Хэгъэгум иухъумакIо и Мафэ фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъонэу «Хъулъ­фы­гъэ сурэтыр» Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъ.

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ исурэт къэгъэлъэгъуапIэрэ Адыгеим исурэтышIхэм я Союзрэ Iофтхьабзэм кIэщакIо фэхъугъэх.

Сурэт 80-м нахьыбэ зэхэщакIохэм къыхахыгъ. Живописым, графикэм, бгъэфедэн плъэкIырэ искусствэмрэ культурэмрэ яхьылIэгъэ сурэтхэр лъэгъупхъэх. Ясэнэхьат рылэ­жьэрэ сурэтышIхэм яIофшIагъэ, къэгъэлъэгъуапIэм ифонд къахахыгъэ сурэтхэр цIыфым ищы­IэкIэ-псэукIэ, тыкъэзыуцу­хьэрэ дунаим идэхагъэ яхьы­лIагъэх.

ЩыIэныгъэр зы чIыпIэ итырэп. ЗэхъокIыныгъэу ащ фэхъу­хэрэр тарихъым хэмыкIокIэнхэм, хъугъэ-шIагъэхэр цIыфхэм алъыгъэIэсыгъэнхэм афэшI сурэ­тышIыр гъашIэм иджэр­пэ­джэ­жьэу щыт.

ЩыIэныгъэр къятэжьы

Адыгеим исурэтышI цIэрыIоу Къуанэ Аслъан иIофшIагъэхэм тяплъызэ, МэщбэшIэ Исхьакърэ Тхьабысымэ Умаррэ ясурэтхэр къэгъэлъэгъоным къыщыхэтэ­гъэщых.

Урысые Федерацием IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъэу, дунаим щызэлъашIэрэ тхакIоу МэщбэшIэ Исхьакъ сурэтым къыщы­гущыIэу тэлъытэ. А. Къуанэм тха­кIом тыришIыкIыгъэ сурэтым псэ къыпызыгъакIэрэр гу­пшы­сэу хилъхьагъэр ары.

И. Мэщба­шIэр щыIэныгъэм хаплъэ. Мурадэу иIэр бэ. Инэплъэгъу къыхэщы лъэ­хъаным куоу зэрэхаплъэрэм дакIоу, гугъэ­-гу­шIуагъор ынэгу кIэтэу шIумрэ дэхагъэмрэ зафигъэзагъэу ыпэ­кIэ зэрэ­лъыкIуатэрэр.

ТхакIомрэ композиторымрэ язэгурыIоныгъэ музыкальнэ ис­кусствэр егъэбаи. А. Къуанэм иятIонэрэ сурэтэу зигугъу къэтшIырэр Урысыем инароднэ артистэу, композиторэу Тхьабысымэ Умарэ фэгъэхьыгъ.

И. МэщбашIэмрэ У. Тхьабысымэмрэ орэдыбэ зэдаусыгъ. Адыгеир Краснодар краим къы­хэкIыжьи, республикэ зэхъум, къэралыгъо гъэпсыкIэу иIэм игъэпытэн тхакIомрэ композиторымрэ хэлэжьагъэх — Адыгэ Республикэм и Гимн зэдаусыгъ. ЩыIэныгъэр яшIуагъэкIэ къы­зэтэжьыгъэхэ МэщбэшIэ Ис­хьакърэ Тхьабысымэ Умаррэ республикэм ыцIэ лъагэу зыIэтыгъэхэм ащыщых.

ДзэкIолIхэр гъашIэм ищысэх

Бырсыр Абдулахь дунаим щашIэрэ сурэтышI, архитектор. ИгущыIэхэм атехыгъэ орэдхэр композиторхэм аусых. Ащ да­кIоу, ар орэдыIу, къэбарIотакIу. ЩыIэныгъэр дэгъоу къызэрэгурыIорэм ишIуагъэкIэ еджапIэм шIэныгъэу щызэригъэгъотыгъэр исэнэхьат щегъэфедэ.

1985-рэ илъэсым А. Бырсырым сурэтэу дзэкIолIхэм атыри­шIыкIыгъэхэр мэфэкIым ехъу­лIэу Мыекъуапэ къыщагъэлъагъох.

— Хэгъэгу зэошхом ТекIоны­гъэр къызыщыдахыгъэр илъэс 40 зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ сурэтхэм умыгуIэу, сыхьатыр зэрэхъугъэм улъымыплъэу уяп­лъыныр нахь тэрэзэу тэлъытэ.

— СичIыпIэгъухэу Хэгъэгу зэошхом лIыгъэ щызезыхьагъэ­хэм ясурэтхэр сшIыгъэх, — къытиIуагъ Бырсыр Абдулахь. – Сурэт пэпчъ цIыф гъэнэфагъэм игупшысэ, ищыIакIэ къыщызгъэлъагъо сшIоигъоу сикъэ­лэм къэсштагъ. Хэгъэгум ичIыгу, ишъхьафитныгъэ къэзыу­хъумагъэхэ дзэкIолIхэр, заом ыкIыб щыIэу Iоф зышIагъэхэр гъашIэм щысэу щытиIэх.

А. Мэрэтыкъом, М. Бырсырым, М. Беданыкъом, Д. Дзыбэм ясурэтхэр А. Бырсырым дахэу ышIыгъэх. Шъо зэфэшъхьафхэр ыгъэфедэхэзэ, дзэкIолI лIыхъужъхэр Адыгеим, яхэгъэгу зэрафэшъыпкъэхэр сурэтхэм къащыриIотыкIыгъ.

ЛэупэкIэ Нурбый искусствовед, археолог, сурэтышI. ИшIэныгъэ щыIэныгъэм фигъэфе­дэныр шэнышIу фэхъугъ. Дзэ­кIолIхэм афэгъэхьыгъэ сурэтхэм Н. ЛэупакIэр къащыошIэжьы. Плъыжьышъор бащэрэ ыгъэфедэу зыгорэхэм къаIоу зэхэтэхы. СурэтышIым ащ еплъыкIэ хэхыгъэ фыриI. Зыми фэмыдэу искусствэм иIэпэIэсэныгъэ къыщегъэлъагъо.

Тхьабысымэ Умарэ компо­зи­тор цIэрыIоу зэрэщытым тыщыгъуаз. Хэгъэгу зэошхом илъэ­хъан лIыхъужъныгъэ зезы­хьагъэмэ ар ащыщ. Лейтенант шъуашэр щыгъэу ащ исурэт тэлъэгъу. Н. ЛэупакIэм композиторыр дахэу къыгъэлъэгъуагъ. Ихэгъэгу фэзэогъэ У. Тхьабысымэр искусствэм цIэрыIо зэ­рэщыхъугъэм, патриотическэ темэр щыIэныгъэм зэрэщыпхырищыгъэм уагъэгушхо.

Творчествэм ТекIоныгъэм и Мафэ къызэригъэблагъэщты-гъэр У. Тхьабысымэм иорэдхэм, И. МэщбашIэм иусэхэм ахэо­лъагъох.

Заом икIэлэцIыкIухэм Натхъо Джанхъот ащыщыгъ. Ащ иIа­хьылхэр фашистхэм язаохэзэ фэхыгъэх. Дж. Натхъом ису­рэти Н. ЛэупакIэм ышIыгъ.

Иван Лазаренкэр разведчик лIыхъужъэу щытыгъ. Ащ исурэт Д. Мельниковым ышIыгъ. Дзэ­кIо­лIыр нэгушIу, уIэшыгъэу къыо­плъы.

Урысыем инароднэ сурэты­шIэу Къат Теуцожь иIофшIа­гъэ­хэм къахэтэгъэщы лIыжъ жэ­кIэфхэр зэнэкъокъухэзэ гущы­Iэгъу зэрэзэфэхъугъэхэр. Енэгуягъо ахэри дзэ къулыкъум къытегущыIэхэкIэ…

КъыгъэгущыIэ шIоигъу

Урысыем, Кыргызстан ясурэтышIхэм ясоюзхэм ахэтэу Лилия Синявскаяр шIогъэшIэгъонэу къэгъэлъэгъоным еп­лъыгъ. Ащ исурэтхэу артистхэм, цIыф цIэрыIохэм афэгъэхьы­гъэхэм тэри тигуапэу защыд­гъэгъозагъ.

— Адыгеим исурэтышIхэм ятвор­чествэ осэ ин фэсэшIы, щысэ атесэхы, — къытиIуагъ Лилия Синявскаям. — Сурэтхэм уяплъызэ, къыбдэгущыIэ пшIоигъоу ухэщэтыкIы. Сурэтыр псэ зыпыт цIыфым фэсэгъадэ.

ТекIоныгъэр къыдэзыхыгъэхэр

Адыгэ Республикэм изаслуженнэ сурэтышIэу Хъуажъ Рэ­мэзан пхъэм хишIыкIыгъэ сурэ­тэу ТекIоныгъэр къыдэзыхы­гъэхэм афэгъэхьыгъэр гупшысэ ин зыхэлъ IофшIагъ.

ДзэкIолIыр ядэжь къэкIожьыгъ, рэхьатэу щыс. Хьэр къы­дэплъые, зыгорэ къыриIо шIоигъу. Щагубзыури къяплъы.

ЩыIэныгъэр зэзыпхырэ гу­пшы­сэхэм цIыфыр апIу. Хэгъэгу зэошхом тидзэкIолIхэм лIы­хъужъныгъэу щызэрахьагъэр тэгъэлъапIэ. Тинепэрэ дзэкIолI­хэм мамыр щыIакIэр цыхьэшIэгъоу къаухъумэ.

ЕмтIылъ Нурбый. Сурэтхэр къэгъэлъэгъоным къыщытетхыгъэх.