Лъэпкъым итарихъ, шэн-хабзэхэм гукIэ зафэбгъазэмэ, цIыфым ишIушIагъэ уасэ фэошIы. ЛIэужхэм язэпхыныгъэ дунаим нахьышIоу щябгъашIэ пшIоигъоу щыIэныгъэр зэрэлъыкIуатэрэм улъэплъэ.

Урысыем и Къэралыгъо телекъэтынэу «Культурэм» ижурналистхэр джырэблагъэ Адыгэ Республикэм щыIагъэх. Купым ипащэу Анна Корьяковам зэгъэ­пшэнхэр ышIыхэзэ, гухэлъэу иIагъэмрэ ылъэгъугъэмрэ тащигъэгъозагъ.

«ЦIыфыр ыкIи чIыгур»

— Урысыем ишъолъырхэм ящыIэкIэ-псэукIэ зэдгъэлъэгъузэ, къэгъэлъэгъонэу «ЦIыфыр ыкIи чIыгур» тэгъэхьазыры, — къытиIуагъ Анна Корьяковам. — Алтай краим, Сыбыр, Дагъыстан, Краснодар краим, нэмыкIхэм тащыIагъ. Адыгеим къыгъэгъу­нэрэ чIыгур зыфэдизыр къыдэтлъыти, псынкIэу тиIофхэр щыд­гъэцэкIэнхэу мурад тшIыгъагъэ, ау…

— ШъукIэгъожьа респуб­ликэм уахътэу щыжъугъэкIуагъэр зэрэмымакIэм?

— Хьау, ащ фэдэ гупшысэ тиIахэп. Тыдэ тыкIуагъэми гуфэ­бэныгъэ хэлъэу къытпэгъокIыгъэх. Анахьэу тшIогъэшIэгъоныр сыд фэдэ упчIэ тиIэми, чыжьэу тымыкIоу джэуап зэгъэфагъэхэр къызэрэтаIощтыгъэр ары.

— ЧIыгур цIыфым егъэдахэ.

— Адыгеим ичIыгу тыщыIэу тыкъэзыуцухьэрэ дунаим идэхагъэ къыщытагъэлъэгъугъ, цIыф гъэшIэгъонхэм нэIуасэ тафэ­хъугъ…

ЗэIукIэгъухэр

Мыекъопэ районым икъушъхьэ жэкIэфхэм, псыхъо чъэрхэм, псыкъефэххэм, Сырыфыбг, нэмыкIхэм журналистхэр ащыIа­гъэх. Адыгэ къужъхэм ятарихъ зыкIэупчIэхэм, къэбарэу зэхахыгъэр зэрагъэпшэщтыр ашIагъэп.

Адыгэмэ ягущыIэжъэу «Мэзыр зыгъэкIырэм мэзыр зэрипхъо­жьырэп» зыфиIорэм гупшысэу хэлъыми тегущыIагъэх. Адыгэ лIакъохэм ятамыгъэхэр зытедзэ­гъэ чъыгхэр Сырыфыбг къыщагъэкIых. Чъыг пэпчъ ыпашъхьэ лIакъом итамыгъэ зэрэщытым мэхьэнэ хэхыгъэ иI. ЛIакъор зэфещэ, чIыпIэм щызэIокIэх.

Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей шIэныгъэмкIэ иIофышIэ шъхьаIэу, зэлъашIэрэ археологэу, Урысыем ижурналистхэм я Союз хэтэу Тэу Аслъан исп унэхэм ятарихъ хьакIэхэр щигъэгъозагъэх. Адыгэмэ я ИлъэсыкIэ зэрагъэмэфэкIырэм, адыгэ къэ­бым и Мафэ, фэшъхьафхэм якъэбар къафиIотагъ. Адыгэ быракъым, адыгэ шъуа­шэм ямэфэкIхэм республикэм ис лъэпкъхэр зэрахэлажьэхэрэр, язэпхыныгъэхэр мэфэкIхэм зэращыпытэрэр Москва къикIыгъэ журналистхэм хэушъхьафыкIыгъэу хагъэунэфыкIыгъ.

Шэн-хабзэхэр

ХьакIэр зэребгъэблэгъэщтыр, Iанэм изэгъэфэн, фэшъхьафхэр IофшIапIэу «Нанэм» ипащэу Нэгъуцу Аслъанрэ Тэу Аслъанрэ къагъэлъэгъуагъэх. Лъэкъуищ зиIэ адыгэ Iанэр хъураеу зэрэщытыр зышIогъэшIэгъонхэм яупчIэхэри зэхэтхыгъэх. Нарт Iуашъхьэхэм ятарихъ щыIэны­гъэм зэрэхэмыкIуакIэрэм А. Тэур къытегущыIагъ.

Тилъэпкъэгъухэм яшэн-хэбзэшIухэу къытлъыIэсыжьыгъэхэр ныбжьыкIэхэм ягунэсых. Огъу зыхъукIэ «Хьанцэгуащ» зыфиIорэр зэрэзэхащэщтыгъэм, ТхьэлъэIум ыуж ощхыр къещхэу къызэрэхэкIыщтыгъэм, нэмыкI­хэм яхьылIагъэхэр непэрэ щыIа­кIэм дештэх.

Адыгэхэр зызэIукIэхэкIэ на­хьыжъым ятэ ыцIэкIэ зэремы­джэхэрэр журналистхэм къафаIотагъ. ПIуныгъэ мэхьанэу ащ иIэри къыхагъэщыгъ.

ТиныбжьыкIэхэр гъэшIэгъоных

Республикэ кIэлэцIыкIу зы­гъэсапIэу «Щыгъыжъыем» ихудожественнэ пащэу Уджыхъу Марыет къызэриIуагъэу, тиныбжьыкIэхэр Iушых, упчIэ гъэшIэгъоныбэ къыуаты. Ащ дакIоу, ежьхэри къэбархэм якъэIотэн фэхьазырых.

«Щыгъыжъыем» хэтхэу Хьа­джэбыекъо Адыиф, Цурмыт Саусыр, Хьаджэбыекъо Пэрыт адыгэ шъуашэхэр ащыгъэу къэшъох, мэуджых. Хьаджэбыекъо Адыиф адыгэмэ ятарихъ ехьы­лIэгъэ къэбархэр IупкIэу къыIотагъэх. Тарихъыр тиныбжьыкIэхэм зэрагъэшIэным зэрэ­­- пы­лъ­­хэр Москва къикIыгъэхэм агу рихьыгъ.

— Мыщ фэдэ ныбжьыкIэ Iушхэр тиIэхэу Iоф тэшIэ, тэпсэу. Адыгэ лъэпкъыр егъашIи щы­Iэщт, — къыIуагъ Тэу Аслъан.

Цурмыт Саусыр искусствэм пылъ, футбол ешIэ, спортым цIэрыIо щыхъу шIоигъу.

IэпэIасэм иеджапI

Бгъэфедэн плъэкIыщт искусствэм кIэлэцIыкIухэр нахь куоу хэщэгъэнхэм IофшIапIэу «Нанэм» ипащэу Нэгъуцу Аслъан ишъыпкъэу пылъ. Республикэм иныбжьыкIэхэм «IэпэIасэм иеджапI» зыфиIорэр афызэхещэ. Пхъэ­кIычыр, нэмыкI лъэпкъ музыкальнэ Iэмэ-псымэхэр, унагъом ищыкIэгъэ пкъыгъохэр зэрэпшIыщтхэр А. Нэгъуцум къыгъэлъэгъуагъэх. КIэлэеджакIо пэпчъ ежь-ежьырэу пхъэкIыч зыфи­шIыжьыгъ.

Адыгэ джэгур пхъэкIычым къызэригъэбаирэм А. Нэгъуцур къытегущыIи, орэдышъом диштэу лъэпкъ мэкъамэхэр ыгъэжъынчыгъэх.

Къуаджэхэм ащыIагъэх

Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэр» зэхэщэкIо купым хэтыгъ. Хасэм итхьаматэу ЛIымыщэкъо Рэмэзан, ащ игуадзэу Бэгъушъэ Алый хьакIэхэм гущыIэгъу афэхъугъэх. А. Бэгъушъэр ягъусэу Кощхьэблэ районым щыIагъэх, шIэныгъэлэжьхэм, искусствэм иIофы­шIэхэм аIукIагъэх. Адыгэ къуаер зэрэрахырэм, Iанэм, кушъэм, щыIэныгъэм чIыпIэу щыряIэм, адыгэ къуаем афэгъэхьыгъэ мэфэкI зэхахьэхэр илъэс къэс республикэм зэрэщыкIорэм, ащ лъэпкъ зэфэшъхьафхэр зэрэхэлажьэхэрэм яхьылIэгъэ къэбархэр хьакIэхэм ямызакъоу Адыгеим щыпсэурэ ныбжьыкIэхэм ашIогъэшIэгъо­ныгъ.

Адыгэ шыур, шахъор

КIэрэщэ Тембот ытхыгъэу «Шахъомрэ пшъэшъэ пагэмрэ» зыфиIорэм къыщебгъэжьэнышъ, адыгэ шыум ехьылIагъэу къэпIотэн плъэкIыщтыр бэ. Адыгэ Хасэм и Хэсашъхьэ хэтэу Хъо­кIон Хьамедэ адыгэ шъуашэм изехьанкIэ щысэшIу къегъэлъагъо. Шым тесэу зекIо зыхъукIэ, гур зыфещэ. Шыу IэпэIас, шахъо. Журналистхэм яупчIэхэм джэуа­пэу аритыжьырэр гум къикIырэ гупшысэу зэрэщытыр ащ къыхэщыгъ.

Лъэпкъ IэпэIасэу, Адыгэ Рес­публикэм искусствэхэмкIэ икIэлэцIыкIу еджапIэу Лъэцэрыкъо Кимэ ыцIэ зыхьырэм икIэлэегъа­джэу ГъукIэ Замудин ипIуаблэхэм, шыкIэпщынэхэм яхьылIэгъэ дунэе къэбархэм тагъэ- гушхо, Адыгэ Республикэм ыцIэ искусствэм лъагэу щаIэты. Ащ ригъаджэхэрэм хэгъэгу, дунэе зэнэкъокъухэм апэрэ чIыпIэхэр къащыдахыгъэх.

Пащты Гупсэ кIэлэеджакIу, шыкIэпщынэр къызиштэкIэ бзэпсхэр искусствэм ыбзэкIэ «къегъэгущыIэх». «ШыкIэпщынэр сшIогъэшIэгъон, гум илъыр къы­рисIотыкIын сэлъэкIы», — къытиIуагъ пшъэшъэ ищыгъэм.

ШIэныгъэлэжьэу Унэрэкъо Рае адыгэ шэн-хабзэхэм, лъэпкъ музыкальнэ искусствэм зэгъэфагъэу, гурыIогъошIоу къатегущыIагъ.

Шъуашэм идэхагъ

Адыгэ шъуашэм, лъэпкъ тхыпхъэхэм афэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъонхэр псэ зыпыт цIыфым фэдэх. IэпэIасэу Сетэ Сафыет шъуашэм шIыкIэу къы­фи­гъо­тырэм иеплъыкIэхэр къыриIолIагъэх. СурэтышI-модельерэу СтIашъу Юрэ музеим къыщи­гъэлъэгъорэ шъуашэхэм, тхып­хъэхэм журналистхэр къащытхъугъэх. Урысыем лъэпкъи 190-м нахьыбэ зэрэщыпсэурэм, ахэм язэпхыныгъэхэр искусствэм зэригъэпытэхэрэм СтIашъу Юрэ къатегущыIагъ.

Искусствэр, тарихъыр, бзэр

Адыгэхэм яныдэлъфыбзэ, ятарихъ, яискусствэ нахьышIоу зэрагъэшIэным фэшI гумэкIы­гъоу тиIэхэм журналистхэр къакIэуп­чIагъэх. ИскусствэмкIэ ансамблэ цIэрыIохэу «Налмэсыр», «Ислъа­мыер» тиIэх. Театрэхэм яIофшIагъи ущытхъунэу щыт.

— Адыгэ Республикэм культу­рэмкIэ и Министерствэ, АР-м лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэрал­хэм ащыпсэурэ тилъэпкъэгъухэм адыряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэбар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет, Адыгэ Хасэм, нэмыкI­хэу зэхэщэн IофхэмкIэ IэпыIэгъу къытфэхъугъэхэм гъэзетымкIи «тхьашъуегъэпсэу» ятIожьы тшIоигъу, — къытиIуагъ Анна Корьяковам. — Бзэм, культурэм татегущыIэным фэшI едгъэжьэгъэ Iофыр лъыдгъэкIотэн тимурад.

Адыгэ Республикэм икультурэ, ищыIэкIэ-псэукIэ Урысыем на­хьышIоу щашIэ зэрэхъурэм тегъэгушIо. Гуетыныгъэ зыхэлъыр къиным пэшIуекIон елъэкIы. ЗэхэщакIохэм ащкIэ тафэраз, зэгурыIоныгъэм рагъэжьэгъэ Iофыр лъигъэкIотэщт.

ЕмтIылъ Нурбый.

Сурэтхэр зэхахьэм къыщытетхыгъэх.