Хэгъэгум имузыкальнэ искусствэ щызэлъашIэрэ Анатолий Шипитько ыныбжь илъэс 80 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэу гущыIэгъу тызыфэхъугъэхэм къытфаIотагъэр тшIогъэшIэгъон.

Урысыем искусствэхэмкIэ иза­служеннэ IофышIэшху, Урысыем культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI, Адыгэ Республикэм инароднэ артист, Пшызэ искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшху. Ащ фэдэ щытхъуцIэхэр къызыфаусыгъэ Анатолий Шипитько Мыекъуа­пэ щэпсэу.

Культурэм иIахьышIу зэрэхи­шIыхьагъэм фэшI СССР-м итамыгъэхэр, дышъэ орденэу «Служение искусству» зыфиIо­рэр, А. Пушкиным ыцIэкIэ агъэ­нэ­фэгъэ медалыр, Адыгэ Респуб­ликэм итын анахь лъапIэу медалэу «Адыгеим и Щытхъузе­хьэр», нэмыкIхэри къыфагъэшъо­шагъэх.

ЕгъэжьэпIэшIур къыотэжьы

Адыгеир Краснодар краим къызыхэкIыжьым республикэм симфоническэ оркестрэр, урыс лъэпкъ музыкальнэ Iэмэ-псымэхэмкIэ оркестрэу «Русская уда­лыр», камернэ музыкальнэ теат­рэр, нэмыкIхэри щызэхащагъэх.

— «Русская удалыр» Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо филармоние щызэхащэным кIэщакIо фэхъугъэхэм сакъытегущыIэ сшIо­­игъу, — къытиIуагъ оркес­трэм ихудожественнэ пащэу илъэсыбэрэ Iоф зышIэгъэ Анатолий Шипитько. — Адыгэ Рес­публикэм иапэрэ Президентэу Джарымэ Аслъан, республикэм культурэмкIэ иапэрэ министрэу Хьанэхъу Адам, Адыгеим и Къэ­ралыгъо филармоние ипащэу щытыгъэ Хъот Заур, ахэр зэхэщакIо тфэхъу­гъэх.

— Оркестрэм егъэжьэпIэшIоу фашIыгъэр щыIэныгъэм къыщы­шъотэжьыгъ.

— Урысыем икъалэхэм, IэкIыб хэгъэгухэм концертхэр къащыттыгъэх. 1993-рэ илъэсым Адыгэ Республикэм имэфэкI мафэ ехъу­лIэу апэрэ пчыхьэзэхахьэр Мые­къуапэ щыкIуагъ. — Орэдэу къаIощтым, лъэпкъ музыкэу жъугъэжъынчыщтым якъыхэхын сыдэущтэу ежъугъэ­жьагъа?

— Лъэпкъ пэпчъ фольклор иI. Тарихъым инэкIубгъохэм зафэбгъазэмэ, тинахьыжъ лIэужхэм къытфыщанагъэр бэ. Репертуарыр зэхэдгъэуцо зыхъукIэ, щыIэны­гъэм изэхъокIыныгъэхэр сыдигъуи къы­дэтлъытэщтыгъэх. Музыкэм цIыфыр епIу, егъасэ. Ащ IофшIэныр къыщедгъэжьэныр шэнышIу тфэ­хъу­гъагъ.

— Шъуиконцертхэм лъэпкъ зэ­фэшъхьафхэм яорэдхэр ащэIух.

— Адыгэ Республикэм тыщэпсэу. Адыгэхэм ямузыкальнэ искусствэ гъэшIэгъон дэдэу щыт. Композитор цIэрыIоу Нэхэе Ас­лъан ансамблэу «Ислъамыем» пае зэригъэфэгъэ музыкэр Европэм икультурэ хэхьагъ. Лъэпкъ искусствэр дунаим щызэхахы. Адыгэ орэдхэр «Русская удалым» зэрэхэдгъэхьагъэхэм типрограммэ нахь гъэшIэгъон къышIыгъ.

Тызэфещэ

— Оркестрэр зызэхащагъэм къыщегъэжьагъэу хэгъэгум иорэдыIо цIэрыIохэр пчыхьэзэхахьэхэм къяшъогъэблагъэх.

— Музыкэм лъэпкъхэр зэфещэх. Уимылъэпкъэгъу цIыфым икультурэ нахьышIоу пшIэ зыхъу­кIэ, лъытэныгъэу ащ фэпшIырэм хэхъощт.

— Музыкэр зэудзэкIыжьынэу щытэп, нотэхэр зы бзэкIэ тхыгъэх.

— Сыгу укъигущыIыкIыгъ, Нурбый. Классикэм хэхьэгъэ произведениехэр, лъэпкъ фольклорым къыхэтхыгъэхэр зы пчыхьэзэхахьэм щэIух. Орэдыр щыIэны­гъэм щыуигъусэмэ, уигушъхьэ кIуачIэ зыкъиIэтыщт, щыIэныгъэр нахьышIоу къыбгурыIощт.

— Адыгеим щыщ артист пчъагъэмэ «Русская удалым» орэд къыщаIоу бэрэ тядэIугъ.

— Дэрбэ Аслъан ымакъэ зэхэзыхырэмэ упчIабэ къытатыщтыгъ, гущыIэ фабэхэр къыфаIощтыгъ. Ростов хэкум, Краснодар краим тащыIэу тиконцертхэм къядэIугъэ­хэр пчыхьэзэхахьэм ыуж гущыIэгъу къытфэхъущтыгъэх, тиартистхэм къаIукIэщтыгъэх. «Русская удалым» арэущтэу ригъажьи, цIэрыIо хъугъэ.

— Кощбэе Валентинэ, Нэхэе Тэмарэ, нэмыкIхэри орэдыIохэу «Русская удалым» хэтыгъэх. Музыкантхэр къащытхъущты­гъэх.

— Оркестрэр лъэшэу сыгу рихьыщтыгъ. Артист дэгъухэр хэтыгъэх, IофшIэным гушIуагъо хэзгъуатэщтыгъ.

— Анатолий, музыкальнэ Iэмэ-псымэхэр, балалайкэм къы­щебгъэжьэнышъ, джэмышххэм, унагъом, кIыщым ащагъэфе­дэхэрэ пкъыгъохэм анэсыжьэу концертхэм ащытэлъэгъух.

— ЦIыфым игулъытэ зызэриушъомбгъурэр, сэнаущыгъэу хэлъыр къызэIуихын зэрилъэкIырэр «Русская удалым» щыIэныгъэм къыщегъэлъагъо. Я XVIII — XIX-рэ лIэшIэгъухэм агъэфе­дэщтыгъэхэ балалайкэхэм яте-плъэ зэхъокIыныгъэхэр фэхъу­-гъэх. Гум къикIырэ музыкэр оркестрэм къыригъаIозэ, цIыфхэм алъэIэсы.

Артист цIэрыIохэр

— Хэгъэгум, дунаим яартист цIэрыIохэм пчыхьэзэхахьэхэм тащыIукIэзэ, искусствэм ибайныгъэ кIуачIэ тызэлъекIу.

— СССР-м инароднэ артистэу Леонид Сметанниковыр тиконцерт зыхэлажьэм, хъугъэ-шIагъэм зэхэщакIохэм мэхьэнэ ин ратыгъагъ, дунэе къэбар хъугъагъэ.

— Урысыем и Театрэшхо иартистэу Александр Захаровыри Адыгеим ихьэкIагъ.

— Александр Захаровыр, Анатолий Сафиуллиныр, фэшъхьаф артист цIэрыIохэм тиконцертхэр къагъэдахэщтыгъэх.

— Ткъош Къэбэртэе-Бэлъ­къа­рым иартистхэри «Русская удалым» иныбджэгъушIух.

— УрысыбзэкIэ, адыгабзэкIэ, италяныбзэкIэ, нэмыкIхэмкIи къаIорэ орэдхэр тхьакIумэм икIы­жьыхэрэп.

— Урысыем, Адыгеим, Къэрэ­щэе-Щэрджэсым, Къэбэртэе- Бэлъкъарым янароднэ артистэу Тутэ Заур иконцерт сыда къе­пIуалIэ пшIоигъор?

— Ащ фэдэ концертхэр нахьыбэрэ зэхэщэгъэнхэ фаеу сэлъытэ. ПкIыхь дахэм тыхэтэу къысщыхъу­зэ, пчыхьэзэхахьэр Мыекъуапэ зыщэкIом, лъэпкъ искусствэм тызэрэзэфищэрэр гукIи, псэкIи тлъэгъугъэ.

IофшIагъэр лъэкIуатэ

— «Русская удалым» инеущрэ мафэ зэрэплъэгъурэр къытаIоба.

— Оркестрэр зыпкъ иуцуагъ, цIэрыIо хъугъэ. Артистхэм яфэIо-фашIэхэр нахьышIоу афигъэцакIэ зыхъукIэ, хэкIыжьыщтхэп. Краснодар, Ростов-на-Дону, Мыекъуа­пэ, фэшъхьафхэм ащеджагъэхэр оркестрэм хэтых. Янеущрэ мафэ нахьышIу хъущтэу сэлъытэ.

— Адыгэ Республикэм инароднэ артистэу Андрей Ефименкэр художественнэ пащ, ар къыпщытхъугъ.

— БэшIагъэу оркестрэм Андрей хэт. ЕгъэжьапIэу тшIыгъэр лъегъэ­кIуатэ.

Корреспондентыр

Анатолйи Шипитько Краснодар краим ипсэупIэу Староминскоим къыщыхъугъ. ИкIэлэцIыкIугъор Хэгъэгу зэошхом илъэхъан те­фагъ. Ятэу Василий заом щыфэ­хыгъ. Янэ пщынэ къызыфещэфым игушIогъошхуагъ. Краснодар, Мыекъуапэ ащеджагъ. Шыу Щэбанэ игукъэкIыкIэ Анатолий культурэм и Унэу «Зэкъошныгъэм» рагъэблагъи, искусствэм Iоф щишIэу фежьагъ. Сургут щылажьэу къыхэкIыгъэми, Адыгеир игунэс. Ишъхьэгъусэу Наталье «Русская удалым» хэтэу искусствэм щы­зэлъашIагъ.

Культурэм иIофышIэхэу гущыIэгъу тызыфэхъугъэхэм таригъусэу унагъом тыфэгушIо. Опсэу, Анатолий! УишIушIагъэ лIэужхэр зэрепхых. «Русская удалыр» гъа­шIэм щылъыкIотэнымкIэ лъэпсэшIу пшIыгъэ.

ЕмтIылъ Нурбый.