КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъхэм яискусствэкIэ Къэралыгъо музееу Мыекъуапэ дэтым ипащэу агъэнэфэгъэ ШъэуапцIэкъо Аминэт гущыIэгъу тыфэхъугъ.

— Аминэт, федеральнэ Iоф­шIапIэм ипащэу уагъэ­нэфагъ. IэнэтIэшхом узэрэIухьагъэм фэшI «Адыгэ макъэм» еджэхэрэм ацIэкIэ тыпфэгушIо.

— Тхьашъуегъэпсэу.

— IофшIэныр зэребгъэжьагъэр тэлъэгъу. КъыпIукIэ зышIоигъоу пчъэм Iутыр макIэп…

— Музеир цIыфхэм якIуапI. Сэ чIыпIэ нэкI сыкъэкIуагъэп. Кушъу Аслъан апэрэ пащэу иIагъ. ПсэолъэшIхэм Iофыгъуабэ агъэцакIи, музеир зычIэтыщт унэр дахэу зэтырагъэпсыхьагъ.

— ЗэлъашIэрэ сурэтышI­хэм, археологхэм, нэмыкI­хэм якъэгъэлъэгъонхэр музеим щызэхащэх. КъэгъэлъэгъуапIэр дахэу зэрэщытыр зэкIэми хагъэунэфыкIы.

— Нурбый, сэри ащ сыщы­гъуаз. Тимузей фэдэ зимыIэ шъолъыр пчъагъэмэ къарыкIыгъэ­хэм саIокIэ. Мыекъуапэ дэт музеир искусствэ лъагэм фытегъэпсыхьагъэу сэлъытэ.

— IэнатIэм узыIохьэм Iоф­шIэныр сыда зыщебгъэ­жьагъэр?

— СиIофшIэн IофшIэным щезгъэжьагъ. (Аминэт мэщхы. Тхьэпэ зэгъэфагъэу столым телъхэм нэшIукIэ ахаплъэ.) Кушъу Нэфсэт Тхьэм джэнэт къырет. IофшIа­гъэу иIэр бэ. ШIыкIэшIухэм зэра­лъыхъущтыгъэр, цIыфхэр зэхищэнхэ, ыгъэдэIонхэ зэрилъэкIыщтыгъэр тэшIэ. Музеим щыра­гъэжьэгъэ Iофхэр лъыдгъэкIуатэхэ тшIоигъу.

ХэушъхьафыкIыгъэ лъэныкъохэр

— Музеим унэшъо хэхыгъэу иIэхэр зэригъэцакIэхэрэр къы­таIоба.

— Отдели 4 тиI. ШIэныгъэм, къэгъэлъэгъонхэм язэхэщэн, искусствэм пылъхэм, ныбжьыкIэхэм тазэрэлъыIэсыщтым, тызэгъусэу Iоф зэрэтшIэщтым, фэшъхьафхэм тигухэлъхэр афэгъэхьыгъэх.

— IофшIэныр кадрэхэм къа­щежьэ. ЩыкIагъэхэр шъуиIэха?

— Нэбгырэ 43-рэ музеим Iут. Кадрэхэр тфикъухэрэп. Исэнэхьат хэгъозэгъэ искусствовед тищыкIагъ. Лъэхъаным диштэу тапэкIэ тылъыкIуатэзэ, IофшIэным зэхъо­кIыныгъэхэр фэтшIыщтых. Къэгъэлъэгъонхэм яхьылIэгъэ къэбархэр цIыфхэм нахьышIоу алъы­гъэIэсыгъэнхэр тимурад хэхыгъэхэм ащыщых.

— Нэм ылъэгъурэр гум ышъхьэпэныр арыба къэпIуа­тэрэр?

— Ары, музеим цIыфыр зыкIокIэ ылъэгъугъэр, зэхихыгъэр зэфехьысыжьых. Дунэе мэхьанэ зиIэ къэгъэлъэгъонхэр музеим щызэхащэх. Искусствэм щыцIэрыIохэр, культурэр зышIогъэшIэгъонхэр, хэбзэ къулыкъу­шIэхэр тиIофтхьабзэхэм ахэла­жьэх. Ахэр псэ зыпыт гущыIэхэмкIэ зэфэщэгъэнхэр, искусствэ шъыпкъэм икупкI алъыгъэIэсыгъэныр музеим щылажьэхэрэм япшъэрылъ.

— ШIэныгъэлэжьым, сурэтышIым, лъэпкъ IэпэIасэм яIофшIагъэ, ушэтынэу ашIырэм, ягупшысакIэ цIыфхэр ащышъогъэгъуазэх.

— Ар Iоф псынкIэп. Искусствэм ущылэжьэныр, шIыкIэ тэрэзхэр къэбгъотынхэр сэнэхьатым ишъэфых. Сэ сишIошIкIэ, лъым ар хэлъын фае. Тхьэм къыуитыгъэм угу етыгъэу Iоф дапшIэзэ, амалышIухэр къэогъо­тых. Музеим ясэнэхьат хэшIыкI ин фызиIэхэр зэрэщылажьэхэрэм сегъэгушхо.

УхъумакIо

— Федеральнэ IофшIапIэу шъущыт. Къыблэм, Темыр Кавказым якультурэ, яискусствэ къэжъугъэлъэгъонхэмкIэ сыд фэдэ егъэжьапIэха шъуиIэхэр?

— Шъолъырхэм тарихъ гъэшIэгъон яI. Искусствэм изэлъы­IэсыкIэ амалхэр тапэкIи дгъэфедэщтых. «Культурэм лъэпкъхэр зэфещэх» зыфиIорэ екIолIакIэм зедгъэушъомбгъущт. ЗекIо къа­кIохэрэм таIукIэщт. Адыгеим ибаиныгъэхэри нахьышIоу ядгъэ­шIэщтых.

— Музеир — тарихъым иухъумакIу.

— Культурэм иунэхэу районхэм, къуаджэхэм ащыIэхэм къэ­гъэлъэгъонхэр къащызэIутхыщтых. Лъэпкъхэм яискусствэ ащыдгъэгъозэщтых. Музеим 2024-рэ илъэсым нэс Iоф зэри­шIэщт шIыкIэм тизэхахьэ тыщытегущы­Iагъ, унашъохэр итхъухьагъэх.

Къэгъэлъэгъонхэр

— 2021-рэ илъэсым зэхэ­шъу­щэщтхэ къэгъэлъэгъонхэр къытапIохэ тшIоигъу.

— ЗэкIэ къэгъэлъэгъонхэр дунаир зыхъожьыгъэ Кушъу Нэфсэт ишIэжь фэгъэхьыгъэщтых. ЗэлъашIэрэ сурэтышI-модельерэу СтIашъу Юрэ июбилей ехьылIэгъэ къэгъэлъэгъон зэхэтщэщт. Адыгэ шъуашэм идэхагъэ къэдгъэлъэгъощт. Iофтхьэбзэ 12 дгъэнэфагъэ. З. Бгъэжънэкъом, А. Самойловым, А. ПIатIыкъом, нэмыкIхэм ятворчествэ ащыдгъэгъозэщтых. Тыркуем къыращыщт пкъыгъохэм якъэгъэлъэгъон гъэшIэгъон хъущтэу сэлъытэ.

— Къэралыгъо гъэпсыкIэ иIэу Адыгеир зыпсэурэр илъэ­си 100 зэрэхъурэм шъу­зэрэхэлажьэрэр тэшIэ.

— Москва, фэшъхьафхэм къэ­гъэлъэгъонхэр ащызэхэтщэщтых. Лъэпкъ зэпхыныгъэр щыIэныгъэм щыдгъэпытэщт.

— Музеим цIыф пчъагъэу къакIорэр, къэгъэлъэгъонхэм яплъыхэрэр нахьыбэ мэхъуха?

— Мазэ къэс ящэнэрэ мэфэкум пкIэ аIытымыхэу илъэс 16-м нэс зыныбжьхэр, унэгъо Iужъухэр, нэмыкIхэри музеим къетэгъэблагъэх. Зэпахырэ узым икъиныгъо­хэр къызэтынэкIыщтхэу, тиIофхэр нахьышIу хъущтхэу сэлъытэ.

Корреспондентыр

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ иколлегие изэхэсыгъо министрэу Аулъэ Юрэ, илъэсыбэрэ Iоф зыдишIагъэхэм ШъэуапцIэкъо Аминэт гущыIэ фабэхэр къыфаIуагъэх, Министерствэм ищытхъу тхылъ къыратыжьыгъ, шIоу щыIэр къыдэхъунэу фэлъэIуагъэх.

Тэхъутэмыкъуае дэт район тхылъеджапIэм IофшIэныр щезы­гъэжьэгъэ ШъэуапцIэкъо Аминэт Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культурэмкIэ язаслуженнэ IофышI. Аужырэ илъэсхэм Адыгэ Респуб­ликэм культурэмкIэ иминистрэ игуадзэу щытыгъ, общественнэ Iоф­шIэкIошху. Мурадыбэ иIэу IэнэтIакIэм Iу­хьагъ. Урысыем, Адыгеим культурэмкIэ яминистерствэхэм, Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, Iоф зыдишIа­гъэхэм лъэшэу афэраз, «тхьашъуегъэпсэу» гъэзетымкIи ариIожьы шIоигъу.

Опсэу, Аминэт! Адыгэ Респуб­ликэм ыцIэ лъагэу зыIэтыхэрэм уащыщ. Тхьэм бэгъашIэ уешI. УиегъэжьэпIэшIухэр къыбдэхъунхэу пфэтэIо.

ЕмтIылъ Нурбый.