Нэхэе Рэмэзан 1935-рэ илъэсым Теуцожь районым ит къуаджэу Джэджэхьаблэ къыщыхъугъ. Гурыт еджапIэр ащ 1954-рэ илъэсым къыщиухи, станицэу Дондуковскэм мэкъумэщ еджапIэу дэтыгъэм чIахьи, зоотехник сэнэхьатыр щызэри­гъэгъотыгъ. Ащ къызекIыжьым, 1958-рэ илъэсым Теуцожь район гъэзетэу «По ленинскому пути» зыцIагъэм мэкъу-мэщымкIэ иотдел ипащэу Iоф­шIэныр ригъэжьагъ. Нэужым Брюховецкэ район гъэзетым мэкъумэщымкIэ иотдел ипащэу Iоф ышIагъ. 1960 – 1962-рэ илъэсхэм партием и Теуцожь райком иинструкторэу агъэнэфагъ, Джэджэхьэблэ къоджэ Советым итхьаматэуи лэжьагъэ. Теуцожь автохозяйствэм ипарторганизацие исекретарыгъ. Iоф­шIэным дакIоу апшъэрэ гъэсэныгъэ зэригъэгъотыгъ – Пшызэ мэкъумэщ институтыр, ащ ыуж аспирантурэр къыухыгъэх. Джэджэхьэблэ колхозым иагроном-семеноводэу, Теуцожь район гъэзетэу «Знамя коммунизма» зыфаIощты­гъэм мэкъу-мэщымкIэ иотдел ипащэу, а районым ибылымгъэпщэрыпIэ совхоз иагроном шъхьаIэу, ипартбюро исекретарэу, Очэпщые совхозэу «Псэ­къупсэм» ипартбюро исекретарэу Iоф ышIагъ.

1973-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу республикэ гъэзетэу «Адыгэ макъэм» икорреспондентэу къызыщыхъугъэ, зыщыпсэурэ Теуцожь районым щэлажьэ.

Адыгэхэм ягущыIэжъхэу лIэшIэгъухэм къапкъырахыгъэхэм гупшысэ куу ахэлъ.

Ары, цIыфым ыцIэ ежь-ежьырэу лъагэу ыIэтыни ищыIэкIэ-псэукIэкIэ, изекIуакIэхэмкIэ лъытэныгъэ фашIэу, агъэлъапIэу ышIыни ылъэкIыщт, джащ фэдэу ар зэхахынэу фэмыенхэм нэсэу хиулъэгоными ащ фэдизэу охътабэ ищыкIагъэп.

Рэмэзанэ ищыIэныгъэ гъогу урыплъэмэ, ар къызыхэхъухьэгъэ лъэхъаным икъиныгъохэм уапхырыкIыныр, апшъэрэ гъэсэныгъэ зэбгъэгъотыныр, ар имыкъоу, аспирантурэри къэу­ухыныр зэрэмыIэшIэхыгъэр къыбгурыIощт. Ау шIэныгъэм фаблэхэзэ къэтэджыгъэ «заом икIалэм» ащыщыбэхэм амали кIуачIи къызхагъотэжьыгъ ар зэрагъэгъотыныр. Унагъоу къы­зэрыхъухьагъэхэми, шъыпкъэ, мэхьанэшхо иI. Ны-тыхэмкIэ насыпышху ялъфыгъэ щыIэныгъэм игъогу дахэ теуцоу, ищытхъу аригъаIоу псэоу къалъэгъу­жьыныр. Рэмэзанэ ятэ-янэхэр къыгъэукIытэжьыгъэхэп. Мыщ дэжьым сыгу къэкIыжьыгъ я 21-рэ лIэшIэгъум иклиникэу Афыпсыпэ дэтым иврач шъхьа­Iэу Жэнэ Аскэр ятэу Къырым гущыIэгъу сызыфэхъум къысиIогъагъэр.

«УнасыпышIу, тат, кIэ­лэ дэгъухэр уиIэх, щыIэныгъэм дахэу хэуцуагъэх, цIыфхэм агъэлъапIэх, шIу алъэгъух» зесэIом, тIэкIу егупшыси мыгумэкIыхэу, рэхьатэу джэуапыр къыситыжьыгъ: «Сэ санахь лIы дэгъукIэ ар къыздэхъугъэп, сэщ нахьи нахь лIыIохэми ар янасып къымыхьэу бэрэ къыхэкIы. Сэ Тхьэр къыздеIагъ, ежь кIалэхэми акъыл тIэкIу яIэу къычIэ­кIыгъ…» Ары, акъылыр — кIочIэшху.

«Адыгэ макъэм» иредакцие IофшIэныр зыщесэгъажьэм собкорэу ащ иIагъэхэм Рэмэзанэ къахагъэщэу, «Нехаим» аIозэ игугъу ашIэу бэрэ зэхэсхыщ­тыгъ, ащ ыцIэ кIымыгъоу лъэ­къо- цIэ закъомкIэ нахьыбэр зэре­джэщтыгъэм шъхьэкIэфэныгъи, лъытэныгъи къыхэщыщтыгъ. ЕтIани умыгъэшIэгъон плъэкIыщтыгъэп илъэсипшI пчъагъэхэм Рэмэзанэрэ тиIофшIэгъущты­гъэу, журналист IэпэIасэу ЛIэхъу­сэжъ Хьаджэрэтбыйрэ (Тхьэм джэнэт лъапIэр къырет) ныбджэгъу зэфыщытыкIэ дахэу зэфыряIагъэр. Ащ фэгъэхьы­гъэу Хьаджэрэтбый къытхыжьыгъ: «Рэмэзанэ ныбджэгъубэ иI. Ахэм сэри зыкIэ сащыщ. Тизэныбджэгъуныгъэ лъэпсэ пытэ фэхъугъэу слъытэрэр Рэмэзанэ цIыфышIоу, уилъытэн ыкIи уигъэ­шIон ылъэкIэу, иIэмкIэ хьалэлэу къыбдэгуащэу, шъыпкъэгъэ-зэфагъэр изекIуакIэхэм лъапсэ афишIэу зэрэщытыр ары». Нэужым нахь благъэу Рэмэзанэ сэри сшIэнэу зэхъум къызгурыIуагъ ицIыфыгъи, иады­гагъи зынэсырэр. Итхыгъэу редакцием къыгъэхьыхэрэм уяджэ зыхъукIэ умыгъэшIэгъон плъэкIырэп цIыфэу къызытегущыIэрэм ар къыдэтэджыгъэу, зы унэ дисыгъэу, чэщи мафи кIыгъугъэм фэдэу лъэныкъо пстэумкIи ар уапашъхьэ къызэрэригъэуцорэр, джащ фэдизэу ащ «пхырыплъын», къыгурыIон елъэкIы. Психолог дэгъоуи зэфэхьысыжь уегъэшIы.

Теуцожь районым зы хъугъэ- шIагъэ щыхъугъэмэ, Рэмэзанэ ащ хэмылажьэу, «жьы темы­хьэу» зэраIоу редакцием ащ фэгъэхьыгъэ тхыгъэр псынкIэу къымыгъэхьэу къыхэкIыгъэп сшIошIы, джащ фэдизэу ар иIоф­шIэн фэшъыпкъ, ипшъэрылъ икъоу къыгурыIозэ непэ къызынэсыгъэми мэлажьэ. МакIэп ащ зидахэ ыIуагъэр, гъэзет­еджэхэр нэIуасэ зыфишIыгъэ цIыф лэжьэкIо хьалэлэу ныбжьыкIэхэм щысэтехыпIэ афишIы шIоигъоу зигугъу къышIыгъэр. ХъызмэтшIэпIабэу районым итхэри, къэралыгъо учреждениехэри ащ инэплъэгъу ренэу итых, ау зэкIэми къащытхъу къодыерэп, щыкIагъэхэми ынаIэ атыредзэ, нэиутэу ахэри къеIох.

Рэмэзанэ районым къыритхыкIыгъэу «Адыгэ макъэм» къихьагъэхэмкIэ ащ итарихъ, гъогоу къыкIугъэр, ицIыф шIагъохэм ящыIэкIэ-псэукIэ щысэтехыпIэу къэбгъэлъэгъон, тхылъ псау пшIын плъэкIыщт. Непэ къызынэсыгъэми «сшIагъэр икъущт, зызгъэпсэфыщт» ыIоу тIысыжьыгъэп, бжьэм фэдэу мэлажьэ. Ащ дакIоу ихати, ищагуи, иунэгъо хъызмэт зэкIэ щыкIагъэ ямыIэу зэрехьэ, илъэс пчъагъэхэм бжьэхэм апылъ, адэшъхьахырэп, ащ гухахъо хигъуатэу еIо.

ЩыIэх цIыфхэр узаIукIэкIэ, гущыIэгъу узафэхъукIэ угу къа­Iэтэу, щыIэныгъэм иIэшIугъэ нахь зэхыуагъашIэу, къиныри, Iофыгъо гомыIухэм къызыдахьырэ гумэкIыгъохэри зэрэтекIыщтхэр пшIошъ агъэхъоу. Ахэм афэд Рэмэзанэ. ЦIыфым дахэ риIоным ащ гухахъо хегъуатэу къыпщэхъу, арын фае зэрэщытыри. Арэущтэу щымытыгъэми ащ ныбджэгъубэу, районым имызакъоу, респуб­ликэм ичIыпIэ зэфэшъхьафхэм ащыриIэм фэдиз уиIэн ылъэкIыщтэп. Угу имылъэу нэшIошIыгъэкIэ цIыфыр бэрэ зепщэ­шъущтэп.

Игупсэхэм, иIахьылхэм ар ренэу афэгумэкIы, ахэм ягугъу бэрэ къышIэу зэхэпхыщт, афи­шIэн ылъэкIыщтымкIэ зышъхьасыжьырэп, яIофхэм язытет ренэу щыгъуаз. Адрэхэми ар зэхашIыкIы, лъытэныгъэ къыфа­шIы, фэгумэкIых. АщкIэ Рэмэзанэ ахэм лъэшэу афэраз, «сэ синысэ фэдэ щыIэп», «сшыпхъу цIыкIу» ыIозэ ягугъу къышIэу зэхэпхыщт. А зэпстэури сыдэу щытми ежь-ежьырэу къэхъурэп. ЦIыфым изекIуакIэ, ихьалэлыгъэ, илъэс пчъагъэхэм илэжьыгъэу ар щыт.

Сыд фэдэрэ IэнатIэ зыIоти Рэмэзанэ ипшъэрылъ щытхъу пылъэу зэригъэцэкIагъэм ишыхьат ащ иIофшIакIэ къэралыгъом уасэу къыфишIыгъэм. Ар Адыгэ Республикэм изаслуженнэ журналист, зыщыпсэурэ районым ицIыф гъэшIуагъ, щытхъу тхылъэу, диплом зэфэшъхьафэу къыфагъэшъошагъэр къэпчъыгъуай. ТиIофшIэгъу нахьыжъ республикэм итын анахь лъапIэри — «Адыгэ Рес­публикэм и Щытхъузехь» зыфиIорэри къылэжьыгъ, ащ лъэшэу рэгушхо.

Илъэс къэс Рэмэзанэ Iофышхо ешIэ лъэпкъ гъэзетым икIэгъэтхэнкIэ. Теуцожь районым тигъэзет иэкземпляр пчъагъэу къыщыратхыкIырэм инахьыбэр Рэмэзанэ ишIушIагъэ, лъытэныгъэу ащ фашIырэм къыкIэкIожьэу плъытэ хъущт, цIыфхэм ярэзэныгъэ джащ тетэу къагъэлъа­гъоу къыпщэхъу. Ар тиредактор шъхьаIэу Дэрбэ Тимур бэрэ къыхигъэщэу зэхэтэхы.

Рэмэзан, псауныгъэм нахь лъапIэ щыIэпышъ, уиIофшIэгъу­хэмкIэ тыпфэлъаIо ащ ущымыкIэнэу, плъэ пытэу утетынэу, шIу плъэгъоу уиIэхэм яхъяр плъэгъузэ илъэсыбэ джыри къэбгъэшIэнэу, уитхыгъэхэр зэпымыунхэу.

ЖакIэмыкъо Аминэт.