Адыгеим икъэралыгъо гъэпсыкIэ илъэси 100 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэр игъэкIотыгъэу республикэм щэкIох.

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэрэ Урысыем икомпозиторхэм я Союз икъутамэу Адыгэ Рес­публикэм щыIэмрэ музыкальнэ произведениехэр усыгъэнхэм ехьылIэгъэ зэнэкъокъу зэхащагъ, Адыгеим икъэралыгъо гъэпсыкIэ илъэси 100 зэрэхъурэм ипэгъокIэу рагъэкIокIыгъ.

Республикэм икъэралыгъо программэу культурэм хэхъоныгъэ ышIыным телъы­тэгъэ зэнэкъокъур концерт Iофыгъор щыIэныгъэм нахьышIоу щыпхырыщы­гъэным фэгъэхьыгъ. Академическэ музыкальнэ искусствэм уасэ фэзы­шIыщт купэу зэхащагъэм цIыф цIэрыIохэр хагъэхьагъэх.

ОсэшIхэр

Нэхэе Аслъан – тхьаматэ, Адыгэ Республикэм икомпозиторхэм я Союз итхьамат, Урысыем, Адыгеим янароднэ артист.

ХьаIупэ Джэбраил – Урысыем икомпозиторхэм я Союз икъутамэу Къэбэртэе-Бэлъкъарым щыIэм итхьамат, Урысыем, Адыгеим искусствэхэмкIэ язаслуженнэ IофышIэшху.

Владимир Чернявский – Урысыем икомпозиторхэм я Союз икъутамэу Краснодар краим щыIэм итхьамат, кIэлэегъадж, общественнэ IофышIэшху.

Павел Левадный – Москва Iоф щешIэ, Урысыем икомпозиторхэм я Союз пшъэрылъ хэхыгъэ щызыгъэцэкIэрэ секретарь. Алла Соколова – УФ-м икомпозиторхэм я Союз хэт, искусствоведениемкIэ доктор, профессор, Адыгэ къэ­ралыгъо университетым искусствэ­хэмкIэ и Институт икIэлэегъадж.

ЩытхъуцIэхэр къыдэзыхыгъэхэр

Оркестрэм пае аусыгъэ произведение инхэм афэгъэхьыгъэ зэнэкъокъур зызэфахьысыжьым, апэрэ чIыпIэр зыми фагъэшъошагъэп.

ЯтIонэрэ шъуашэ зиIэ дипломыр композиторэу Хъупэ Мурат къыдихыгъ. Симфоние поэмэу «Адыгеир» ащ ыу­сыгъ.

Симфоние поэмэу «Си Адыгей» зыфиIоу ЖэнэлI Светланэ ыусыгъэри къыхагъэщыгъ, ятIонэрэ чIыпIэр фагъэшъошагъ.

Орэдым фэгъэхьыгъэ произведениехэм осэшIхэр ахэплъагъэх. Макъэм ыкIи музыкальнэ Iэмэ-псымэхэм апае аусыгъэхэм Хъупэ Мурат иIофшIагъэ къащыхагъэщыгъ, ятIонэрэ чIыпIэр фагъэшъо­шагъ.

ЖэнэлI Светлани ятIонэрэ чIыпIэр къыдихыгъ. ХьадэгъэлIэ Аскэр ипоэмэ техыгъэ произведениеу «Къудайнэт ыпхъу» зыфиIорэр ыусыгъ. Адыгэ Республикэм фаусыгъэ орэдым фэгъэхьыгъэ зэнэкъокъум Къэлэкъутэкъо Инвер апэрэ чIыпIэр къыщыдихыгъ. «Щэрджэс быракъ» зыфиIорэр осэшIхэм къыхахыгъ.

Мыекъуапэ фэгъэхьыгъэ орэдыр зыусыгъэ Михаил Арзумановыми апэрэ чIыпIэр фагъэшъошагъ.

Къулэ Амэрбый «Сихэку кIасэу, си Адыгей» зыфиIорэр ыусыгъ, ятIонэрэ чIыпIэр къыдихыгъ.

Музыкальнэ Iэмэ-псымэхэмкIэ къырагъэIорэ произведениехэр къыхагъэщыгъэх, хэушъхьафыкIыгъэ шIухьафтынхэр афагъэшъошагъэх Хъупэ Мурат, Михаил Арзумановым, Артем Пысь, Цэй Любовь, ЛIыпсэкъо Марыет.

ХагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къыдэзыхыгъэхэм щытхъу тхылъхэр, ахъщэ шIухьафтынхэр зэхахьэм ащаратыжьыщтых.

Зэфэхьысыжьхэр, еплъыкIэхэр

– Музыкальнэ искусствэм хэхъоныгъэ ышIыным фэшI зэнэкъокъум мэхьэнэ ин иIэу сэлъытэ, – къытиIуагъ осэшI купым ипащэу, композиторэу Нэхэе Аслъан, – Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ, осэшI купым хэтхэм сафэраз. Едгъэжьэгъэ Iофыр лъыдгъэкIотэщтэу унашъо зэрашIыгъэм сегъэгушхо.

Нэхэе Аслъан зэрилъытэрэмкIэ, музыкальнэ произведениехэр лъэпкъым, республикэм апае зыусыщт композиторхэм зэIукIэгъухэр афызэхащэмэ ишIуагъэ къэкIощт. Композитор сэнэхьатым феджэщтхэм якъыхэхын, музыкальнэ искусствэм ищыкIэгъэ кадрэхэм ягъэхьазырын Iофыгъо шъхьаIэхэм ащыщ.

Узыфэусэрэ лъэпкъым итарихъ, шэн-хабзэхэр дэгъоу пшIэнхэ зэрэфаери А. Нэхаим иеплъыкIэхэм къащыхигъэщыгъ. Республикэр шIу зэрэплъэгъу­рэр, уиIофшIагъэкIэ зэрэбгъэлъапIэрэр уитворчествэ къыщыбгъэлъэгъоным мэхьэнэ ин иIэу елъытэ.

— Адыгеим иныбджэгъушIоу, композитор цIэрыIоу ХьаIупэ Джэбраилрэ Нэхэе Аслъанрэ Тбилиси щызэдеджа­гъэх, консерваториер къыщаухыгъ. Дж. Хьа­Iупэм музыкальнэ искусствэм пIуныгъэ мэхьанэу иIэр къэIэтыгъэн фаеу елъытэ. «Зэнэкъокъухэр тищыкIагъэх», — къы­Iуагъ ащ.

Кавказ заор, Хэгъэгу зэошхор, мамыр щыIакIэр къэтIуатэхэ зыхъукIэ, музыкальнэ искусствэм гукIэ зыфэтэгъазэ. ЯчIыгу, яхэгъэгу къаухъумэзэ, лIыгъэ зезыхьагъэхэр, мамыр щыIакIэр зыгъэ­дэхагъэхэр тиусэхэм, орэдхэм къащытэIуатэх. Нарт Саусэрыкъо, Тыгъужъы­къо Къызбэч, Андырхъое Хъусен, нэмыкIхэм афаусыгъэхэр тигунэсых. Зэпахырэ узым пэуцугъэхэу медицинэм Iоф щызышIэхэрэм яшIушIагъэ гъашIэм хэкIокIэщтэп. Лъэпкъ искусствэм щыIэныгъэм тыфегъасэ. ОрэдыкIэхэу врачхэм афаусыщтхэм, симфоническэ оркестрэм апае атхыщт произведениехэм гушъхьэ кIуачIэр къаIэтыщт.

Адыгеим икъэралыгъо гъэпсыкIэ илъэс къэс нахь пытэ мэхъу. Гъэхъагъэу ышIырэр тиорэдхэм, музыкальнэ произведениехэм ащызэхэтэхы, неущрэ мафэр нахьышIу зэрэхъущтым искусствэр игъозэ нэфэу щыт.