«ЦIыфыр щэрэI — щыIэмэ хъяр!» — ыIуагъ адыгэ усэкIо цIэрыIоу, лъэпкъ литературэм икъежьапIэ Iутыгъэу, хьалэлэу лъэпкъым щэIэфэ фэлэжьагъэу Хьаткъо Ахьмэд.

«Жъы уимыIэу, кIэ уиIэщтэп» — еIо адыгэ гущыIэжъым.

ГухэкIми, къэхъугъэ цIыфэу дэгъуи дэйи, мылIэжьын щыIэп. Ау акъыл зиIэр ежь Тхьэм къы­ритыгъэ гъашIэр лъэпкъым, цIыфхэм, хэгъэгум афигъэIорышIэным пылъ. ЦIыф лые хъурэп: нэбгырэ пэпчъ зы дэхэгъэ-дэгъугъэ горэ хэлъ, лъэбэкъу бгъундж горэхэр зыдзыхэрэм гуфаплъэу зафэб­гъазэмэ, агу жъалымэп, насыпынчъагъэр ягъогуми. Хэти пытэу ыгу риубытэн фаер зы гъэшIэ закъо нахь цIыфым зэримыIэр, ар фэсакъэу, ыIэтэу, ежь фэдэ цIыфыбэмкIэ щысэ хъоу щыIэн зэрэфаер ары.

Гукъабзэу, адыгэ щыIэкIэ-псэукIэм ихъугъэ-шIэгъэ къинхэр, хьылъэхэр ыкIи адыгэм иIотэ­жьыгъо мафэ къэси, ышъхьэ фэлажьэмэ, игушIуагъо факIозэ, лъэпкъыр щыIэкIакIэм гоуцон зэрилъэкIыгъэр Адыгэ народнэ тхакIоу Пэнэшъу Сэфэр Иляс ыкъом илитературнэ творчествэ лэжьыгъэкIэ кIэзыгъэнчъэу къы­риIотыкIыгъ, гупшысэ Iахь инкIэ зыщыщ адыгэ лъэпкъым пытэу зырипхыгъ.

Ау къэхъугъэу мылIэжьын щыIэп, Пэнэшъу Сэфэр гъэтхапэм и 6-м илъэс 91-м ыныбжь итэу идунай ыхъожьыгъ.

Сэфэр я 60-рэ илъэсхэм творческэ кIочIакIэхэу гугъэпIэ инхэр къэзытыхэу литературэм къыхэхьагъэхэм ащыщыгъ, исэнэхьаткIэ агрономыгъ, ау адыгэ гущыIэр, гупшысэр, адыгэ литературэр ыгукIэ ыштагъэхэу ищыIэныгъэ шъыпкъагъ. Къэлэмыпэ чан дэдэ иIагъ, кIоми, чъэми гупшысэн-тхэныр ыпсэ хэтIагъэу готыгъ, дэгъоуи къыдэхъущтыгъ.

Пэнэшъу Сэфэр Теуцожь районым ит къуаджэу Къэзэныкъоежъым чъэпыогъум и 29-м 1930-рэ илъэсым къыщыхъугъ.

1957-рэ илъэсым Пшызэ мэкъумэщхъызмэт институтым агрономиемкIэ ифакультет къыу­хыгъ. 1957 — 1959-рэ илъэсхэм исэнэхьаткIэ колхозым илъэситIо Iоф щишIагъ. 1959-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 1998-рэ илъэсым нэс гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим», ыужым «Адыгэ ма­къэм» икорреспондентэу, иотдел ипащэу, редактор шъхьаIэм игуа­дзэу Iоф ышIагъ. 1998-рэ илъэсым ще­гъэжьагъэу кIэлэцIыкIухэм апае къыдэкIырэ журналэу «Жъогъобыным» илъэс 15-м иредактор шъхьэIагъ.

Сэфэр ытхыхэрэр 1965-рэ илъэсым щегъэжьагъэу къыхиутыщтыгъэх. Ащ фэдиз илъэсхэм къакIоцI Сэфэр тхылъ пчъагъэ къыдигъэкIыгъ: юмористическэ рассказхэр дэтхэу «Пшэсэн», «Зэмыжэгъэхэ хьакIэхэр», «Къэц­пэнэ Iэрам», повестхэр, романхэр зыдэт тхылъхэу — «УшэтыпI», «ШIулъэгъур нахь лъэш», «Псы къаргъом ычIэгъ», «ШIулъэгъумрэ шIомыкIымрэ», «Шъоу дыдж», «УIэгъэжъхэр», «Хым ишъхьал мэхьаджэ, е Неущ кIасэ хъущт», «Бэджэхъ», «Мэлышъо зытелъэшъогъэ тыгъужъ», нэмыкIхэри.

УрысыбзэкIэ къыдигъэкIыгъэ тхылъхэр: «Букет колючек», «Сыновний долг», художественнэ повестэу «Был такой аул Казанукай» зыфиIорэр Мые­къуапэ 2005-рэ илъэсым къыщытырадзагъ.

«Шъэуаекъо зэшхэр» зыфиIорэм техыгъэ спектаклэр кIэлэцIыкIухэм апае Адыгэ драматическэ театрэм урысыбзэкIэ щагъэуцугъ.

Пэнэшъу Сэфэр ытхыгъэхэм ащыщхэр журналхэу «Зэкъошныгъ», «Кубань», «Дон», «Крокодил» ыкIи «Литературная Россия» зыфиIохэрэм къыхаутыгъэх.

Повестэу «Псы къаргъом ычIэгъ» зыфиIорэм пае Теуцожь Цыгъо ыцIэкIэ агъэуцугъэ шIухьафтыным илауреат Сэфэр 1990-рэ илъэсым хъугъэ. Илитературнэ творческэ гъэхъагъэ­хэм ялъытыгъэу «АР-м культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI», «Адыгэ Республикэм инароднэ тхакIу» зыфиIорэ щытхъуцIэхэр къыфагъэшъошагъэх.

Пэнэшъу Сэфэр УФ-м итхакIохэм я Союз 1977-рэ илъэ­сым щегъэжьагъэу хэтыгъ. Ады­гэхэм якIэсэ тхакIоу, зэпыуи зэпычи имыIэу тхэщтыгъ, ирассказхэр гъэзетэу «Адыгэ макъэм» инэкIубгъохэм бэрэ къарыхьэщтыгъэх, гъэзетеджэхэм ахэр агу рихьыщтыгъэх.

Сэфэр творческэ гъогушхо къыкIугъ, лъэуж нэф къыгъэ­нагъ, джэнэт лъапIэ Тхьэм къырет.

Мамырыкъо Нуриет.