Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм итхьаматэу, медалэу «Адыгеим и Щытхъузехь» зыфиIорэр къызыфагъэшъошэгъэ ЛIымыщэкъо Рэмэзан мэфэкIым ехъулIэу гущыIэгъу тыфэхъугъ.

— Адыгэ быракъым и Мафэ республикэм имэфэкI шъхьаIэхэм ащыщ, — къытиIуагъ ЛIымыщэкъо Рэмэзан. — Адыгэ Хасэр кIэщакIо мэфэкIым фэ­хъугъ.

— Республикэм ихэбзэ къу­лыкъушIэхэмрэ Адыгэ Хасэмрэ гъусэ зэфэхъухи, Iофыр зэрэлъыкIотагъэм тытегъэгущыIэба.

— Хэбзэ шапхъэхэм адиштэу быракъым ехьылIэгъэ унашъохэр Парламентым щаштагъэх. Дунаим тет адыгэхэр быракъым зэрэзэфищэхэрэр, республикэм ис лъэпкъхэм языкIыныгъэ зэригъэпытэрэр, щыIэныгъэм инэмыкIырэ лъэныкъохэр къыда­лъытэхи, адыгэ быракъым имэфэкI мафэ хэушъхьафыкIыгъэу зэхатщэу тыублагъэ.

МэфэкIым илъэбэкъухэр

— Рэмэзан, Адыгеим къыщежьэгъэ мэфэкIхэр дунаим щагъэмэфэкIыхэ зэрэхъугъэм еплъыкIэу фыуиIэр къытапIо тшIоигъу.

— Адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ, адыгэ быракъымрэ адыгэ шъуашэмрэ ямафэхэр, хэкужъым къэзгъэзэжьыгъэм и Мафэ, фэшъхьафхэу Адыгэ Хасэр кIэщакIо зыфэхъугъэхэр Къэбэртэе- Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэ­сым, Краснодар краим, Москва, Санкт-Петербург, адыгэ­хэр зыщыпсэухэрэ IэкIыб къэралхэм, нэмыкIхэм игъэкIоты­гъэу аща­гъэмэфэкIых.

— Тарихъым, пIуныгъэм за­фэбгъазэмэ, мэфэкIхэм мэхьанэу яIэм сыда къахэбгъэщырэр?

— МэфэкIыр зэхэхьэ къодыеп. Ащ IофшIэгъэ гъэнэфагъэхэр тиIэхэу текIуалIэ, дгъэцэкIэнэу итхъухьащтхэм тызэдягупшысэ. Щытхъум зыдетымыгъэхьыхэу шIушIагъэхэр лъытэгъэкIуатэх.

— ЗэлъыIэсыкIэ амалхэр жъугъэпытэнхэм фэшI екIо­лIакIэхэм лъапсэ афэхъурэр къытаIоба.

— Дунэе Адыгэ Хасэм (ДАХ-м)тырилIыкIоу 2019-рэ илъэсым Тыркуем, Иорданием, Европэм икъэралыгъохэм тащыIагъ. ­Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат изэIукIэгъухэу IэкIыб къэралыгъохэм ащыкIуагъэхэм тахэлэжьагъ. Хабзэм икъулы­къушIэхэмрэ общественнэ движениехэмрэ зэгъусэхэу Iоф зэ­дашIэнымкIэ ащ фэдэ зэIукIэ­гъухэм общественнэ-политикэ мэхьанэ ин яIэу сэлъытэ.

ЗэгурыIоныгъэм ипытапIэхэр

— IэкIыб хэгъэгу шъузыкIокIэ дэгъоу къызэрэшъупэгъо­кIы­хэрэм лъапсэ фэхъугъэр лъы­шъогъэкIуатэба?

— Ар типшъэрылъ шъхьаIэмэ ащыщ. Адыгэ быракъым имэфэкI Тыркуем, Иорданием, нэмыкI хэ­гъэгухэм зэращызэхащэрэр зы­плъэгъукIэ, Адыгэ Республикэм лъытэныгъэу къыфашIырэм зыкъызэриIэтырэри дэгъоу къыбгурэIо.

— ДАМ-м ипащэу Сэхъурэ­къо Хьаутий Адыгеим фэгъэ­хьыгъэ зэхахьэхэм заулэрэ къа­­щиIуагъэр бэмэ ашIогъэшIэгъон.

— Ащ тыкъытегущыIэу къы­хэкIыгъэми, гъэзетеджэхэм джыри зэ къясIо сшIоигъу Адыгэ Республикэм ичIыгу осэ ин зэ­рэфашIырэр.

— Зэлъэпкъэгъухэу дунаим тет адыгэхэм языкIыныгъэ игъэ­пытэн фэгъэхьыгъэ гупшысэр къытапIомэ къыхэтыутыщт.

— Лъэпкъ Iофыгъохэм агъэгумэкIыхэу дунаим тет адыгэхэм анэгу къызыфагъэзагъэр Адыгэ Республикэм къыгъэгъунэрэ чIыгур ары, — къыIуагъ Сэхъурэкъо Хьаутий.

Ащ фэдэ гупшысэм тэ, адыгэ­хэм, тигощэу слъытэрэп. ТыгукIэ тегъэпытэ, тизэгурыIоныгъэ лъе­гъэкIуатэ. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ зэкIэ адыгэу дунаим тетхэм я ЛIышъхьэу зэралъы­тэрэм куоу тырегъэгупшысэ.

Мамырэу мэбыбатэ

— Адыгэ быракъыр IэкIыб къэралхэм, Москва, нэмыкIхэм ащыбыбатэу зыплъэгъукIэ сыда апэу гум къихьэрэр?

— Тинахьыжъ пIашъэхэм, ти­кIэлэегъаджэхэм тызэрагъэса­гъэу, узыщыщ лъэпкъым идэхагъэ къипIотыкIы пшIоигъомэ, уиадыгабзэкIэ ор-орэу узыдэ­гущыIэжьы пшIоигъоу уахътэ къыхэбгъэкIын фае.

— Ар къыбдэхъуа?

— Уизакъоу къыбдэхъущтыр бэп. Адыгэ Республикэм лъэпкъ IофхэмкIэ, IэкIыб къэралхэм ащы­псэурэ тилъэпкъэгъухэм ады­ряIэ зэпхыныгъэхэмкIэ ыкIи къэ­бар жъугъэм иамалхэмкIэ и Комитет итхьаматэу Шъхьэлэхъо Аскэр, Адыгэ Хасэм игъэцэкIэкIо куп хэтхэу СтIашъу Юрэ, Болэкъо Аслъан, Бэгъушъэ Алый, Хъот Юныс, ЦIыкIушъо Аслъан, Тэу Аслъан, Къуижъ Къэплъан, нэмыкIхэм зэгурыIоныгъэу ахэлъыр щыIэныгъэм щытэгъэфедэ.

— Адыгабзэм изэгъэшIэн, игъэфедэн тимэфэкIхэр, зэIу­кIэгъухэр фэIорышIэхэу олъыта?

— А упчIэм сыкъежэщтыгъ. Тыркуем тыкIуагъэу лъэпкъ зэ­IукIэгъум тыхэлажьэщтыгъ. Илъэ­с­и 7 — 10 зыныбжь кIэлэцIыкIухэр пчэгум къыращэхи, адыгэ быракъым фэгъэхьыгъэ орэдэу композиторэу Анзэрэкъо Чеслав ыусыгъэр къыхадзагъ:

Быбатэ, быбатэ тэ тибыракъ, Адыгэхэм тибыракъ. Быбатэ, быбатэ тэ тибыракъ, Республикэм ибыракъ.

Орэдыр къаIоным фэшI кIэлэцIыкIухэм адыгабзэр зэрагъашIэ, тилъэпкъ итарихъ гукIэ нахь пэблагъэ мэхъу.

— Бзэм шэн-хабзэхэр ­игъусэх.

— Нахьыбэрэ тызэхэхьан, ти­мурадхэр къызэфэтIотэнхэ фае. Тэ къытэлъытыгъэр дгъэцакIэ зыхъукIэ, шIушIагъэу тиIэр на­хьыбэ хъущт.

— Адыгэ быракъым и Мафэ мэлылъфэгъум и 28-м дгъэмэфэкIыщт. Гъэзетеджэхэм сыда къяпIо пшIоигъор?

— Ансамблэ цIэрыIохэу «Налмэсыр», «Ислъамыер», «Ошъа­дэр», тикIэсэ артистхэр, кIэлэцIыкIу купхэр, театрэхэр мэфэ­кIым хэдгъэлэжьэнхэу зыдгъэ­хьазырыщтыгъ. Коронавирусым къыхэкIэу мэфэкIыр гъэшIэгъонэу зэхэтщэн тлъэкIырэп. Лъэ­хъэнэ къиным медицинэм иIофышIэхэу узым пэуцугъэхэм, цIыфхэм япсауныгъэ икъэухъумэн пылъхэм «тхьашъуегъэпсэу» гъэзетымкIэ ясIожьы сшIоигъу.

ЩыIэныгъэр зыпкъ иуцожьынэу, цIыфхэм мэфэ рэхьатхэр, мэфэ гушIуагъохэр шIэхэу къякIужьынэу афэсэIо. ШIоу щыIэр къадэхъунэу Тхьэм сафелъэIу.

— Шъуигухэлъхэр шъори къыжъудэхъунхэу шъуфэтэIо.

— Тхьауегъэпсэу.

ЕмтIылъ Нурбый.