Bu gün Adıgey tarihindeki en önemli olaylardan birisi olan, 26 yıl önce, 10 mart 1995 günü Adıge Cumhuriyeti Anayasasının kabul edilişinin yıl dönümünü kutluyoruz.

Adıgey bu evreye ulaşmadan önce otonomi kazanana dek uzun bir yol katetti. Bu statükoyu elde etmesi yönünde ilk değerlendirme 1922 yılında RFSSC uluslar komisyonu tarafından yapıldı. Aynı yılın 27 temmuz günü prezidyum toplantısında Adıge Otonom Bölgesinin kuruluş kararı alındı.

Otonom bölge 1924 yılına dek Pşıze (Kuban) - Karadeniz Krayında yer alıyordu, daha sonra 1934 yılına dek Kuzey Kafkas, 1937 yılına dek Azov-Karadeniz krayında yer aldı, ardından 1991 yılına dek Krasnodar krayına bağlıydı. Aynı yılın 3 temmuz tarihinde RFSSC Yüksek Sovyeti toplantısında Adıge Otonom Bölgesi, Sovyet Sosyalist Adıge Cumhuriyetine çevrildi, daha sonra ise Adıge Cumhuriyeti adını aldı.

Bu gelişim esnasında Sovyet Sosyalist Adıge Cumhuriyeti Yüksek Sovyeti Kuruldu. Sovyetin 17 mart 1992 tarihindeki ilk oturumunda sovyet üyelerinin kimler olacağı, hangi komiteleri barındıracağı, idarecileri vs. belirlendi, Yüksek mahkeme ve yüksek sulh mahkemesi kuruldu bu kurum idarecileri ve yardımcıları seçildi.

 Yine bu ayın 24’ünde Adıgeyin devlet arması, bayrağı belirlendi ayın 25’inde devlet marşı seçildi, bunlarla alakalı kanunlar kabul edildi. Devlet arması ünlü ressam Meretıko Dolet tarafından yapıldı, devlet marşının sözleri Meşbaşe İshak tarafından yazıldı, bestesi ise Thabısım Wumar tarafından yapıldı.

Tüm bunların ardından anayasa taslağı oluşturulmaya başlandı. 19 ekim 1994 yılında taslağı değerlendiren meclis anayasa taslağı hazırlık sürecini uygun bularak, halkın görüşüne sunulması kararını aldı.

Adıgeyin her bir yerleşkesinde yapılan toplantılar, müzakereler neticesinde 2000 kadar  öneri sunuldu. Tüm bu öneriler göz önüne alınarak ilk taslak üzerinde 50’yi aşkın düzeltme-düzenleme yapıldı, meclis tarafından üç kez değerlendirmeye alındı 10 mart 1995 yılında ise kabul edildi.

Anayasal prensiplerin yaşama geçirilmesinden sorumlu olan kurum ise Anayasa mahkemesi. 1997- yılında Adıge Cumhuriyeti Meclisi-Xase’nin XXIII oturumunda, anayasanın 70. maddesi gereği Anayasa Palatası kuruldu. 2000 yılında ise Anayasa Palatası, Anayasa Mahkemesine çevrildi.

Adıge Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Başkanı Tl’ıhetıko Asker — Cumhuriyetimiz anayasası bölgemizdeki hukuk sistemini belirleyen, kanunlara güç veren akt niteliğinde. Devlet kurumları ve idarecilerinin temel vazifesi anayasa hükümlerine uymaktır. Adıgey Anayasası, Rf Anayasası gibi, içerdiği hümanizm ile diğerlerinden farklıdır. Anayasa halk özgürlük ve haklarının birincil oluşunun teminatıdır, — diyor.

Çeviri; AÇUMIJ Hilmi