ЦIыфымрэ гъашIэмрэ язэпхыныгъэ укъытегущыIэзэ, IофшIагъэу щыIэр къыхэогъэщы. Лъагъоу къыгъэнагъэм уасэ фэошIы.

КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъ­хэм искусствэхэмкIэ я Къэралыгъо музееу Мыекъуапэ дэтым Кушъу Нэфсэт илъэс 20-м на­хьыбэрэ ипэщагъ. Игъонэмысэу дунаим ехыжьыгъэ адыгэ бзылъфыгъэр иIофшIагъэкIэ гъашIэм къыщытхэтэу тэлъытэ. Ащ фэгъэхьыгъэ сурэт къэгъэлъэгъо­нэу музеим къыщызэIуахыгъэм цIыфыбэ хэлэжьагъ.

ШIэжь къэгъэлъэгъонэу «Время портретов» зыфиIорэм уегъэ­гупшысэ, цIыфхэм атырашIыкIыгъэ сурэтхэм уяплъызэ, тя­нэ-тятэхэр, тинэнэжъ-тэтэжъ пIашъэхэр, цIыф цIэрыIохэр, ныбджэгъухэр нэгум къыкIэуцох. Гум щычэрэгъухэзэ, уадэгущыIэ пшIоигъоу ухэщэ­тыкIы.

ИгупшысэкIэкъытхэт

Къэгъэлъэгъоным икъызэIу­хын фэгъэхьыгъэ зэхахьэр Су­лейманова Фатимэ зэрищагъ. Музеим ипащэ иIэнатIэ ащ егъэцакIэ.

Ф. Сулеймановам къызэри­Iуагъэу, Кушъу Нэфсэт иIофшIэн ыгъэгумэкIырэ цIыфэу псэущтыгъ. СурэтышIэу, архитекторэу зэрэщытыгъэм мэхьэнэ хэхыгъэ иI. Искусствэм икуупIэ гукIэ лъыIэсын, цIыфхэм шъхьэ­ихыгъэу адэгущыIэн ылъэкIыщтыгъ.

Ригъэжьэгъэ Iофым зэригъэ­гумэкIырэр щыIэныгъэм къы­щигъэлъэгъоныр шэнышIу зэрэ­фэхъугъагъэр дэгъоу тэшIэ.

Лъытэныгъэ фашIы

Адыгэ Республикэм культу­рэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ, ащ игуадзэу ШъэуапцIэкъо Ами­нэт, Адыгеим исурэтышIхэм я Союз итхьаматэу Елена Аба­кумовар, нэмыкIхэри зэхахьэм къыщыгущыIагъэх.

Гу пытэ зиIэ адыгэ бзылъфы­гъэу Кушъу Нэфсэт зэрэщытыгъэр ягупшысэхэм къащыхагъэ­щыгъ. Аулъэ Юрэ къызэриIуагъэу, Кушъу Нэфсэт фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъоныр дэгъоу гъэпсыгъэ, сурэтхэм уяплъызэ, хъугъэ-шIагъэхэр зэогъапшэх.

Адыгеим щызэлъашIэрэ сурэтышIэу Эдуард Овчаренкэм игукъэкIыжьхэр зэхахьэм къы­щиIотагъэх.

— Нэфсэт сыдигъуи лъытэныгъэ ин фэсшIыщтыгъ, — игу­пшысэхэм тащегъэгъуазэ Эдуард Овчаренкэм. — Ащ нэIуасэ сызыфэхъугъэ 1974-рэ илъэ­сыр сщыгъупшэрэп.

Адыгеир нахьышIоу аригъэшIагъ

Э. Овчаренкэм изэфэхьысыжьхэр тшIогъэшIэгъоных. Те­мыр Кавказым, Къыблэ шъо­лъырым ясурэтышI цIэрыIохэм яIофшIагъэ фэгъэхьыгъэ къэгъэ­лъэгъонхэр зэхащэхэ зыхъукIэ, Мыекъуапэ къызэрэхахыщтым щызэнэкъокъух.

— Кушъу Нэфсэт сурэтхэм якъэгъэлъэгъон музеим щызэхищэ зыхъукIэ, чIыпIэу фигъэшъошэщтым, сурэтхэр лъэгъуп­хъэхэу къэлъэгъонхэм сыдигъуи мэхьанэ аритыщтыгъ, — къы­Iуагъ Э. Овчаренкэм.

Ары, сурэтышIхэм язакъоп Нэфсэт зыгъэгумэкIыщтыгъэр. Искусствэм пылъхэм иIофшIэн­кIэ алъыIэсыщтыгъ.

ХэушъхьафыкIыгъэ чIыпIэр

Музеим къыщызэIуахыгъэ къэгъэлъэгъоныр гупшысэу халъхьагъэмкIэ гощыгъэу зэхэщакIохэм къызэрагъэлъагъорэм мэхьанэшхо етэты.

Кушъу Нэфсэт ишъхьэгъусэу Аслъан музеим ипэщагъ. Ащ исурэткIэ къэгъэлъэгъоныр къы­зэIуахыгъ. Нэфсэт тырашIыкIыгъэ сурэт заулэ нэплъэгъум ит. СурэтышI цIэрыIохэу В. Баркиным, Э. Овчаренкэм, Г. Назаренкэм, Л. Белых ятворчествэ уегъэгушхо.

Нэфсэт тырашIыкIыгъэ су­рэт­хэм тяплъызэ, искусствэм ыбзэ­кIэ тадэгущыIэ. Тыкъызэха­хэу тлъытэзэ, тымыгуIэу апа­шъ­хьэ тит… Адыгэмэ зэраIоу, «нэм кIэтыр псэм фэд». Сурэтхэм та­дэгущыIэзэ, джэрпэ­джэжь ма­къэхэр тхьакIумэм щызэIо­кIэх, Нэфсэт игущыIакIэ зэрэт­щымыгъупшэрэр къыхэтэгъэщы.

Видеофильмэри гум къегущыIыкIы. ТхьакIущынэ Аслъанрэ Кушъу Нэфсэтрэ язэIукIэгъу, культурэм иIофышIэхэм яхьы­лIэгъэ нэпэеплъ сурэтхэм щыIэныгъэм щыщ къэбархэм уахащэ.

Сурэтхэм къаIуатэрэр

Къэгъэлъэгъоным изэхэща­кIохэм тафэраз. «Время порт­ре­тов» зыфиIорэм лIэужхэр зэ­­репхых. ЦIыфыр цIыфы щыIэныгъэм щызышIырэр зэбгъашIэ пшIоигъоу IофшIагъэхэм уяплъы.

Э. Овчаренкэм янэ исурэт зэришIыгъэм къыхэдгъэщырэр илъэсыбэкIэ зэкIэIэбэжьи, бзылъ­фыгъэм иобраз лъэхъаным диштэу къызэригъэлъэгъуагъэр ары. ТхакIохэу В. Твороговам, Г. Немченкэм ясурэтхэри лъэгъупхъэх. «Красноармеец» зы­фиIорэ сурэтыри лъэхъанэу зы­хэтым иджэрпэджэжь.

Гъогунэкъо Мухьарбыйрэ Хъуажъ Рэмэзанрэ Адыгеим исурэтышI цIэрыIох. Къэгъэ­лъэгъоным ахэр еплъыхэзэ, сурэтхэр агу зэрэрихьыгъэр къытаIуагъ.

ЦIыфхэм ясурэт 60 музеим къыщагъэлъагъо. Ным ехьы­лIагъэхэр гум къегущыIыкIых. СурэтышI 30-м нахьыбэмэ яIоф­шIагъэ музеим щыолъэгъу. М. Джикаевым, М. КIы­шъэм, Ф. ПэтIыуащэм, А. Къуа­нэм, А. Бырсырым, Н. Лэупа­кIэм, В. Фаворскэм, нэмыкIхэм цIыфым ищыIакIэ къагъэлъагъо.

Кушъу Нэфсэт Москва, Ленинград хэкум, Къыблэм, Францием, Тыркуем, нэмыкIхэм ясу­рэтышIхэм яIофшIагъэхэр музеим къыщагъэлъэгъонхэм кIэщакIо, зэхэщакIо афэхъу­щтыгъ. Адыгэ бзылъфыгъэм ишIуагъэкIэ тиреспубликэ Урысыем, IэкIыб хэгъэгухэм на­хьышIоу ащашIагъ, лъэпкъ зэ­фы­щытыкIэхэм ягъэпытэнкIэ лъэпсэшIухэр ышIыгъэх. Музеим иIофышIэхэу Елена Малышевам, ХъуакIо Ларисэ, СтIашъу Юрэ, фэшъхьафхэм къызэраIуагъэу, Н. Кушъум ригъэжьэгъэ Iофыр щыIэныгъэм щылъыкIотэщт. Нэфсэт инэфынэ дунаим щыбэгъощт.

Къэгъэлъэгъоныр гъэтхапэм и 28-м музеим щызэфашIы­жьыщт.

ЕмтIылъ Нурбый. Сурэтхэр музеим къыщытетхыгъэх.