэмытыжьми, итворческэ лъэуж тытезыщэжьырэ исурэтшIыгъэхэм якъэгъэлъэгъонэу Мые­къуа­пэ щызэхащагъэм Нур­бый зыфэдагъэр нахь Iуп­кIэу тынэ къыкIегъэуцо.

ЩыIэныгъэр пчъагъэу зэхэлъ: нэбгырэ пэпчъ ежь игъэпсыкIэ-шIыкIэ елъытыгъэу, цIыфхэм апэблагъэ зызэришIыщт шIыкIэ-амалыр къыхехы, иIэкIоцI ду­най елъытыгъэу, гъашIэм щыщ зызэришIыщтым пылъ. СурэтышIым цIыф къызэ­рыкIом гу зылъимытэрэ гъэшIэгъоныбэ елъэгъу, егъэунэфы, а зэкIэ фэса­къэу тхьапэм регъэкIу. КъешIэкIыгъэ пстэур — цIыфхэри, адрэ псэ зыпытхэу тхьэкъэгъэшIыгъэхэри ыпкъынэ-лынэ пэпчъыкIэ ришIыкIэу къэлэмыр егъэ­IорышIэ. Нурбый ишэн-­гъэпсыкIэ диштэу итворческэ жьыкъащэ гъэпсыгъэ, шъо зэфэшъхьафэу ыгъэфедэхэрэри ащ дештэх. Ежь ДыдыкIыр укIытапхэу, ушъэфыгъэ-дымыIу хьазырыгъ, бэмыIо-башIэу, ышIэ­рэ Iофым шъорэ лырэ ри­гъэгъотыщтыгъ. Химы­гъахъоу, химыгъэкIэу щыIэныгъэр зэрилъэгъоу, зытетым тетэу ыгъэунэфын ылъэкIыщтыгъ, шъхьащытхъужь шъорышIыгъэп, къэ­бзэгъэ-зэфагъэр икIэсагъ. Исурэтхэм егъэлыегъэ кIэ­рэкIагъэ, шъо къипэпыкI ахилъхьэщтыгъэп, ежь адыгэ лэжьэкIо цIыфым ыгурэ ышъорэ, яIэгъэ хьап­щыпхэм, псэуалъэхэм, щы­гъын-шъуашэм атыри­шIыкIыщтыгъэх. Живопись жанрэр нахь къыхихыгъэу, ащкIэ Iоф ышIэщтыгъэ, творческэ мурадыр икъоу зэшIуихыщтыгъ. Шъоу зэхилъхьэхэрэм язэгъэкIун фэкъу­лаигъ. Исурэтхэр къы­зэрыкIох, зэ­Iухыгъэх, тхьагъэп­цIыгъэнчъэх. Нурбый куоу чIэIабэу, ымышIи ышIи зэ­хэ­зыкохэрэм ащыщыгъэп, философие иным зыфи­къудыищтыгъэп, ежь зыщыгъуазэу, ышIапэу, ицы­хьэ зытелъ темэхэр, образхэр ары къы­ригъэ­лъэгъу­кIыщтыгъэхэр. Ау ащ къикIырэп IэпэIэсагъэ хэ­мылъыгъэу; исурэтхэр къы­зэрыкIохэу, зытетым тетэу нэм къызэрэкIигъэуцохэрэм нахь лъэшыхэу сурэтышIым шъхьэкIафэ фыуагъэшIы. Итворчествэ ылъапсэр адыгэ щыIакIэр ары. СурэтышIым дэгъоу къыдэхъущтыгъ пейзажыр, натюрмортыр. Сурэтхэу «Бжъэр зыхэт натюрморт», «Къумгъанхэр», «Хьакъу-­шыкъухэр», «Пчэдыжьып», «Къэгъэгъэ гъужьыгъэхэр» зыфиIохэрэр фэбагъэр ахэ­гощагъэу, щыIакIэм инэпэеплъ зафэхэу зэрэщытыгъэхэр ащыгъэунэ­фыгъ. «Хьалыгъу» зыфи­Iо­рэ натюрмортри IофшIэгъэ дэгъу. Адыгэ хьалэлыгъэ­-гупцIэнагъэр мыхэм зэкIэми ахэгощагъ ыкIи унэгу къыкIагъэуцо. Арын фае ДыдыкI Нурбый исурэтхэр бэрэ цIыфхэм аритыныр къызхэкIыгъэри, IэпэIасэр дэгъоу зышIэхэрэм ахэр агу рихьыщтыгъэх, ежьми шIухьафтынэу аритыщтыгъэх.

Нурбый исэнэхьаткIэ IэпкIэ-лъэпкIагъэ ыкIи сэнаущыгъэ ин зэрэхэлъыгъэр иIэшIагъэхэу «Абгы­нэжьыгъэ ун», «Къэлэп­чъэжъ», «Цу» зыфиIохэрэм ащызэхэошIэ. ШIыкIэ-амал гъэнэфагъэхэр темэу къы­хихыгъэм телъы­тагъэу ыгъэ­федэщтыгъэх — зэ шъо чъыIэхэр, зэ шъо джылхэр, сурэтым иплъэгъорэ хъугъэ-шIагъэм епхыгъэу. ГущыIэм пае, джащ фэдэх «Поединок», «Схватка» зыфиIохэрэр.

Адыгэ лъэпкъым къы­хэкIыгъэхэ сурэтышIхэм зыкIэ афэдэу ыкIи ащыщэу иIэшIагъэхэм ДыдыкIым лъэпкъ нэшанэр, шIур къа­хэщы, ащыкIэгъэтхъыгъ. ЧIыгур, псэушъхьэхэр — анахьэу шыр, хьэр адыгэ­хэмкIэ мэхьанэ зиIэх: лэжьыгъэр ашIэмэ, ыгъашхэхэу, былымхэр ахъухэу, фэIо-фэшIабэр зэшIуахэу, нахьыжъ Iушхэр яупчIэжьэгъухэу, нахьыкIэ­хэм нэхъой ахэлъэу, Iоры­шIэхэу адыгэхэр зэрэ­псэущтыгъэхэр сурэтышIэу ДыдыкIым иIэшIагъэхэм нафэ къытфашIы. Нэплъэгъур зыфакъудыи исурэтхэу «Шыр зигъусэ мэкъу­мэщышIэр», «ПсыешъуапI», «ЧIыгур» зыфиIохэрэм, адыгэм хэушъхьафыкIыгъэ щыIэкIэ-псэукIэу, ежь ыгу, ыпсэ атешIыкIыгъэу иIа­гъэм мыхэр инэпэеплъых. ЛэжьэкIо унагъо къихъу­хьа­гъэу, цIыф акъылышIо губзыгъабэм къауцухьэщтыгъэм ахэр зэкIэ ыгъэу­нэфыгъэх, икъэлэмкIэ ыгъэ­шIуагъэх. Творческэ цIыф пэпчъ шъхьафит зы­шIэу, зыгъэнасыпышIорэр игупшысэ зэрэфаеу ыгъэу­нэфэу, шIоигъуагъэр нафэу цIыфмэ апашъхьэ къызырилъхьэкIэ ары. Нурбый исурэтшIыгъэ пэпчъ нэрымылъэгъу гушIогъуабэ къыфихьыгъ. Живописым имызакъоу, графикэмкIи сурэтхэр ышIыгъэх. Сурэт купэу «Тхьаумэфэ маф» зыфиIорэр ащ фэд, Iоф­шIэгъи 5-у зэхэт. Къуа­джэм фэгъэхьыгъэ сурэтхэри 5 хъухэу иIэх. БлэкIыгъэ уахътэр ащыгъэунэ­фыгъ сурэт купэу «ПытэпIэжъ», «Лаваш» («Тэбэ­рыжъ»), «Псыцухэр» зыфи­Iохэрэм.

Щэч хэлъэп сурэтышI Iэ­пэIасэм щыIэныгъэр илъа­пIэу, ащ идэхэгъэ­-хьалэмэтыгъэ цIыфхэм исурэтхэмкIэ зэрафиIуа­тэщтыгъэм. ДыдыкI Нурбый иIэшIагъэхэр твор­ческэ кIэн лъапIэу лъэпкъым къыфигъэнагъэх, цIыфышIу IэпэIасэм ыцIи адыгэ лъэпкъым щыгъу­пшэщтэп.

Мамырыкъо Нуриет.