Top.Mail.Ru

Адыгэ къэIуакIэхэр

Image description

Растения

КъэкIыхэрэр

Трясунка — пхъапхъэуц, пхъапхъэ (черк.) Трясунка средняя — гощэпхъапхъ, гуащэпхъапхъэ, гъуэгунапщIэпхъапхъэ (черк.) Турнепс, репа — былымбэлыдж, былымбэлыджэ (черк.) Тутовое дерево — маркIо, матI­кочъыг, маркIочъыг, бэидэкI (шапс.), мэракIуэджыг (бесл.), мэракIуей, тутей, тутейжыг (каб.) Тутовое дерево белое — маркIоф, маркIофыжь, маркIофыжьчъыг, мэракIуэхужьджыг (бесл.), мэракIуей­хужь, тутейхужь (каб.) Тутовое дерево черное — маркIошIуцIэчъыг, мэракIуэфIыцIэджыг (бесл.), мэракIуейфIыцIэ, тутейфIыцIэ (каб.) Тыква — къэбы, къэб (каб., черк.) Тыква-горлянка — псыкъэб, тхьа­лыркъэб, алыркъэб (бесл.), фэлъыркъэб (черк.) Тыква крупноплодная — адыгэ­къэб, къалъэркъэб (шапс.), кърымкъэб, хьэжыкъэб (черк.) Тыква мускатная — къэббэгу, урыскъэб Тыква обыкновенная — урыскъэб, къэбгъуэжь (черк.) Тыква твердокорая — къэбгъуэжь (черк.) Тысячелистник — бэджакIэ, бэджкъищ, бэджкъиш (каб.), тхьэгурымыгъу (черк.) Тысячелистник благородный, щети­нистый — къуэнтхъурейнэпцI (черк.) Тысячелистник обыкновенный — чэтыукIэ, джэдуукIэ (черк.) Укроп огородный — къоны, шъхьатыуц, урыскъон, къуэн, нащэгъэфIэIу (черк.), къэнтхъурей, къуэнтхъурей, къуэнхъурей, нащэшу (каб.) Укроп пахучий — къантхъурай, урыскъон, къуэн, нащэгъэфIэIу (черк.), къэнтхъурей, къуэнтхъурей, къуэнхъурей, нащэшу (каб.) Фасоль многоцветковая — джэнч­дэкIуай, джэншдэжей, джэшдэжей (каб.) Фасоль обыкновенная — джэнчы, джэнчфыжь, джэнчшIуцI, джэшы (шапс.), джэшхъыджэбз (черк.), хьэж­гуащэджэш (черк.), джэнш, джэш (каб.) Фиалка — епэр, епэрудз (м.-каб.) Фиговое дерево, инжир — шхынцумп, ахъо (шапс.) Физалис обыкновенный — пIырыпI, зэрыб (бесл.) Филипея красная — шейтIанлулэ (черк.) Финик финиконосный — бжэныбжьэ (бесл.), чыцIыбжьэ (черк.) Финиковая пальма — бжэныбжьэ (бесл.), чыцIыбжьэ (черк.) Фундук — дэжъый, дэжъыеIэрыс, дэжьейIэрысэ (черк.) Хатьма — чэрдэщI (каб.) Хатьма точечная — чэрдэщI (каб.) Хатьма тюрингенская — губгъуэматэкхъуей (черк.) Хвощ — псылъэуц, удзмышх (черк.), псылъэудз, удззэрыкI, пшахъуашхэ (каб.) Хвощ полевой — чэтыупакI, джэдупащIэ, джэдуукIэ (каб.) Хвоя — нэрат Хлопчатник — бзыуцыф, бжьэхуц (каб.) Хлопчатник египетский — мысыр­бзыуцыф, мысырбжьэхуц (каб.) Хлопчатник перуанский — мысырбзыуцыф, мысырбжьэхуц (каб.) Хмелеграб обыкновенный — хуэшэ (каб.) Хмель обыкновенный — шъотэбжьал, бжьалэ (шапс.), гъэтэдж, хъумпIылей (черк.), хъумбылей, тхъурымбей (каб.) Хна — пкъынэ Хрен — гыныф, гыныху (каб.) Хурма — хъурмэ, хъурмей (каб.) Хурма восточная — хъурмэ, хъурмей (каб.)

Нарт Шэбатныкъо фэгъэхьыгъэ орэдыжъым щыщ пычыгъу

— Зышъхьэ тымылъэгъоуи, Зигугъум тигъалӀэрэ, О Шэбатныкъуа, Ер зинэкъокъогъуа, Еблагъэри! — къеӀуа. — Тичэмыбгъэ яехэр Ра фэтыукӀына, Тэ тифыгу щалъэхэр Ра фэтыутэзэна, Къэлъ-гулъы бганэхэр Уишы жэхэтлъхьэна. Тхьэм уигъатхъэмэ, Ра удгъэтхъэжьына... — СыешхэкӀо-ешъуакӀопи, СыджэгокӀо шъаопи. Уичэмыбгъэ яери ХьадэӀус тхьэ ешӀа, О уифыгу щалъэри Бзыумэ тхьэ арегъэшха, Къэлъ-гулъы бганэри Хьамылыу тхьэ ешӀа. Ей, Алэдж яунэжъэуи Нартхэр зыщыпэкӀоуи, Нартхэр зыщыхасэрэм, Нарт яшӀэгъо-шӀапӀэм Сэ сырилъыхъуакӀуа, Сэ сыриупчӀакӀуа, Ащ игъогу лъапэри, Ра къысӀэкӀэгьахьэба. — Алэдж яунэжъхэр Гъогу лъэпэ-лъаща, Мые лъащэр Ӏута, Гъогу лъэгъо закъуа, Унэ фыжьы кӀыхьа, Тхьэ щэкӀ икӀыхьагъа, Унэ плӀэӀуфа, Унэ къебэ-наба, КӀэсэныбэ кӀэта. КӀэсэнэуи кӀэтхэр Цуимэ яцурылъэшъуа, Ащ ипэӀулъашъори Шы бгъэлыбэм къэса. Псэлъыхъомэ аутагъэу Зы темэни иӀэшъы, Уичэгые дахэри Ра хэучынтэна...