Адыгэ Республикэм культурэмкIэ иминистрэ игуадзэу ШъэуапцIэкъо Аминэт Дунэе фестиваль-зэнэкъокъоу «Адыгеим ижъогъожъыехэр» зэрэзэхащэщтым къытегущыIэнэу телъэIугъ.

— КIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ художественнэ творчествэмкIэ я Дунэе фестиваль-зэнэкъокъоу «Адыгеим ижъогъожъыехэр» 1997-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу зэхэтэщэ, — къеIуатэ Урысыем, Адыгеим, Ингушетием культурэмкIэ язаслуженнэ IофышIэу ШъэуапцIэкъо Аминэт. — Адыгеир илъэси 100 зэрэхъурэм, шIэжьымрэ дзэ щытхъумрэ я Илъэс фестиваль-зэнэкъокъур афэгъэхьыгъ.

— Культурэм хэхъоныгъэ ышIыным ехьылIэгъэ фестивалыр мэкъуогъум и 27 — 29-м зэрэкIощт шIыкIэм гъэзетеджэхэр къыкIэупчIэх.

— Дунэе фестивалым мэхьэнэ ин иIэу тэлъытэ, ау зэнэкъокъум хэлэжьэщтхэр зэпэчыжьэщтых. ЦIыфхэм япсауныгъэ икъэухъумэн Iофыгъо шъхьаIэу зэрэщытым тыкъыпкъырыкIи, зыкIыныгъэ тхэлъэу джащ фэдэ унашъо тштагъэ.

— Заочнэ шIыкIэм тетэу фестивалыр зэрэкIощтыр къытфэIуатэба.

— ПэшIорыгъэшъэу тырахыгъэхэ видео къэгъэлъэгъонхэр къытфагъэхьыщтых. Ахэр Урысыем, Адыгеим яшъолъырхэм, IэкIыб къэралыгъохэм фестивалыр зэращыкIуагъэм, апэрэ чIыпIэхэр къыдэзыхыгъэхэм афэгъэхьыгъэщтых.

ЕгъэжьапIэ щызышIыгъэхэр

— Сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIу пчъагъэхэм фестивалым зыкъыщызэIуахыгъ.

— Культурэм, искусствэм нахь апэблагъэ хъунхэмкIэ, щыIэныгъэм сэнэхьат къыщыхахынымкIэ «Адыгеим ижъогъожъыехэм» лъапсэ щызышIыгъэхэм тагъэгушIо, зэпхыныгъэу адытиIэр чIэтынэрэп.

— Хэта ахэр?

— Зэкъош республикэхэм, IэкIыб къэралхэм ащашIэх Апэнэс Астемир, Дзыбэ Мыхьамэт, Быщтэкъо Азэмат, Мыгу Айдэмыр. Кристина Мелян, Артем Мокровым, Наталья Бражниковам, Дзыбэ Фатимэ, Даутэ Сусанэ, Роман Гречушниковым, Къэлэкъутэкъо Инвер, Ацумыжъ Саидэ, нэмыкIхэм къясIолIэнэу щыIэр макIэп.

— Ансамблэхэм, хорхэм ахэтхэм, театрэхэм яартистхэм…

— Ахэри сщыгъупшагъэхэп. Пшызэ къэралыгъо къэзэкъ хорым иорэдыIоу Ольга Коняхинар, Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо орэдыIо-къэшъокIо ансамблэу «Ислъамыем» ипщынэо цIэрыIоу Мышъэ Андзаур, ащ ышыпхъу орэдыIоу Азидэ, «Ислъамыем» иорэдыIоу ЛъэпцIэрышэ Щамилэ, республикэм и Камернэ музыкальнэ театрэу А. Хьанэхъум ыцIэ зыхьырэм иартисткэ цIэрыIоу Ирина Кириченкэр, Адыгеим и Лъэпкъ театрэу И. Цэим ыцIэ зыхьырэм иартисткэхэу Ордэн Фатимэ, Джымэ Заремэ, фэшъхьафхэм якIэлэцIыкIугъом искусствэм къыщыхахыгъэ лъагъор щыIэныгъэм щылъагъэкIуатэ.

Хэлэжьэщтхэр

— Дунэе фестиваль- зэнэкъокъум хэлэжьэщтхэр къытапIо тшIоигъу.

— Культурэм иунэхэм, клубхэм, кIэлэцIыкIухэм языгъэсэпIэ гупчэхэм, Урысыем итворческэ купхэм ыкIи IэкIыб къэралхэм ялIыкIохэм зэнэкъокъум яIэпэIэсэныгъэ къыщагъэлъэгъощт.

— Аныбжьхэм ялъытыгъэу ахэр гощыгъэхэба?

— Ары. Илъэси 6-м къыщыублагъэу 22-рэ зыныбжьхэр купищэу гощыгъэх: илъэси 6 — 9, 10 — 15, 16 — 22-рэ.

Зэнэкъокъум игъэпсыкI

— КъэшъуакIохэм, орэдыIохэм, нэмыкIхэм язэнэкъокъухэр зэрэкIощтхэр тшIэрэп.

— Зэнэкъокъум хэлэжьэрэ куп ыкIи орэдыIо пэпчъ зы къашъо къышIыщтыр, зы орэд къыIощтыр. ЗэкIэми такъикъи 4 зырыз аратырэр. Лъэпкъ, эстрадэ орэдхэр къэзыIощтхэр, музыкальнэ Iэмэ-псымэхэмкIэ орэдышъохэр къезыгъэIощтхэр, нэмыкIхэри фестивалым чанэу хэлэжьэщтхэу тэгугъэ.

— Орэдэу къаIощтхэм якъыхэхын уиеплъыкIэхэр къяIуалIэба.

— Лъэпкъ шIэжьым, эстрадэм, фэшъхьафхэм афэгъэхьыгъэхэр тшIогъэшIэгъоных. Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэр къызыщыдахыгъэр мыгъэ илъэс 75-рэ хъугъэ. Ар къыдэтлъытэзэ, лIыхъужъныгъэм, шIэжьым, пIуныгъэм афэгъэхьыгъэ орэдхэр къаIонхэу тялъэIугъ. Нэбгыри 2, 4, 5 хъухэу орэдхэр къыхэзыдзэщтхэри макIэ хъухэрэп.

— Аминэт, осэшIхэр шъхьафэу къыхэдгъэщыхэу тесагъ. Хэта ахэр?

— Купищэу осэшIхэр гощыгъэх. Зэнэкъокъу пэпчъ лъыплъэщтхэр искусствэм щашIэх. СНГ-м, Урысыем культурэмкIэ, искусствэхэмкIэ яIофышIэ цIэрыIохэр къедгъэблэгъагъэх.

800-м нахьыб

— Хэгъэгу пчъагъэу, Урысыем ишъолъырэу фестивалым хэлэжьэщтхэр зыфэдизыр тшIогъэшIэгъон.

— Германием, США-м, Индием, Тыркуем, Израиль, Иорданием, Молдовэм, Белоруссием, Румынием яныбжьыкIэхэр хэлэжьэщтых. Урысыем ишъолъырхэри бэ мэхъух. Волгоград, Оренбург, Ростов хэкухэр, Краснодар ыкIи Ставрополь крайхэр, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Чэчэным, Адыгеим яискусствэ Дунэе фестивалым щытлъэгъущт.

— Нэбгырэ пчъагъэри къытаIоба.

— Апэрэ зэфэхьысыжьхэр зытэшIыхэм, пчъагъэр 800-м къехъугъ. Фестивалым хэлажьэхэ ашIоигъоу нэмыкI шъолъырхэм макъэ къытагъэIу.

— КъэкIощт илъэсхэм хэлэжьэщтхэм япчъагъэ 1000-м къехъущтэу зэхэщакIохэм къаIоу зэхэтхыгъэ. ЯIэпэIэсэныгъи хэхъощтба?

— Нурбый, ар упчIэ дэгъу. Хэгъэгоу, шъолъырэу хэлажьэхэрэм япчъагъэ нахьыбэ зэрэхъурэм дакIоу, искусствэм зедгъэушъомбгъуным тыпылъ. Лъэпкъ орэдхэр къаIонхэм фэшI яныдэлъфыбзэ зэрагъэшIэн фае. Лъэпкъхэм ятарихъ, шэн-хабзэхэр — ахэр кIэлэцIыкIухэм агъэлъапIэхэу пIугъэнхэмкIэ Iофтхьэбзэ хэхыгъэхэр зэхэтщэщтых.

— IэпыIэгъум имэхьани тытегущыIэмэ дэгъуба.

— ЛъэкI зиIэхэу мылъкукIэ IэпыIэгъу къытфэхъухэрэм, кIэлэцIыкIухэм гукIэ гъусэ къафэхъухэрэм гъэзетымкIэ «тхьашъуегъэпсэу» ясIожьы сшIоигъу. Нэрылъэгъу мэкъэгъэIухэр гъэпсыгъэнхэмкIэ, цIыфхэм талъыIэсынымкIэ гъэзетхэм, телевидением, радиом яшIушIагъэ къыхэсэгъэщы.

— Хъугъэ-шIэгъэ инхэм япхыгъэ Дунэе фестиваль-зэнэкъокъум изэхэщэкIо куп тхьаматэу уриI.

— Урысыем культурэмкIэ и Министерствэ, Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, республикэм и Правительствэ Дунэе фестивалым иобщественнэ-политикэ мэхьанэ къыдалъытэзэ, къытфашIыгъэ пшъэрылъхэр тэгъэцакIэх. ЫпшъэкIэ къызэрэщысIуагъэу, патриотическэ пIуныгъэм фэгъэхьыгъэ Iофыгъохэр къыхэтэгъэщых. Адыгеим лъэпкъ культурэмкIэ и Гупчэ икъулыкъушIэхэр тигъусэхэу шIэжьым изыкъегъэIэтын тыпылъ.

— Дунэе фестиваль-зэнэкъокъум инепэрэ щыIакIэ, инеущрэ мафэ еплъыкIэу афыуиIэр нахь гъэшIэгъон мэхъуа?

— УапэкIэ узэрэлъыкIотэщтым уегупшысэзэ, уиIофшIэн лъыбгъэкIотэн фаеу сэлъытэ. Республикэм культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юрэ тизэIукIэгъухэм ащыщ къызэрэщиIуагъэу, Дунэе фестивалым лъэпкъхэр, хэгъэгухэр зэфещэх. Сэнаущыгъэ зыхэлъ кIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэхэмрэ зэнэкъокъум къыщыхэдгъэщыхэзэ, тшIогъэшIэгъон искусствэм нахь куоу хэтэщэх.

— Заочнэ шIыкIэм тетэу шъузэпэчыжьэу фестивалыр зэхэшъущэщтми, шъузэфэгушIон шъулъэкIыщт.

— КIэлэцIыкIухэм ящхы макъэхэр, ныбжьыкIэхэм яшIуфэс мэкъэ гушIуагъохэр онлайным, нэмыкIхэм ащызэхэтхыщтых. ШIухьафтынхэр, гран-прир зыфагъэшъошэщтхэр осэшIхэм къыхахыщтых. Мэкъуогъум и 27 — 29-м щыIэщт Дунэе фестивалым искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр хэлэжьэнхэу, зэнэкъокъур зэрэкIорэм лъыплъэнхэу къетэгъэблагъэх.

Узыгъэгъозэщт телефоныр: 8-918-420-83-42.

— Урысыем, дунаим якультурэу лъэныкъуабэ хъурэм ибаиныгъэхэр къэшъуухъумэхэзэ, фестивалэу «Адыгеим ижъогъожъыехэм» зиушъомбгъунэу тышъуфэлъаIо.

— Тхьауегъэпсэу.

ЕмтIылъ Нурбый.