Урысыем самбэмкIэ изэIукIэгъухэр къалэу Новороссийскэ щыкIуагъэх.

Хэгъэгу зэошхом илъэхъан фашист техакIохэм Новороссийскэ заштэм, къалэр шъхьафит шIыжьыгъэным тидзэкIолIхэр пхъашэу фэбэнагъэх. Я 18-рэ дзэр, флотым къулыкъур щызыхьыхэрэр, фэшъхьафхэри къа­лэм благъэу къекIунхэм фэшI гъогу къинхэр зэпачыгъэх.

1943-рэ илъэсым, мэзаем «ЧIы залэкIэ» зэджэгъэхэ шъолъыр цIыкIум тидзэкIолIхэр десантэу къитIысыкIыхи, пыйхэм чIэнэгъэ инхэр арагъэшIыгъэх. Новороссийскэ, ащ къыпэгъунэгъу псэу­пIэхэм фашист дзэхэр ащызэхакъутэхэзэ, тичIыгу рафыжьыхэу рагъэжьагъ.

ЛIыгъэшхо зезыхьэгъэ дзэ­кIолI­хэм урысхэр, адыгэхэр, грузинхэр, къэндзалхэр, нэмыкI лъэпкъхэр ахэтыгъэх.

— Новороссийскэ щызэхащэгъэ спорт зэнэкъокъум бэнэкIо 200-м нахьыбэ хэлэжьагъ. Хэгъэ­гум ишъолъыр 14-мэ къарыкIыгъэ ныбжьыкIэхэм яIэпэIэсэныгъэ къагъэлъэгъуагъ. Тятэжъхэр зыщызэогъэхэ чIыпIэхэр ныбжьыкIэхэм алъэгъугъэх, — къыти-Iуагъ Адыгэ Республикэм самбэмкIэ иеджапIэ ипащэу, спортымкIэ дунэе класс зиIэ мастерэу Делэкъо Адамэ.

2005 – 2007-рэ илъэсхэм къэ­хъугъэ кIалэхэр алырэгъум самбэмкIэ щыбэнагъэх. Адыгэ Рес­публикэм зыщызыгъасэхэрэм медали 5 зэIукIэгъухэм къащыдахыгъ.

Тыгъужъ Тимур, кг 46-рэ, ты­жьы­ныр къыхьыгъ. Джэрзыр къыдэзыхыгъэхэр: Хьакъуй Эльдар, кг 49-рэ, Илья Ивановыр, кг 53-рэ, СтIашъу Эльдар, кг 58-рэ, Мырзэ Арамбый, кг 79-рэ. Тренерхэу Хьабэхъу Адамэ, Гъом­лэшк Алый, Нэгъой Ибра­хьимэ, Чэтыжъ Алый, ГуIэтыжь Хъалидэ бэнэкIо ныбжьыкIэхэр агъасэх.

Зэнэкъокъум хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къыщыдэзыхыгъэхэм зэхэщакIохэр къафэгушIуагъэх, щытхъу тхылъхэр, медальхэр къаратыжьыгъэх.