Краснодар краим и Северскэ район ипсэупIэу Убинскэм (къушъ­хьэу Пэпай дэжь) къыщагъотыгъэ мыжъосыныр Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей къыратыжьыгъ. Республикэм ижурналистхэр зыхэлэжьэгъэхэ зэIукIэм мыжъосыным икъэбар щытегущыIагъэх.

ЕгъэжьапIэ фэхъугъэр

Северскэ районым иадми­нистрацие ипащэу Джарымэ Адамэ мыжъосыныр къызэ­рагъотыгъэр къызыфаIуатэм, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ иминистрэу илъэсыбэрэ Iоф зышIэгъэ, фондэу «КIэн» зыфиIорэм игъэцэкIэкIо пащэу Чэмышъо Гъазый инэIосэшIоу зэрэщытыр къыдилъыти, телефонкIэ макъэ къыригъэIугъ мыжъосыныр къызэрагъотыгъэр. Тарихъ мэхьанэ зиIэ пкъыгъом хэбзэ шапхъэу фашIыщтыр пэшIорыгъэшъэу агъэунэфыгъ.

Убынышъхьэ ихьанэ-гъунэхэм мыжъосыныр къызыщагъотыгъэр илъэс 35 — 40 мэхъу. Ащ фэдизым ар унагъохэм ащыщ горэм ищагу дэлъыгъ.

Тетхагъэм зеджэхэм

ПсэолъэшI пкъыгъохэм ахэлъэу Азовскэм дэс ­Вадим Фроловым ипсэупIэ мыжъосыныр къы­защэм, ащ ­зыгорэхэр зэрэтетхагъэхэр ылъэгъугъ. Иныбджэгъоу, адыгэ кIалэу Сэхъутэ Къэплъан къэ­барыр фи­Iотагъ. ЗэныбджэгъуитIум тыраубытагъ мы ­пкъыгъом ичIыпIэр адыгэ музеир арэу зэ­рэщытыр.

Къэплъан ишъхьэгъусэу Фатимэ мыжъосыным зеплъым, ШэрэлIыкъу ыцIэу зэрэтетха-гъэр къыхигъэщыгъ. Укъеджэныр псынкIэп

Чэмышъо Гъазый осмэны­бзэкIэ тхыгъэм къеджэн зы­лъэкIыщтэу Нэгъой Яшар игъу­сэу Азовскэ кIуагъэх.

— Сигуапэу Iофым изэгъэфэн сыхэлэжьагъ, — къытиIуагъ Нэгъой Яшар. — Мы­жъосыным тетхагъэм сыкъе­джэшъуми, имэхьанэ къэсымыубытымэ сIуи, Тыркуем щы­псэурэ шIэныгъэлэжьэу, профессорэу, осмэныбзэмкIэ спе­циалистэу Нэгор Фетхи гущы­Iэгъу сыфэхъугъ, къызэридзэ­кIынэу текстыр фэзгъэхьыгъ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, сыным тетхагъэр мары:

«(Тхьэм) гукIэгъу фишIынэу, игунахь фигъэгъунэу пщэу, тхьэматэмэ ащы­щэу Бэкир ШэрэлIыкъо ыкъоу (ыцIэ те­тхагъэп). Фа­ти­хьэ. (КъурIаным щыщ сур), 1186-рэ илъэс быслъымэн лъытакIэмкIэ. 1772-рэ илъэс.

Пащэм иеплъыкIэхэр

Адыгэ Республикэм и ­Лъэпкъ музей ипащэу Джыгунэ Фатимэ къызэрэтиIуагъэу, ащ фэдэ зэхахьэхэм пIуныгъэ мэхьанэ яI. НыбжьыкIэхэр, кIэлэегъа­джэхэр, лъэпкъ шIэжьым изэгъэшIэн пылъхэр къырагъэ­благъэхэзэ, рагъэжьэгъэ Iофыр лъагъэкIотэщт. Краеведхэм ады­ряIэ зэпхыныгъэхэр агъэпытэщтых.

Мыжъосынэм лъыкIохи, Мые­къуапэ къэзыщэжьыгъэхэр Чэмышъо Гъазыйрэ Нэгъой Яшаррэ. Мыжъобгъум тетхагъэр адыгабзэкIэ, урысыбзэкIэ, лъэ­хъаным диштэрэ тыркубзэкIэ тхыжьыгъэным ехьы­лIэгъэ Iофыгъохэри зэрагъэфагъэх.

Северскэ районым иадми­нистрацие ипащэу Джарымэ Адамэ, Краснодар щыпсэухэрэ Вадим Фроловым, Сэхъут Къэ­плъан, ащ ишъхьэгъусэу Фатимэ, фэшъхьафхэу мыжъосы­ныр музеим къэщэжьыгъэным дэлэжьагъэхэм Джыгунэ Фатимэ гъэзетымкIи «тхьашъуегъэ­псэу» ариIожьы зэрэшIоигъом тыщигъэгъозагъ.

Тарихъ пкъыгъохэр тилъапIэх

Республикэм и Лъэпкъ музей шIэныгъэмкIэ иIофышIэ шъхьа­Iэу, Адыгеим культурэмкIэ иза­служеннэ IофышIэу, зэлъа­шIэрэ археологэу Тэу Аслъан зэIукIэм гущыIэгъу тыщыфэ­хъугъ.

Мы Iофтхьабзэм хэлэжьагъэ­хэм зэдаштагъ адыгэхэм япсэу­пIагъэхэм ялъэужэу къэнагъэхэр зэрэщыIэр къыда­лъытэнышъ, джыри лъыхъон IофшIэнхэр зэдызэхащэнхэу.

ЕмтIылъ Нурбый. Сурэтхэр Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей къыщытетхыгъэх.