Лъэпкъ шIэжьым, адыгэ пшъашъэу Сэтэнае афэгъэхьыгъэ онлайн зэхахьэм еплъыкIэу афыриIэм къатегущыIэ тшIоигъоу Адыгэ Республикэм, IэкIыб хэгъэгухэм ащызэлъашIэрэ общественнэ IофышIэу МэфэшIукъо Щангулэ телъэIугъ.

— Адыгэхэр итэкъухьагъэхэу дунаим щэпсэух. Арэу щытми, зэлъыIэсыкIэ амалхэр агъэфедэхэзэ, ялъэпкъ шэн-хабзэхэр къаухъумэх, зэгъусэхэу Iофтхьабзэхэм ахэлажьэх, — къеIуатэ МэфэшIукъо Щангулэ.

— Щангул, дунаим шIукIэ щашIэгъэ зэхахьэу дышъэ идэным фэгъэхьыгъэм егъэжьапIэ фэхъугъэм гукIэ къыфэдгъэзэжьы сшIоигъу.

— Нарт пшъэшъэ IэпэIасэу Сэтэнае и Мафэ мэхьэнэ ин иIэу сэлъытэ. Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ ригъэжьэгъэ Iофым республикэм лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ, музейхэр, тхылъеджапIэхэр, общественнэ организациехэр, еджапIэхэр, искусствэм иIофышIэхэр, нэмыкIхэри зэфищагъэх.

МэкъэгъэIухэр

— Тыркуем щыщхэм макъэ зэрябгъэIугъэ шIыкIэм тилъэпкъэгъухэр ыгъэрэзагъэх, «Опсэу» къыуаIожьы.

— Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ Интернет нэкIубгъоу иIэм дышъэ идэным ехьылIэгъэ къэбархэр щызэзгъэшIагъэх. ТыркубзэкIэ ахэр зэсыдзэкIыжьыгъэх, Интернетым щысиIэ нэкIубгъомкIэ цIыфхэр къэбарым щызгъэгъозагъэх.

— Лъэпкъ IэпэIасэхэм, дэным, бзэным, хэдыкIыным афэщагъэхэр сыдэущтэу къыхэбгъэщыхэра?

— Апшъэрэ гъэсэныгъэ зиIэхэр, кIэлэегъаджэхэр, фольклорым пылъхэр, унэгъо хъызмэтыр зезыхьэхэрэр, фэшъхьафхэри ахэтых. МэкъэгъэIухэм, къэгъэлъэгъонхэм, зэлъыкIонхэм, псэ зыпыт зэдэгущыIэгъухэм яшIуагъэкIэ тызэлъэIэсы. Лъэпкъ IэшIагъэхэм язегъэужьыжьын аужырэ илъэсхэм сыпылъэу тилъэпкъэгъухэм саIокIэ, сэгъэгъуазэх.

Аугъоижьых

— Лъэпкъ IэшIагъэхэм шъэфыбэ ахэлъ.

— Пэсэрэ лъэхъаным тилъэпкъэгъухэм ашIыщтыгъэхэ пкъыгъохэу къытлъыIэсыжьыгъэхэр агъэкIэжьых, хэхъоныгъэхэр афашIых. Тхыпхъэхэр, унагъом ищыкIэгъэ пкъыгъохэр дышъэ IуданэхэмкIэ нахь дахэ ашIых. УпкIэ идэм, пIуаблэм, фэшъхьафхэм Iоф адашIэныр ашIогъэшIэгъон.

— Щангул, о угу къэкIыжьырэ хэдыкIынхэм уакъытегущыIэмэ тигопэщт.

— Шъхьарыхъоным къыфаугупшысыгъэ шIыкIэхэр гъэшIэгъоных. Шыу къамыщым сянэ «тыжьын кIэпщ» риIощтыгъ. Къэтэбэ шIуцIэм хэдыкIыгъэхэр, Iуданэу агъэфедэщтыгъэхэр сщыгъупшагъэхэп.

— IэшIагъэхэр цIыфхэм алъыгъэIэсыгъэнхэмкIэ зэIукIэгъухэр зэхащэхэба?

— Абхъазым, Иорданием, Тыркуем, Урысыем, Германием, нэмыкIхэм я Хасэхэр кIэщакIо афэхъухэзэ, зэIукIэгъубэ зэдыряIагъ. МэфэкIхэм атефэхэу къэгъэлъэгъонхэр зэхащэх.

— КъызэрэпIуагъэу, адыгэхэр зэбгырыдзыгъэхэу мэпсэухэми, яIофшIагъэхэмкIэ зэлъэIэсых.

— Тыркуер изакъоу пштэмэ, укъызэрэщытхъун щыI. Адыгэ Хасэхэр кIэщакIо фэхъухэзэ, IэшIагъэу къаугъоижьыгъэр бэ мэхъух. Шъагъэр, дышъэ идагъэр, дэнлъэчыр, Iудэнэ дэнлъэчхэр, нэмыкIхэри лъэпкъ искусствэм хэкIокIагъэхэп.

Хэлэжьагъэхэр рэгушхох

— Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ онлайн шIыкIэм тетэу зэхищэгъэ зэхахьэу адыгэ пшъэшъэ IэпэIасэм фэгъэхьыгъэм хэлэжьагъэхэм ацIэхэр къетэгъаIох.

— Сигуапэу зэкIэми яшIушIагъэ къыхэзгъэщыщт. Тхьац Шенесер Токъмакъ Анкара щэпсэу. Апшъэрэ гъэсэныгъэ иI, нэбгырабэ ригъэджагъ. Кавказ Хасэхэм яфедерациеу КАФФЕД-м ыцIэкIэ Адыгеим щыкIорэ мэфэкIхэм, къэгъэлъэгъонхэм 2018-рэ илъэсым щегъэжьагъэу ахэлажьэ, щытхъуцIэхэр къыфагъэшъошагъэх.

Хъуажъ Тижьен Хатам иIэшIагъэхэмкIэ Адыгеим щашIэ, Анкара щыщ.

— Беданэкъо Мелэчхъан…

— Ар синэIуас, Анкара щыщ, Мыекъуапэ щэпсэу. Беданэкъомэ япхъу, Енэмыкъохэм яныс, ишъхьэгъусэр тхакIоу Енэмыкъо Моулид. Мелэчхъани апшъэрэ гъэсэныгъэ иI. Лъэпкъым ехьылIэгъэ тхыгъэхэр зыдэт буклетыр къыдигъэкIыгъ, ныбжьыкIэхэр егъасэх, дэн-бзэным апыщагъ.

— Анкара щыщхэу хэта джыри къытэпIощтхэр?

— Алхъо Айщэ, Къанкъош Нуран, IутIыжъ Дилек лъэпкъ IэшIагъэхэр яIэх, Адыгэ Хасэм иIофыгъохэм ахэлажьэх.

— Истамбул щыщхэри тшIогъэшIэгъоных.

— Багларабашы и Адыгэ Хасэ щагъэсагъэх Сасыкъ Жьансэт, Кучба Эсен, Бекъалды Джулия, Хьаткъо Тубэ, Тыгъужъ Асыет, Нарт Нихьал — лъэпкъ пкъыгъохэр ашIых, тыжьын Iуданэм дэлажьэх.

—– Хэта джыри къахэбгъэщыщтхэр?

— Джыри Истамбул щыщхэм сакъытегущыIэ сшIоигъу. Щыкъ Талихэ, Мэрзэй Афифэ, Гогуа Билге, Алтудоекъо Фундэ, Бгъэнэ Гамзе, Мамхыгъэ Салихьэ, Гогуа Хьаятэ тыжьын Iуданэм нахь фэщагъэх, яIэпэщысэхэр лъэпкъ шIэжьым епхыгъэх. Дышъэ идэн тхыпхъэхэр зэхахьэм къащагъэлъагъох.

— Кайсер и Адыгэ Хасэ хэтхэм яIэшIагъэхэри мэфэкIым щытлъэгъугъэх.

— Бекъалды Саимэ япащэу еджакIохэм загъасэ. Чэтэжъ Мухьлисэ, Джынэ Сюрея, Тхъоу Тезер, Тхъоу Нестэрэн, Бекъалды Севим, Лакъ Несрин, фэшъхьафхэм хэдыкIынхэм зафагъа- сэ, яIофшIагъэхэр фестивальхэм, мэфэкIхэм къащагъэлъагъох.

Бгъуашэхэм япхъоу, Едыджхэм янысэу Сегвилэ Мыекъуапэ щэпсэу, иIэпэIэсэныгъэ хэпшIыкIэу хигъэхъуагъ. Къулэ Нурсел, Мэкъуай Жьынэпс, фэшъхьафхэу хэдыкIынхэм апылъхэм яIэшIагъэхэр видео техыгъэхэмкIэ къагъэлъэгъуагъэх.

— ТизэдэгущыIэгъу икIэух лъэпкъ шIэжьым ехьылIагъэу сыда къытапIо пшIоигъор?

— Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ, онлайн зэхахьэм хэлэжьэгъэ IэпэIасэхэм лъэшэу тафэраз. Сэтэнае мамыр тыгъэу зыкIэлъэIугъэр нахь лъэшэу къытфэнэфынэу, тидунай гупсэфыжьынэу, къэкIощт илъэсым шIукIэ тызэхэхьанэу Тхьэм селъэIу.

— УигухэлъышIухэр къыбдэхъунхэу пфэтэIо.

— Тхьауегъэпсэу.

ЕмтIылъ Нурбый.

Сурэтхэм арытхэр: IэпэIасэхэм яIофшIагъэхэм ащыщхэр.