Къушъхьэм щыпсэурэ къуаджэм щыригъажьи, спортышхом цIэрыIо щыхъугъэ Хьабиб Нурмагомедовыр иныбджэгъухэм цIыф къызэрыкIоу алъытэ, агъэлъапIэ.

Дагъыстан икъуаджэу Сильди 1988-рэ илъэсым Хьабиб Нурмагомедовыр къыщыхъугъ. ИкIэлэцIыкIугъом къыщегъэжьагъэу спортым пыщагъ. Апэрэ гъэхъагъэхэр шIукIэ ыгу къэкIы­жьых. Ятэу Абдулманап Магомедовыр итренерэу спортым ишъэфхэр зэригъашIэщтыгъэх.

ИIэпэIэсэныгъэ хигъэхъоным фэшI США-м зыкIокIэ тренерэу Хавьера Мендесэ ипащэу спорт псэуалъэу АКА-м зыщигъасэщтыгъ.

Зиявудин Магомедовыр игъу­сэу командэу «Eagles MMA» зэхищагъ.

Грознэм ицIыф гъэшIуагъ

2018-рэ илъэсым чъэпыо­гъум и 12-м «Грознэм ицIыф гъэ­шIуагъ» зыфиIорэ щытхъуцIэр къы­фаусыгъ. Ахмад Кадыровым ыцIэ зыхьырэ фондым имылъку­кIэ Хь. Нурмагомедовым машинэ къыфащэфыгъ. Хьабибэ ятэу Абдулманап Нурмагомедовым «Чэчэным физическэ культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI» зыфи­Iорэ щытхъуцIэр къыфаусыгъ. Ятэ итренерэу спорты­шхом зэрэ­щашIагъэм Хьабиб рыгушхощтыгъ.

Хь. Нурмагомедовым 2018-рэ илъэсым орденэу «За заслуги перед Республикой Дагестан» къыфагъэшъошагъ. «Яндексым» иеплъыкIэкIэ, цIыф цIэрыIуи 10-у къыхахыгъэмэ ащыщ хъугъэ.

Дагъыстан и ЛIышъхьэу Владимир Васильевым иунашъокIэ 2019-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 5-м Хьабиб Нурмагомедовымрэ Абдулманап Магомедовымрэ орденэу «За заслуги перед Республикой Дагестан» къафагъэшъошагъ. Зы орденыр тIогъогогъо Хьабибэ къызэрэратыгъэм къеушыхьаты къызыщыхъугъэ республикэм зэрэщагъэлъапIэрэр.

Дагъыстан лъэпкъыбэ щэпсэу, Хь. Нурмагомедовыр авархэм ащыщ. Республикэм ныбджэгъу­хэр, нэIуасэхэр щыриIэх.

Урысыем ицIыф анахь цIэ­рыIохэр 2020-рэ илъэсым къыхахыгъэх. Апэу зыцIэ къыраIуа­гъэр Хьабиб ары.

ИщыIэныгъэ къыхэтэгъэщы

КъушъхьэчIэс лъэпкъхэм ащыщ. Хьабибэ ишъхьэгъусэу Патимат къуаджэу Сильди къы­щыхъугъ. Зы еджапIэм щызэдеджагъэх. ЩыIэныгъэм игъогу зэдытетынхэу зызэдаштэм, 2013-рэ илъэсым нысащэ яIагъ. 2015-рэ илъэсым апэрэ сабыеу къафэхъугъэм Фатим фаусыгъ. 2017-рэ ыкIи 2019-рэ илъэсхэм унагъом шъэожъыерэ пшъэшъэ­жъыерэ къыхэхъуагъэх.

БэнакIом игъэхъагъэхэр

Дунаим боевой самбэмкIэ изэнэкъокъу Хь. Нурмагомедовым тIогъогогъо дышъэр къыщыдихыгъ. Киев щыкIогъэ зэIукIэгъум кг 74-м нэс къэзыщэчыхэрэм якуп апэрэ чIыпIэр къыщыфагъэшъошагъ. Москва щызэхащэгъэ зэIукIэгъум кг 82-м нэс къэзыщэчыхэрэм якуп хэтыгъ. Дунаим и Кубок икъыдэхын зыфэбанэм, кг 82-рэ, 2010-рэ илъэсым тыжьыныр къыхьыгъ. КIэух зэIукIэгъум Магомед Апинчиевыр къыщытекIуагъ. Спортым хэшIыкI фызиIэхэм къызэраIоу, текIоныгъэр зышIуа­хьырэм ыгу ыгъэкIодырэп. Зэ­фэхьысыжьхэр ешIых, ыпэкIэ зэрэлъыкIотэщт шIыкIэм егуп­шысэ.

Зэхэпхъэгъэ шъхьэ­зэкъо зэнэкъокъур

2012-рэ илъэсым США-м апэрэ зэIукIэгъур щыриIагъ. Зэхэпхъэгъэ шъхьэзэкъо зэнэ­къокъур спорт лъэпкъхэм къа­зэрэхэщырэ шIыкIэм Хьабибэ ынаIэ тыридзагъ.

Зэнэкъокъум еплъыгъэхэ тренерхэм къызэраIуагъэу, Камал Шапоручэрэ Хь. Нурмагомедовымрэ язэIукIэгъу гъэшIэгъонэу кIуагъэ. Алырэгъум ящэнэрэ едзыгъор щыкIозэ, Хьабибэ «Тхьалэ» зыфиIорэ шIыкIэр къызыфигъэфеди, текIоныгъэр къыдихыгъ. Спортым диштэрэ шэпхъэ лъагэхэр Хьабибэ ыIэ къызэрэригъэхьагъэхэр зэхэщакIохэм къаIуагъ.

2012-рэ ыкIи 2013-рэ илъэс­хэм Хь. Нурмагомедовыр Бразилием ибэнэкIо цIэрыIохэм янэкъокъугъ. Глейсон Тибау ионтэгъугъэкIэ анахь псынкIэхэм ащыщ, дунаимкIэ бэнэкIо анахь дэгъу 15-мэ ахалъытэ. Судьяхэм зэдырагъашти, Хь. Нурмагомедовым апэрэ чIыпIэр къыди­хыгъ.

Бразилием иятIонэрэ бэнакIоу Тиагу Таварисэ зыIокIэм, ыгъэ­унэзагъ, текIоныгъэр уахътэр амыухызэ къышIуихьыгъ. Хь. Нур­магомедовым нэмыкI зэIу­кIэгъухэм текIоныгъэр къащыдихыгъ.

Шъобж къызытыращэм, илъэ­ситIо алырэгъум щыбэнагъэп, ипсауныгъэ зыпкъ ригъэуцожьыгъэу икIэрыкIэу зэIукIэгъухэм ахэлажьэу фежьагъ.

Орэдэу «Дагъыстан»

Сабина Саидовам иорэдэу «Дагъыстан» зыфиIорэр агъэ­жъын­чызэ, 2016-рэ илъэсым мэлылъфэгъум и 16-м Хьабибэ бэнэпIэ алырэгъум къызэрэтехьэгъагъэр спортым пылъхэм дэгъоу къашIэжьы. Даррелл Хорчеррэ Хь. Нурмагомедовымрэ зызэIокIэхэм, Кавказ шъолъырым ибатыр текIоныгъэр къыдихыгъ.

ЗэIукIэгъухэр зэкIэлъэкIох

США-м, Ирландием, Бразилием, нэмыкIхэм ябэнакIохэм Хь. Нурмагомедовым зэIу­кIэ­гъу­хэр къашIуихьи, нахь цIэ­рыIо хъугъэ. ЗэкIэлъыкIоу текIоныгъи 9 къыдихыгъ. UFC-м изэнэ­къокъу апэрэ чIыпIэр Хь. Нурмагомедовым къыщыдихыгъ, зэкIэ судьяхэм Урысыем ибэ­накIо анахь лъэш­кIэ алъытагъ.

Президентым IукIагъ

2018-рэ илъэсым чъэпыогъум и 10-м Ульяновскэ ибэнэпIэ алырэгъу Хь. Нурмагомедовымрэ К. Макгрегрэ (ар Ирландием щыщ) щызэнэкъокъугъэх. Ащ ыуж Урысыем и Президентэу Владимир Путиныр Хь. Нурмагомедовымрэ ятэрэ аIукIагъ.

ГумэкIыгъохэр

Спортышхом ухэтыныр Iоф къызэрыкIоп. Хь. Нурмагомедовым ар дэгъоу къыгурэIо, ау зыщищыкIагъэм рэхьатныгъэ къызыхигъэфэн, зищэIэн ымы­лъэкIэу чIыпIэ ифэу, тренерхэм ащыщхэм мэкъэ IэтыгъэкIэ адэгущыIэу, ащ пае агъэпщынэу уахътэ къекIугъ. Арэу щытми, чемпионэу зэрэщытыр, икъулайкIэ текIоныгъэр къыдихын зэрилъэкIырэр щыIэныгъэм къыщигъэшъыпкъэжьыгъ.

Абу-Даби къыщихьыгъ

Чъэпыогъум и 24-м спорты­шхом игупчэу Абу-Даби щыкIогъэ зэIукIэгъур Хьабиб Нурмагомедовым игъашIэ инэкIубгъо­хэм ахэкIокIэщтэп.

Америкэм ибэнакIоу Джастин Гейджырэ Хь. Нурмагомедовымрэ зэнэкъокъугъэх.

Егъэжьэгъур

Боксыр, дзюдор, самбэр, нэмыкI спорт лъэпкъхэр гъэшIэгъоных. Зэнэкъокъур алырэгъум зыщырагъажьэкIэ, апэрэ нэгъэупIэпIэгъухэр, апэрэ такъи­къыр къинэу макIох. БэнакIохэм уплъэкIунхэр ашIыхэзэ, зэнэкъо­къур гукIэ зыхащэ.

Хьабибэ изэфэхьысыжьхэм къащыхегъэщы бэнакIо пэпчъ зекIокIэ хэхыгъэхэр зэригъэфедэхэрэр. Д. Гайджи зыIокIэм, зэфэдэныгъэу зы Iофыгъо къэлъэгъуагъ.

Щынэхэрэп, ау…

БэнакIохэр апэкIэ илъынхэм фэшI зэщыщынэхэрэп шъхьае, ор-орэу узыфэсакъыжьын зэрэфаер зыдашIэжьы. Ащ къыхэкIэу гуIэхэрэп, нэплъэгъукIэ зэдэгущыIэхэуи къытщагъэхъу.

Д. Гейджи пытэу уцущтыгъ, Хьабибэ благъэу зэригъэкIуалIэщтыгъэп. Зэхэпхъэгъэ шъхьэзэкъо зэнэкъокъур боксым шъхьарэкIы. Самбэм, нэмыкI бэнакIэхэм къахахыгъэ шIыкIэхэр зэIукIэгъум щызэхэугъоягъэхэу щагъэфедэх.

Едзыгъохэр зэфэдэхэп

Апэрэ едзыгъом сыда къыгъэлъэгъуагъэр? Д. Гайджи текIоныгъэр ыхьы шIоигъуагъ, ау зыкъиухъумэным фэшI уахътэу ыгъакIорэр бащэу къэлъагъощтыгъ. ЯтIонэрэ едзыгъор Хьабибэ уплъэкIунхэр ышIыхэзэ ыублагъ. Хьабибэ ыпэкIэ зилъыкIэ Джастин утынхэр къызытыримыгъа­фэхэу зыIуищэикIын, зэкIэ­кIон, гукIэ зигъэпытэн ылъэкIыщтыгъ.

Хьабибэ шъхьэзэкъо зэнэкъо­къум хэгъозагъэу зэрэщытыр дунаим щашIэ. Ары шъхьае, лъэкIэу иIэр зэнэкъокъум щыпхырищыныр къыдэхъурэп. ЗэIукIэгъум нафэу къыхэщырэр зы: Д. Гайджи текIоныгъэм икъыдэхын зыфигъэхьазырыгъ, гугъэр чIинэрэп.

Хьабибэ хъурджанэм ипхыхьагъэу зэплъыжьырэп, ау иутынхэр шъэбащэх. Хьабибэ ыпэкIэ илъи, щэнэбзыр зызэфешIым Д. Гайджи зыкъитыгъ, къытеоу фежьагъ. Хь. Нурмагомедовым пкъыузэу Джастин фишIыгъэм мэхьэнэ ин иIэу къэлъэгъуагъ, бэнэгъу уахътэр амыухызэ текIоныгъэр къыдихыгъ.

Спортышхом хэкIыжьы

Зэнэкъокъур заухым Хьабиб Нурмагомедовым журналистхэм къариIуагъ спортышхом зэрэ­хэкIыжьырэр. Зэнэкъокъухэм ащ нахьыбэрэ ахэмылэжьэнэу унашъо ышIыгъ.

Сыда ащ фэдэ мурад зыкIишIыгъэр?

Бгырыпхыр къыухъумагъ

Урысыем испортсмен цIэ­рыIоу Хьабиб Нурмагомедовым зэнэкъокъоу UFC-м чемпион бгырыпхыр къыщиухъу­магъ. Илъэс 32-м итэу аужырэу зэ­нэкъокъум зэрэхэлэжьагъэр игупшысэхэм къащыхигъэщыгъ.

— Тхьашъуегъэпсэу шъо­сэIо. 2008-рэ илъэсым зэнэкъокъу­хэм сахэлэжьэнэу зесэгъажьэм, 2012-рэ илъэсым апэрэу UFC-м сыхэлажьэу зысэублэм, бэмэ цыхьэ къысфашIыщтыгъэп, сиамал къымыхьыщтэу алъытэщтыгъ, — къыIуагъ Хь. Нурмагомедовым.

Дагъыстан икъоджэ цIыкIу къыдэкIыгъэ кIэлэ къызэрыкIор дунаим щызэлъашIагъ. ЕтIани анахь гъэшIэгъонэу тлъытэрэр анахьыбэу зигугъу ашIырэ спорт­сменэу зэрэщытыр ары.

Ащ фэдэу бэрэ къытегущыIэщтхэми Хьабибэ ышIагъэп. Ятэ игъусэу зэнэкъокъухэм ахэлэжьэн, апэрэ чIыпIэр къыдихын имурадыгъ.

Хь. Нурмагомедовым ятэ 2020-рэ илъэсым идунай ыхъо­жьыгъ. Хьабибэ зэрилъытэрэмкIэ, амал уиIэу щытмэ, уиIа­хьылхэм уапэблагъэу упсэуныр нахьышIу. Янэ нахьыбэрэ зэригъэлъэгъу, благъэу кIэлъырысы шIоигъу.

Хьабибэ Д. Гайджи зэрэте­кIуагъэм зы Iофыгъо къыщыхегъэщы. Ятэ дунаим зехыжьым, дунэе мэхьанэ зиIэ зэIукIэгъум хэлэжьагъ. ТекIоныгъэр къыдихи, ышъхьэ Iэтыгъэу, бэнэпIэ алырэгъум къытекIыжьыгъ. Гу къабзэкIэ зэнэкъокъур къызэрихьыгъэр спортым хэшIыкI фызиIэхэм, Хь. Нурмагомедовым фэгумэкIыхэрэм алъэгъугъ.

Къыгъэзэжьыщта?

Спортышхом хэкIыжьыгъэхэм къагъэзэжьэу, зэнэкъокъухэм ахэлажьэхэу бэрэ къыхэкIы. Дунаим щыцIэрыIо пресс-къулыкъухэм къызэратхырэмкIэ, Хьабибэ зэнэкъокъухэм ахэлэжьэнэу спортым къыфигъэзэжьыщтэп.

Хь. Нурмагомедовым унашъо ышIи, испорт лъэгапIэ тетэу спортышхом зэрэхэкIыжьырэм фэшI лъытэныгъэ фэпшIын фаеу къэзытхырэмэ яеплъыкIэхэр къыдгурэIох, адетэгъаштэ.

Адыгеим щашIэ

— Хьабиб Нурмагомедовыр тинэIуас, ятэу Абдулманап тыIукIэу, нэпэеплъ сурэтхэр къыттырахыхэу бэрэ къыхэкIыгъ, — къеIуатэ Урысыем, Адыгеим язаслуженнэ тренерэу, Адыгэ Республикэм испорт еджапIэу N 2-м ипащэу Хъот Юныс. — НыбжьыкIэхэр лъэпкъ шэн-да­хэхэм афэгъэсэгъэнхэм, спортым пIуныгъэ мэхьанэу иIэр къэIэтыгъэным пылъыгъ. Хьабибэ гуетыныгъэу спортым фыриIэмкIэ дунаим щысэшIу къыщигъэлъэгъуагъэу сэлъытэ.

Тиреспубликэ къызэкIом

— Хьабиб Нурмагомедовыр тинэIосэ къодыеп, — къеIуатэ спортымкIэ дунэе класс зиIэ мастерэу Адыгэ Республикэм самбэмкIэ иеджапIэ ипащэу Делэкъо Адам. — Хьабибэ Мыекъуапэ тыщыIукIэу, щыIэныгъэм ехьылIэгъэ хъугъэ-шIагъэ­хэр зэфэтхьысыжьыхэу пчъагъэрэ къыхэкIыгъ. Хьабибэ ишэн-зекIуакIэхэм анахьэу къа­хэзгъэщырэр мурадэу зыфи­шIыжьырэм фэкIон зэрилъэкIырэр, лъэпкъэу зыщыщыр, цIыф зэфыщытыкIэхэр зэригъэлъапIэхэрэр ары.

Спортым щыцIэрыIохэр ныбжьыкIэхэм щысэшIу зэрафэхъу­хэрэм Адыгэ Республикэм дзюдомкIэ испорт еджапIэу Кобл Якъубэ ыцIэ зыхьырэм ипащэу, Адыгэ Республикэм изаслуженнэ тренерэу Бастэ Сэлымэ къытегущыIагъ.

Испорт ухьазырыныгъэкIэ лъэгапIэм тетэу Хьабиб Нурмагомедовыр спортышхом хэкIы­жьы. Чемпионэу зэрэщытыри къыушыхьатыжьыгъ. БэнакIом шIоу щыIэр къыдэхъунэу, иунагъо инасып рыгушхоу щыIэнэу Тхьэм тыфелъэIу. Опсэу, Хьабиб! Уилъэпкъ, уиреспубликэ, уихэгъэгу бгъэдэхагъэх. Спортым щытхъоу къыщыпхьыгъэм щыIэныгъэм лъэужэу къыщигъэнагъэр зыми хэкIокIэщтэп. Дунаим тыгъэу къыщепсырэм инэбзыйхэм уищы­Iэныгъэ гъогу къагъэнэфы.

ЕмтIылъ Нурбый.