Адыгеим ибзылъфыгъэ тхакIоу Хьакъунэ-Хъуажъ Заремэ итхылъэу «Гум ипщынабз» зыфиIоу Мыекъуапэ къыщыдэкIыгъэр щыIэныгъэм фэгъэхьыгъ.

Едзыгъуи 5 хъурэ тхылъым уеджэнэу ебгъажьэмэ, апэу къыхэбгъэщырэр щыIэныгъэр зытетым тетэу тхакIом къыIуатэ зэрэшIоигъор ары. Нэм ылъэгъурэр гум шъхьапэ зэрэфэ­хъурэм къыпкъырыкIызэ, псэ зыпыт сатырхэмкIэ еджакIохэм адэгущыIэ.

Гум ипщынабзэ Адыгэ хабзэр Къысфегъэгъунэ. ШIум иIэп гъунэ, СэIэты лъагэу Бзэм сырыпагэу, Сигъогур нэфы. Хьарыфхэр чэфых, Неущрэ мафэм ИIоф зесэфэ.

Тхылъыр къызэрэзэIуихырэ усэр гум къегущыIыкIы. Пщы­набзэр лъэпкъ шэн-хабзэхэм, шIу­шIагъэм лъапсэ афэхъу.

Филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу Агъыржьэнэкъо Симхъан тхылъым ипэублэ гущыIэ къызэрэщитхыгъэу, бзэр псыхьагъэу, чатэ кIэлъыкIыгъэм фэдэу ыгъэфедэрэ гущыIэхэм узлъагъэплъэжьы, щыIэныгъэм мыхъо-мышIагъэу хэтлъагъо­хэрэр тегъэумысы. Заремэ цIыфыцIэхэр ыгъэфедэнхэр икIасэп, ащ пае къэмынэу героеу къыхафэхэрэр къэпшIэжь фэдэу, мафэ къэс узыIукIэрэ цIыфхэу къыпщэхъух.

«Гум ипщынабзэ» уеджэ зыхъукIэ, къызытегущыIэрэр уапашъхьэ итэу къыпщегъэхъу

«Огум къисхыгъэ усэхэр» зыфиIорэ едзыгъом бзылъфыгъэ насыпышIуи, зинасып къы­чIэмыкIыгъи, зишIулъэгъу къы­чIэзынагъи къыщегъэлъагъох.

ТхакIом икъоджэ гупсэу Нэ­чэрэзые гупшысэу фыриIэмкIэ иусэхэр къырегъажьэх. Къуа­джэр, адыгэ кушъэр, адыгэ ща­гур — ахэр сыда зэзыпхырэр? ЦIы- фыр зыщапIугъэр зэрэщымы­гъупшэрэр, лъапсэ зы­щишIыгъэр усэхэм яджэрпэ­джэжьых.

Гъэтхэ пчэдыжьым инэфы­лъэхэм къадэтэджыгъэ усакIом зэгъэпшэнхэр ышIыхэзэ, тхэнэу зэрэригъажьэрэм унаIэ теодзэ. Ныдэлъфыбзэм еубзэ, фэса- къы, цIыфхэм къашъхьэпэнэу мэгупшысэ. Тыкъэзыуцухьэрэ дунаим идэхагъэ, къэгъагъэхэм амэ IэшIу гукIэ ухещэ.

ШIулъэгъу мыгощыр. Ащ фэгъэхьыгъэу Хьакъунэ-Хъуажъ Заремэ ыусыгъэмэ уяджэзэ, щыIэныгъэм куоу ухещэ.

ШIулъэгъур зэ губжыгъокIэ пхъожьы зэрэмыхъущтым, шIу­лъэ­гъу къабзэм лъапсэ фэхъугъэр бгъэпытэн зэрэфаем уса­кIор къытегущыIэ. Усэм икIэрыкIэу уеджэзэ, нэку-нэпс охъу… Хъулъфыгъэр огъэмысэ, бзылъфыгъэм угу егъу, ясабыйхэм гур афэузы.

ШIулъэгъур зыщамыгъэлъэпIэгъэ унагъохэм усакIом гукIэ уахещэ, зыоплъыхьэ. Хэта мы­сэр? УсакIом шIукIэ фэтлъэгъу­рэр бзылъфыгъэм ыгу къызэIуи­хызэ, шIулъэгъур зымыгъэлъэпIэгъэ хъулъфыгъэр зэригъэмысэрэр занкIэу риIон зэри­лъэкIырэр ары.

Къысфэмыхь къэгъэгъэ плъыжьыр! — ПшIыгъэ сыгу римыхьыжьы…

Сабыйхэр зыпIурэ ным, бзылъфыгъэм игугъэ фабэ хъулъ­фыгъэм къыригъэухъумэ зэрэшIоигъом, ным, хьакIэм, бысымым, гур зыIэтырэм, дунаим дэхагъэу хилъагъорэм, нэмыкIхэм афэгъэхьыгъэ усэ- хэр гурыIогъошIоу тхыгъэх.

ЕджэгъошIу, гурыIогъошIу

Тэ, журналистхэм, пшъэрылъ шъхьаIэу тиIэхэм зэу ащыщ еджэгъошIоу, гурыIогъошIоу ты­тхэн зэрэфаер. Хьакъунэ Заремэ къыдигъэкIыгъэ тхылъи­пшIыми сяджагъ. Бзэр зэригъэ­федэрэ шIыкIэр сшIогъэшIэгъон. «Адыгэ макъэм» иредакцие Iоф щызэдатшIэзэ, Заремэ зыми фэмыдэу зэрэтхэрэм тигъэгушIощтыгъ.

«ТызэхэкIыжьы», «Сыд силажьэр?», нэмыкI шIулъэгъу орэдхэр дунаим тет адыгэхэм алъыIэсыгъэх, орэдхэм унэгъо пчъагъэ агъэпытагъ.

Гум ихъыкIырэм ехьылIэгъэ усабэ тхылъыкIэм къыщыхиу­тыгъ. Авторым дезымыгъэштэщтхэр къызэрэтхэкIыщтхэр тэшIэми, гум илъыр къыраIотыкIынымкIэ шIыкIэшIухэр къыгъо­тыгъэхэу тэлъытэ. ШIулъэгъум ыбзэкIэ усакIор къэгущыIэзэ, Iошъхьэ лъагэм удегъэплъые, огу къаргъом урегъаплъэ, жъуа­гъоу къэнэфырэм уфещэ, гугъэ уегъэшIы.

Апэрэ шIулъэгъур гум къи­нэжьэу тэлъытэ. Ары шъхьае, ар зыпшIокIодыкIэ сыда пшIэщтыр? УсакIом ащи урегъэгу­пшысэ.

«Нарэхэр» зыфиIорэ едзы­гъом уеджэзэ, пчэным, тыгъу­жъым, гъунджэмрэ пшъашъэмрэ, чэтыум, фэшъхьафхэм афэгъэ­хьыгъэхэм уагъэгъуазэ. ГущыIэ щэрыохэр ыгъэфедэхэзэ, уса­кIом зэгъэпшэнхэр уегъэшIых. Бысымым, гъунджэм, тыгъу­жъым, нэмыкIхэм яхьылIагъэхэм зэфэхьысыжь гупшысэу ахэ­лъыр зэгъэпшэнхэм къапкъырэкIых.

Шымрэ шыкуаомрэ зэпхы­гъэх. Адэ тыгъужъымрэ пчэнымрэ сыда, хэта зэфэзыщэ­хэрэр? УсакIор кIэлэцIыкIухэм, ныбжьыкIэхэм, щыIэныгъэм хэгъозагъэхэм зэрафэусэрэр тхылъым къыщыхэогъэщы.

«ТызэрэшIэу тыжъугъэуб!» зы­фиIорэ едзыгъор сурэт дахэмкIэ къызэIуехы. Къоджэ щы­IакIэр къегъэлъагъо. Щагум дэт былымхэр, пшъэшъэ лъэпэ-­лъагэм икIуакIэ, тетIысхьапIэм тес нэнэжъхэм, ошъопщэ пщэс фыжьхэу огум къихьагъэхэм уяплъызэ, ухэщэтыкIы.

Пшъэшъэ дахэу къэшъуакIэ зымышIэрэр пчэгум къызехьэм къызэраубыгъэм, щытхъур зикIэ­сэ пшъашъэм игупшысэхэм, гуащэм нысэр еубы шъхьае, ипшъэшъищ ыгъэсагъэп, ар цIыф­хэм къызэралъэгъурэм, унагъо зиIэ хъугъэхэм яхъо­псэ­рэ пшъашъэр псэлъыхъо кIэлэ дэгъум зэрежэрэм, фэшъхьаф­хэм уяджэзэ, авторыр щыIэныгъэм икуупIэ лъыIэсы шIоигъоу зэрэгупшысэрэм гу лъыотэ.

Аубыхэрэм, зыубыхэрэм яхьылIэгъэ къэбархэм ащыщхэр щхэных. ЩыIэныгъэм къыхэхыгъэхэу узыщыгъуазэхэр къа­хэкIых, ащи гупшысэ шъхьаф уегъэшIы.

«Гупшысэ куухэр» зыфиIорэр ным фэгъэхьыгъэ тхыгъэмкIэ къызэIуехы. Ным нахь лъапIэ зэрэщымыIэм къытегущыIэзэ, сабыим ехьылIэгъэ гупшысэхэм уафещэ. Нымрэ сабыимрэ язэгурыIоныгъэ гу шъабэм къызэрэщежьэрэр усакIом къыхегъэщы.

Быракъ

Ащ ехьылIагъэу Хьакъунэ Заремэ къытхыгъэм зэ уеджэкIэ рэхьат ухъущтэп.

— ПтешIыхьэгъэ сурэтым елъытыгъэу лъэпкъэу узыгъа­Iэрэр рэпагэ. Лъагэу деIэтае. «Шъукъысэплъ зэ, мы лъэпкъым сыщыщ, шъукъысэхъуапс!» еIо фэд, — къетхы усакIом.

Сатырхэм уяджэзэ, Адыгэ Республикэм икъэралыгъо быракъэу жъогъо 12-р къызыхэлыдыкIырэр нэгум къыкIегъэуцо. Республикэм ис лъэпкъхэр ащ зэрэзэфищэхэрэм, адыгэхэр зыщыпсэурэ шъолъырхэм, хэгъэгухэм тибыракъ зэращыбыбатэрэм уегъэгушхо.

НыбджэгъушIум, бжыхьэ пкIа­шъэхэм, гукъэкIыжьхэм, ныб­жьыкIэгъум, чэмахъом игъашIэ шъофым зэрэщыкIорэм, чэщым гум ишъэфхэм цIыфыр зэрягу­пшысэрэм, фэшъхьафхэм уяджэзэ, усакIор щыIэныгъэм ихъугъэ-шIагъэхэм зэращыгъуазэр, зэплъэкIыжьызэ, уахътэм ыпэ итэу зэрэгупшысэрэр, тхэкIэ амалхэр зэригъэфедэхэрэр къы­хэогъэщых.

«НитIумэ яшъэф» зыфиIорэ повестыр тхылъым кIэух фэ­хъугъ. Насыпыр Тхьэм хэта зы­фишIыщтыр, хэта зыIихыщтыр? Авторым ащ урегъэгу­пшысэ. Унагъом ищыIакIэ, пшъашъэр ипсэлъыхъо зэрэлъыкIорэм, кIалэм янэ гукIэ зыкъыригъаштэ зэрэшIоигъом, нэмыкI пычы­гъохэм уяджэзэ, тхакIом щыIэныгъэр дэгъоу къызэрэгурыIо­рэм, зэгъэпшэнхэр зэрэуигъэшIыхэрэм шъхьафэу уягупшысэ. Сабыим унагъом мэхьанэу щы­риIэр къыхэбгъэщы пшIои­гъоу аужырэ сатырхэм уакъынэсы.

Агъыржьэнэкъо Симхъан къы­зэритхыгъэу, тхылъым уигъэщхы­ни, уигъэгъыни ылъэкIыщт, ау щытми, бзылъфыгъэгум ипщы­набзэ жъынч едэIурэм щиз хи­гъэхъонэу тэгугъэ, ныбжьыми емылъытыгъэу, хэт еджагъэми, тхылъым уасэ фишIын къыт­шIошIы.

АдыгабзэкIэ къыдэкIыгъэ тхы­лъым ыкIышъо гъэкIэрэкIагъэ, адыгэ шъуашэр ащыгъэу кIа­лэм­рэ пшъашъэмрэ къэшъох. Фэшъхьаф сурэтхэм тхылъыр къагъэдэхагъ. Тхыгъэхэр зэгъэ­фэгъэнхэмкIэ шIыкIэшIухэр къафагъотыгъэх.

ЕмтIылъ Нурбый.