Адыгэ, Къэбэртэе-Бэлъкъар, Къэрэщэе-Щэрджэс республикэхэм ялъэпкъ тхакIоу МэщбэшIэ Исхьакъ итарихъ романэу «Айщэт» ылъапсэу Адыгеим щытырахырэ кинофильмэр ыкIэм фэкIуагъ, зэхэгъэуцожьын IофшIэнхэр къэнагъэх. Джы ар 2020-рэ илъэсым шэкIогъум ыкIэхэм къагъэлъэгъонэу агъэнафэ.

Айщэт ироль къы­шIынэу зытефэу алъытагъэр Светлана Мамрешевар (Мамрыщ) ары. Мыр Къэбэртэе- Бэлъкъарым къыщы­хъугъ, театрэм ыкIи кином яактрис. Московскэ Гоголь-гупчэм исценэ Iоф щешIэ.

Мы романыр фильмэу агъэуцун гу­хэлъ зашIыгъэр бэшIагъэ, ау мылъкум Iофыр къызэтыриIажэщтыгъ. Сыда пIомэ тарихъ хъугъэ-шIагъэхэр къэбгъэлъэгъон­хэм, а лъэхъаным ащыгъыгъэ шъуашэхэр бдынхэм, къэралыгъо зэфэшъхьафхэм укIозэ щатепхынхэм ахъщэшхо текIуадэ. Проектым игъэцэкIэн къадэзгъэхъугъэр зэлъашIэрэ меценатэу, Адыгэ Респуб­ликэм иятIонэрэ Президентыгъэу Шъэу­мэн Хьазрэт ишIушIэ IэпыIэгъу ары. Ащ доллар миллион къафитIупщыгъ.

Фильмэм игъэуцун урысые кинокомпаниехэу «Орел» ыкIи «Ракурс» зыфи­Iохэрэм Iоф дашIэ. Режиссерыр Урысые Федерацием искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу, кинорежиссерэу Александр Муратовыр ары. Кинор зи­кIасэхэм ар зэлъашIэ зэрэхъугъэ фильмэу тырихыгъэхэм ащыщых: «Криминальный квартет», «Королева Марго», «Маазун», «По прозвищу зверь», нэмыкI­хэри. Сценаристыр — Марина Сасинар, шъуашэхэмкIэ сурэтышIыр — Тамара Сеферян, продюсерыр — Алексей Мат­росов.

— Романыр зытхыгъэ МэщбэшIэ Исхьакъ сыIукIи сызыдэгущыIэм, тызэрэзэ­фэщагъэр, тиеплъыкIэхэмкIэ тызэрэзэтефэрэр зэхэтшIагъэ, — къыIуагъ Александр Муратовым. – Ироман сызеджэм, уахътэм диштэу ыкIи пстэуми къахэщэу къызэрэзгъэлъэгъошъущтыр сынэгу къыкIэуцуагъ. Айщэт зекIуакIэу къыхэфагъэ­хэмкIэ зэлъашIэн, тарихъым къыхэнэн ылъэкIыгъ. Джа ушъхьагъухэр ары мы романыр кинофильм згъэуцунэу къызкIыхэсхыгъэр.

Тарихъ хъугъэ-шIэгъэ шъыпкъэр произведением кIоцIылъ. Черкес пшъашъэу Айщэт джыри цIыкIузэ атыгъуи, гъэрэу Тыркуем щащагъ. Нэужым француз лIыкIоу Стамбул щыIэ графэу Шарль де Ферриоль къащещэфыжьышъ, я 18-рэ лIэшIэгъум Париж щапIужьы. ПIуныгъэ- гъэсэныгъэу рагъэгъотыгъэмкIэ зэлъа­шIэрэ обществэм пшъэшъэжъыер сыдигъуи къахэщыщтыгъ. Крещение ужым цIэу Шарлотта-Элизабет иIэ хъугъагъэ. А лъэхъаным цIыфхэм ахэмылъыгъэ шIулъэгъу къабзэр, гукIэгъур, шъыпкъэныгъэр Айщэт илъэгъохэщыгъэх. Пшъа­шъэр лъэхъанэу зыхэтыгъэм къыхэщын, тарихъым къыхэнэн ылъэкIыгъ. УшэтыпIэмэ апхырыкIи, нэмыкI лъэпкъым икультурэ лъэуж нэф къыхинагъ. КIуачIэ къезытыгъэр лъэпкъ нэшанэу ицIыкIу­гъом къыхалъхьагъэхэр ары. Айщэт зэлъашIэрэ тхакIо хъугъэ, дунаим щыцIэрыIо тхакIохэри ежь фэусагъэх.

Режиссерыр, продюсерыр, сценаристыр пчъагъэрэ Адыгеим къэкIуагъэх роль шъхьаIэр къэзышIыщт актрисэр къыхахыным пае. Ау ар Iоф псынкIэу къычIэкIыгъэп, уплъэкIуныбэхэр зэхащагъэх. Черкес пшъашъэр къахэзгъэщыщтыгъэ нэшанэхэу — дэхагъэр, пэгагъэр, къэб­загъэр хэлъхэу ыкIи ахэр къэзыгъэлъэгъо­жьышъун зылъэкIыщт актрисэм бэрэ лъыхъугъэх.

Айщэт ироль къышIынэу зытефэу алъытагъэр Светлана Мамрешевар (Мамрыщ) ары. Мыр Къэбэртэе-Бэлъкъа­рым къыщыхъугъ, театрэм ыкIи кином яактрис. Московскэ Гоголь-гупчэм исценэ Iоф щешIэ. Андрей Эшпай итарихъ драмэу «Иван Грозный» зыфиIорэм пачъыхьэм иятIонэрэ шъузэу Марие Темрюк ып­хъум ироль къышIыгъ, нэмыкI фильмэхэмкIи Светланэ зэлъашIагъэ.

Джащ фэдэу, Айщэт ицIыкIугъор къэзышIыгъэр Адыгеим щыщ пшъэшъэ цIыкIоу ЯхъулIэ Диан, ащ ятэжъ-янэжъхэм ярольхэр Адыгэ Лъэпкъ театрэм, Урысы­ем изаслуженнэ артистхэу Зыхьэ Зауррэ Уджыхъу Марыетрэ къашIыгъэх. Къэ­ралыгъо къэшъокIо ансамблэу «Нальмэсым» иартистхэри мыщ хэлэжьагъэх.

Кинофильмэу «Айщэт» Адыгеим икъушъ­хьэхэм, Санкт-Петербург ыкIи едзыгъохэм ащыщхэр Тыркуем, Францием ащытырахыгъэх. Сыхьатрэ ныкъорэ кIощт фильмэм икъэгъэлъэгъон зыра­гъажьэкIэ, апэу зылъэгъущтхэр Адыгеим, Краснодар ыкIи Ставрополь крайхэм, Къэбэртэе-Бэлъкъар ыкIи Къэ­рэщэе-Щэрджэс республикэхэм ащыпсэухэрэр ары.

Кинор зыгъэуцугъэхэр Шъэумэн Хьазрэт лъэшэу фэразэх. Джащ фэдэу пычыгъохэр Адыгеим щытырахынхэмкIэ Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат IэпыIэгъу зэрафэхъугъэмкIэ гущыIэ фабэхэр фагъэхьых.

Iэшъынэ Сусан.