Урысые Федерацием культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, Адыгэ Республикэм инароднэ тхакIоу, къуаджэу Адэмыерэ Красногвардейскэ районымрэ яцIыф гъэшIуагъэу Кощбэе Пщымафэ псаугъэмэ, ыныбжь 85-рэ хъущтыгъэ. Сшы къызытхэмытыжьыр илъэси 8 хъугъэми, тыкъыгъэгъунэу ар джыри къыддекIокIы.

Пщымафэ 1936-рэ илъэсым мэзаем и 1-м къуаджэу Адэмые къыщыхъугъ. Къоджэ гурыт еджапIэр 1955-рэ илъэсым къы­у­хыгъ. А илъэсым къыщегъэжьагъэу 1960-рэ илъэсым нэс Адыгэ къэралыгъо кIэлэегъэджэ институтым щеджагъ. Тхэныр пасэу, я 6-рэ классым исэу ригъэжьагъ. Остыгъэ пэнэшъум пэсэу художественнэ тхылъхэм чэщыр хэкIотэфэ яджэныр икIэ­сагъ.

Институтыр къызеухым гъэзетэу «Социалистическэ Адыгеим» иредакцие лэжьэныр щыригъэжьагъ. 1960-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 1968-рэ илъэ­сым нэс ащ Iоф щишIагъ, иапэрэ очеркхэмрэ рассказхэмрэ щитхыгъэх. СССР-м ижурналистхэм я Союз кIалэр 1965-рэ илъэсым аштагъ. Рассказ 11 къызыдэхьэгъэ иапэрэ тхылъэу «Сэтэнай» зыфиIорэр 1966-рэ илъэсым къыдигъэкIыгъ.

1968-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу 1970-рэ илъэсым нэс Кощбэе Пщымафэ журналэу «Зэкъошныгъэм» иредактор шъхьаIэу Iоф ышIагъ. ТхэкIо ныбжьыкIэхэм яя 5-рэ Всесоюзнэ зэIукIэрэ тхылъыр зикIасэхэм я Урысые зэфэсрэ 1969-рэ илъэсым ахэлэжьагъ. А илъэс дэдэм повестэу «Гум пае гу аты» зыфиIорэр къыдигъэкIыгъ, 1970-рэ илъэсым СССР-м итхакIохэм я Союз аштагъ.

1970-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу 1987-рэ илъэсым нэс П. Кощбаем тхылъ тедзапIэм иредактор шъхьаIэу, 1996-рэ илъэсым нэс идиректорэу Iоф ышIагъ. А уахътэм къыкIоцI тхылъ 11-м ехъу къыдигъэкIыгъ, ащ щыщэу 4-р — урысыбзэкIэ.

Кощбэе Пщымафэ Адыгэ драматическэ театрэми ишъыпкъэу дэлэжьагъ. Ащ иповестэу «Мэфибл уай» зыфиIорэм техыгъэ пьесэр, идрамэу «ШъхьакIо» зыфиIорэр, КIэрэщэ Тембот иповестэу «Шахъомрэ пшъэшъэ пагэмрэ» зыфиIорэм техыгъэу ытхыгъэ музыкальнэ-лирическэ драмэр агъэуцугъэх. ПстэумкIи народнэ тхакIом ипьеси 5 тите­атрэ щагъэуцугъ. УрысыбзэкIэ ытхыгъэ драмитIур — «День икс», «Заноза в сердце» зыфи­Iохэрэр джыри къыхаутыгъэхэп.

Тхьабысымэ Умарэ иоперэу «Лэукъан» илибретто Бэрэтэрэ Хьамидэ игъусэу ытхыгъ. Кощ­бэе Пщымафэ В. Лихоносовым, И. Зубенкэм ятхыгъэхэм ащыщ­хэр, А. Цагарели икомедиеу «Ханума», Шэуджэн Аюбэ иповестэу «Зыщымыгъэгъупш!» зыфиIохэрэр адыгабзэкIэ зэридзэкIыгъэх.

Адыгеим имызакъоу, нэмыкI чIыпIэхэми ар ащашIэщтыгъ, лъытэныгъэшхо къыфашIыщтыгъ. Урысые, адыгэ литературэм зиIахь хэзышIыхьэгъэ народнэ тхакIом цIыфыгъэшхо хэлъыгъ. ЩыIакIэм бэрэ узыщырихьы­лIэрэ, цIыф жъугъэхэр зыгъэгумэкIырэ Iофыгъохэр ары ащ итхыгъэхэм къащиIэтыщтыгъэр.

Литературэм иIахьышIу зэрэхишIыхьагъэм, творческэ Iоф­шIэгъэшхо зэриIэм япэгъокIэу Кощбэе Пщымафэ щытхъуцIэу «Урысыем культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI» зыфиIорэр, Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо Совет – Хасэм и Щытхъу тхылъ къыфагъэшъошагъэх, Урысыем итхакIохэм я Союзрэ Урысые Федерацием ижурналистхэм я Союзрэ ахэтыгъ, Теуцожь Цыгъо ыцIэкIэ щыт литературнэ шIухьафтынымрэ Андырхъое Хъусенэ ыцIэкIэ щыт журналист шIухьафтынымрэ ялауреатэу, Адыгэ Республикэм инароднэ тхакIоу, Адэмыерэ Красногвардейскэ районымрэ яцIыф гъэшIуагъэу щытыгъ.

Сшы ытхыгъэ рассказхэмрэ повестьхэмрэ украинабзэкIэ, тыркубзэкIэ, арабыбзэкIэ, болгарыбзэкIэ, абхъазыбзэкIэ, бэлъкъарыбзэкIэ ыкIи нэмыкIы­бзэхэмкIэ къызэрэдэкIыгъэхэри, арырэ Адыгеим инароднэ тхакIоу МэщбэшIэ Исхьакърэ 1991-рэ илъэсым КъурIаныр адыгабзэкIэ зэрэзэрадзэкIыгъэ­ри къасIо сшIоигъуагъ.

Сшы зэхахьэхэмрэ зэIукIэ­хэмрэ чанэу ахэлажьэщтыгъ. Ар бэрэ Адыгеим икомпозитор цIэрыIохэу Тхьабысымэ Умарэ, Анзорыкъо Вячеслав, Бысыдж Мурат, Натхъо Джанхъот, Сихъу Рэмэзан, орэдыIоу Шъэожъ Розэ аIукIэщтыгъ, адэлажьэ­щтыгъ.

Пщымафэ иусэхэр лъапсэ зыфэхъугъэ орэдыбэ радиокомитетым ифонотекэ хэлъ. Орэди 100-м ехъу ягуапэу джыри цIыфхэм къаIо. Ащ ытхыгъэхэу «Гъэбэжъу орэд», «Адэмые иорэд», орэдхэу «Оррэ сэррэ», «Бибэ цIыкIур», «Сихэку — сиорэд», «Джэуап къысэт», «ШIулъэгъу», «Сыгу о уилъ», «Адыгэ къашъохэр», «Къашъо, симазэ» зыфиIохэрэм ыкIи нэмыкIхэм тамэ агъотыгъ.

Кощбэе Пщымафэ къоджэдэс­хэм, къалэм, районхэм адэт предприятиехэм яIофышIэ къызэрыкIохэм адызэхащэрэ зэIу­кIэхэм чанэу ахэлажьэщтыгъ. Ар Налщык рагъэблагъи, тхылъ тедзапIэу «Эльбрусыр» къызызэIуахыгъэр илъэс 50 зэрэхъугъэм фэгъэхьыгъэ мэфэкI Iоф­тхьабзэм хэлэжьэгъагъ.

Ыныбжь илъэс 70-рэ зыщы­хъу­рэм ехъулIэу къыдагъэкIыгъэ тхылъым зы роман, зы повесть, сатыритIу хъурэ усэхэр къыдэхьагъэх. Пщымафэ зэрэтхэщтыгъэр, итхылъхэр къызэрэдигъэкIыщтыгъэр иIофшIэн шъхьа­IэкIэ — редактор IофшIэнымкIэ пэрыохъу хъущтыгъэхэп. IофитIури дэгъоу зэдигъэцакIэщтыгъ. 1996-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу 2013-рэ илъэсым нэс журналэу «Зэкъошныгъэм» иредактор шъхьаIэу ар щытыгъ.

ЩэIэфэ Пщымафэ тхэныр езыгъэжьэгъакIэхэм IэпыIэгъу­шIоу яIагъ, яусэхэм, яповестьхэм, ярассказхэм, яроманхэм яджэщтыгъ, ахэр афигъэтэрэзыжьыщтыгъ. Хэукъоныгъэу хашIыхьагъэхэр ариIожьыщтыгъ, анахьэу анаIэ зытырагъэтын фаехэр къафигъэнафэщтыгъ. Народнэ тхакIор общественнэ Iофхэми чанэу апылъыгъ, рес­публикэм щыкIорэ Iофтхьабзэхэм загъорэ дэд ахэмылажьэу къызэрэхэкIыщтыгъэр. ЦIыф къызэрыкIохэм ар агъэлъапIэщтыгъ, лъытэныгъэшхо къыфашIыщтыгъ.

Кощбэе Пщымафэ Адыгэ Республикэм ипублицист анахь IэпэIасэхэм ащыщыгъ. Ежь тхакIохэми джа дэдэр къаIоу зэхэтхыщтыгъэ. Къуаджэм щылажьэхэрэм, театрэм, наукэм, литературэм яIофышIэхэм афэгъэхьыгъэ очерк гъэшIэгъонэу ытхыгъэхэм гущыIэм псэ къыпызыгъэкIэрэ журналист IэпэIасэ ар зэрэхъугъэр, итворчествэкIэ лъэгэпIэшхом зэрэнэ­сыгъэр къагъэлъэгъуагъ. На­роднэ тхакIор ренэу ныдэлъфыбзэм дэлэжьагъ ыкIи рылэ­жьагъ, ащ иIэшIугъэ икъукIэ зэхишIагъэу щытыгъ, ищыIэныгъэ зэрэщытэу адыгабзэм изегъэужьын фигъэIорышIагъ. Адыгэ гъэзетхэм, журналхэм, тхылъхэм якъыдэгъэкIынкIэ, гущыIэ щэрыохэм якъэгъотынкIэ шъхьах иIагъэп. Адыгэ гъэзетымрэ журналымрэ яредакциехэм, тхылъ тедзапIэм зэращылэжьагъэм епхыгъэу ащ сыдигъуи цIыфыбэ къеуалIэщтыгъ, ятворческэ амалхэм зыкъызэIуягъэ­хыгъэнымкIэ ныбжьыкIабэмэ IэпыIэгъу афэхъугъ. Лъэгъо дахэ зэрэтырищагъэхэмкIэ, упчIэжьэгъу Iушэу зэрэщытыгъэмкIэ ежьхэри тхакIом фэразэх.

Адыгейми, Урысыеми ащыпсэухэрэм Кощбэе Пщымафэ ирассказхэм, иповестьхэм, иновеллэхэм, ироманхэм яджэнхэр якIас. Народнэ тхакIор икъэлэмыпэкIэ анахьэу зылъы­Iэсыгъэр мы аужырэ илъэс 200 — 300-м адыгэ лъэпкъым къырыкIуагъэр ары. ТхакIом зи ымыушъэфэу, дэгъури дэйри чIимыукъуащэу ылъэгъугъэр зэкIэ, игузэхашIэхэр къекIоу тхьапэм ригъэкIущтыгъэх…

Тэ, игупсэхэмрэ иIахьылхэмрэ, Пщымафэ лъэшэу къытфыщэкIэ. Ау ар зи зыхэмышIыхьажьы­шъущт Iофышъ, зыздигъэзэжьыгъэ дунаим тынчыпIэ щигъотынэу, псэпэшIагъэу иIэр фи­гъэбэгъонэу Тхьэм телъэIу. Пщымафэ инурэ джыри къытшъхьащыт.

Кощбэе Елен.