Урысыем икультурнэ-гъэсэныгъэ Iофтхьабзэу «Музейхэм ячэщ» зыфиIорэр Адыгэ Республикэм игъэкIотыгъэу щыкIуагъ.

Илъэси 10 хъугъэу музейхэм ащызэхащэрэ зэхахьэхэм заушъомбгъу. Урысые Федерацием культурэмкIэ и Министерствэ ипресс-къулыкъу зэрэхигъэунэфыкIыгъэу, хэгъэгум Iофыгъо 1200-м нахьыбэ щырекIокIыгъ. Онлайн шIыкIэм тетэу зэхащэщтыгъэ зэхахьэхэм афэмыдэу зэIукIэгъухэр цIыфхэм лъэшэу агу рихьыгъэх.

Тыгъэр къызыще­псырэр гуIэтыпI

КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъ­хэм искусствэхэмкIэ я Къэралыгъо музееу Мыекъуапэ дэтым щыкIогъэ зэхахьэр гум къегущыIыкIы.

— Музеим ипащэу, Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу ШъэуапцIэкъо Аминэт «Музей­хэм ячэщ» хэлажьэхэрэм къа­фэгушIуагъ. «Гъэсэныгъэм, техникэм, цIыфхэм язэхэщIыкI хэхъоныгъэу фэхъурэр щыIэныгъэм къыщызыгъэлъагъохэрэм музейхэр ащыщых», — къы­Iуагъ А. ШъэуапцIэкъом.

Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Адыгэ Республикэм, нэмыкIхэм ясурэтышIхэм, модельерхэм яIофшIагъэ защызыгъэгъуазэ зышIоигъохэр музеим рагъэблэгъагъэх.

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ иминистрэ игуадзэу Кушъу Светланэ зэхахьэм къы­щиIуагъ музейхэм ямэхьанэ лъэхъаным диштэу зыкъызэриIэтырэр. Музейхэр щыIэныгъэм фэлажьэх, цIыфыр апIу, шIэжь иIэу щыIэныгъэ гъогум тырещэх.

КIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ яхудожественнэ Iэпэ­Iэсэныгъэ фэгъэхьыгъэ зэнэкъо­къоу «Леонардэм» хэлэжьагъэ­хэм сурэт гъэшIэгъонхэр ашIыгъ. Урысыем исурэтышIхэм я Союз хэтэу, республикэ искусствэм щызэлъашIэу Хъуажъ Рэмэзан зэнэкъокъум изэфэхьысыжь къытегущыIагъ. ХагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къыдэзыхыгъэхэм афэгушIуагъ, щытхъу тхылъхэр Д. Степановам, Д. Ахътаом, Т. Шляховам, Д. ДышъэкIым, фэшъхьафхэм аритыжьыгъэх. Художественнэ еджапIэм ипащэхэм зэрафэразэр къыIуагъ.

НыбжьыкIэхэм ясурэтхэр тыгъэм, псыхъо чъэрхэм, ты­къэзыуцухьэрэ дунаим изэ­хъокIыныгъэхэм, цIыфым ишIэжь, ипсэукIэ афэгъэхьы­гъэх. Тыгъэу къепсырэм инэбзыйхэм тызэрагъэфабэрэр, щыIэныгъэм ихэхъоныгъэхэр сурэтышIхэм узыIэпищэу къагъэлъэгъуагъ.

ЕплъыкIэхэр

ДыдыкI Нурбый, Мэзлэу Руслъан, нэмыкI сурэтышIхэм яIофшIагъэ музеим къыщагъэлъагъо. ЗэлъашIэрэ сурэтышI-модельерэу СтIашъу Юрэ иIэшIагъэхэм дунэе мэхьанэу яIэр къыхагъэщызэ, музеим къэкIуагъэхэр къэгъэлъэгъонхэм яплъыгъэх.

- СтIашъу Юрэ Iофтхьабзэм тыкъыригъэблэгъагъ, - къытиIуагъ Мэфэхьаблэ къикIыгъэ ГутIэ Рэмэдан. – Адыгэ шъуашэхэр, лъэпкъ тхыпхъэхэр СтIашъу Юрэ ышIыхэ зыхъукIэ, гупшысэу ахилъхьэрэм уегъэгъуазэ. Адыгэр адыгэу дунаим зэрэщыпсэурэр, адыгэ шъуашэр щыIэныгъэм хэгъэщагнъэу зэрэщытыр тэлъэгъух. Музеим щыслъэгъугъэр Мэфэхьаблэ згъэзэжьмэ, тикъоджэгъухэм къафэсIотэщт.

- Мэзлэу Руслъан иIофшIагъэхэу IутIэным хэшIыкIыгъэхэр зэдгъэпшэщтхэр тшIэрэп, - къеIуатэ кIэлэегъэджэ IофшIэным и ветеранэу Даур Руслъан. IуитIэныр зэпимычэу кIапсэм епхыгъэу зэригъэпсырэр бэмэ ашIогъэшIэгъон.

- Музеим икъэгъэлъэгъонхэм бэрэ тяпы, - къытаIуагъ бзылъфыгъитIумэ. – Мэзлэу Руслъан ышIыгъэ пкъыгъохэр IофшIапIэхэм, унагъохэм ащыбгъэфедэнхэ плъэкIыщт.

Искусствэм иIофышIэхэу Хъурэнэ Азэ, Сахьидэкъо Иринэ, Сулейманова Фатимэ, ХъокIо Ларисэ, фэшъхьафхэр зэхахьэм хэлажьэхэрэм гущыIэгъу афэхъугъэх. Ф. Сулеймановам иеплъыкIэхэм къащыхигъэщыгъ лъэпкъ зэфэшъхьафхэр «Музейхэм ячэщ» зэрэзэфищагъэхэр.

«IэпэIасэм иеджапI»

Лъэпкъ IэпэIасэу Гумэ Ларисэ адыгэ тхыпхъэу ышIыгъэхэр, шIухьафтын пшIын плъэкIыщт пкъыгъохэр къыгъэлъэгъуагъэх. Ащ дакIоу, кIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ апае «IэпэIасэм иеджапI» зыфиIорэ Iофыгъор гъэшIэгъонэу зэхищагъ.

Мастэмрэ Iуданэмрэ зэрэбгъэIорышIэщтхэм, лъэпкъ гупшысэр IофшIэным зэрэщыбгъэфедэщтым, фэшъхьафхэм къатегущыIагъ. Пшъэшъэжъыехэм мастэр аIыгъэу хэдыкIынхэм афежьагъэхэу тлъэгъугъэх. Зы пшъашъэм янэ къыIуагъэри тшIогъэшIэгъоныгъ.

- Унэм тыкIожьмэ хэдыкIынхэм тафежьэщт, Гумэ Ларисэ упчIэжьэгъу тшIыным фэшI телефонкIэ тыфытеощт, - къыIуагъ бзылъфыгъэм.

IэпэIасэм икъэгъэлъэгъонхэм яплъыгъэхэ Кушъу Светланэ, ШъэуапцIэкъо Аминэт, МэщфэшIу Нэдждэт, фэшъхьафхэм язэгъэпшэнхэр щыIэныгъэм къыхэхыгъэх. Гумэ Ларисэ лъэпкъым итарихъ гукIэ зыфегъазэ, мастэр ыгъэIорышIэзэ, лIэужхэм язэпхыныгъэхэм игъэпытэн уфещэ.

Орэдыр, къашъор

Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо орэдыIо-къэшъокIэ ансамблэу «Ислъамыем», республикэм и Къэралыгъо Камернэ музыкальнэ театрэу Хьанэхъу Адамэ ыцIэ зыхьырэм, кIэлэцIыкIу ансамблэу «Мыекъуапэ инэфылъэхэм» зэхахьэр къагъэдэхагъ. Адыгэ Республикэм инароднэ артистхэу ХъокIо Сусанэ, Агъыржьэнэкъо Саныет, Къумыу Щамсудин, Мышъэ Андзаур, нэмыкIхэм ижъырэ адыгэ лъэпкъ орэдхэр агъэжъынчыгъэх. Адыгабзэм, адыгэ пщынэм, ным игупшысэ яхьылIэгъэ орэдхэу Нэгъой Азэ, Дер Абир, Шъымырзэ Казбек, Эльдарэ Айдэмыр къыхадзагъэхэм лъэпкъ искусствэм ибаиныгъэ къыраIотыкIы. Музеимрэ музыкальнэ искусствэмрэ язэпхыныгъэхэм уагъэгъуазэ.

Къэралыгъо Камернэ музыкальнэ театрэу А. Хьанэхъум ыцIэ зыхьырэм иартистхэу Ирина Кириченкэм, Елена Лепиховам, Александр Мальцевым, Давид Манакьян яорэдхэм уядэIузэ, уагъэгушхо. Искусствэм ыбзэ гурыIогъошIоу зэрэщытыр орэд пэпчъ щызэхэохы.

Ансамблэу «Мыекъуапэ инэфылъэхэм» якъашъохэр дахэх, тыдэ кIуагъэхэми лъэпкъым итарихъ къашъом къыщаIуатэ.

Музеим къэкIуагъэхэр ны-тыхэр, ныбжьыкIэхэр къэгъэлъэгъонхэм аплъыгъэх. Общественнэ IофышIэхэу СтIашъу Юрэ, Шъхьаплъэкъо Къэсэй, МэщфэшIу Нэдждэт къызэрэтаIуагъэу, яшIэныгъэ хагъэхъуагъэу, дэгъоу загъэпсэфыгъэу ядэжьхэм кIожьыгъэх.

Лъэпкъхэм язэпхыныгъэхэр

Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей гъэцэкIэжьын Iофхэр зэрэщыкIохэрэм къыхэкIэу «Музеим ичэщхэр» Зэкъошныгъэм ипчэгоу Мыекъуапэ дэтым щыкIуагъ.

Музеим ипащэу Джыгунэ Фатимэ пчыхьэзэхахьэм хэлажьэхэрэм къафэгушIуагъ. Музеим лъэхъаным диштэу къэгъэлъэгъонхэр зэрэзэхищэщтхэм, мурадэу яIэхэм ягугъу къышIыгъ.

Адыгэ Республикэм искусствэхэмкIэ икIэлэцIыкIу еджапIэу Лъэцэрыкъо Кимэ ыцIэ зыхьырэм иеджакIохэм концертэу къатыгъэм урысыбзэкIи, адыгабзэкIи орэдхэр щыIугъэх, музыкальнэ произведениехэр къыщырагъэIуагъэх.

Елизавета Гмызинам зэрищэгъэ зэхахьэм орэдыбэ щызэхэтхыгъ. ИскусствэхэмкIэ еджапIэм иIорыIотэ къутамэ иансамблэу «Нэбзыим» ипащэу ГъукIэ Замудин ягъусэу кIэлэцIыкIухэм лъэпкъ орэдхэр къаIуагъэх.

ЗэлъашIэрэ археологэу Тэу Аслъан Мыекъопэ культурэр дунаим зэрэщыцIэрыIом къытегущыIагъ. Музеим иIофышIэхэм кIэлэцIыкIухэм, ны-тыхэм апае «IэпэIасэм икъэгъэлъэгъонхэр» зыфиIорэр зэхащагъ. ЕджапIэм икIэлэеджакIохэм ашIыгъэ сурэтхэу щыIэныгъэм къыхахыгъэхэр къагъэлъэгъуагъэх.

«Музейхэм ячэщ» щыIэныгъэм зыщеушъомбгъу, искусствэм пыщагъэхэм яшIэныгъэ хагъахъо, культурэм ипIуныгъэ мэхьанэ зыкъеIэты. ЕмтIылъ Нурбый.