Адыгэ Республикэм инароднэ артистэу, Аб­хъазым изаслуженнэ артистэу, композиторэу Гъонэжьыкъо Аскэр Гъабидэ ыкъом идунай зэрихъожьыгъэр мэлылъфэгъу мазэм и 18-м мэфэ 40 мэхъу.

Макъэр Iэтыгъэу уахътэм улъы­джагъэми, къэуцущтэп, къызэ­плъэкIыщтэп. Мурадэу уиIэр ащ къыфэпIуатэ пшIоигъомэ, угоуцон, уапэкIэ уплъэн фае. Гъо­нэжьыкъо Аскэр щыIэныгъэм дыригъаштэу псэугъэ. Нэм ылъэ­гъурэр гум ригъэкIужьызэ, иIоф­шIагъэкIэ цIыфхэм алъыIэсы­щтыгъ.

ГукъэкIыжьхэм уагъэгъуазэ

— Дзэм къулыкъур щысхьы-гъэу Мыекъуапэ къызысэгъэзэ­жьым, музыкальнэ училищым Гъонэжьыкъо Аскэр нэIуасэ сыщыфэхъугъагъ, еджапIэр къы­зэдэтыухыгъ, — къеIуатэ Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу ШхончыбэшIэ Мурат. — Дунаим щыцIэрыIо ансамблэу «Налмэсым» тизэ­фыщытыкIэхэр щыпытагъэх.

Ижъырэ адыгэ музыкальнэ Iэмэ-псымэхэмкIэ М. Шхончыба­шIэм лъэпкъ мэкъамэхэр къы­ригъаIощтыгъэх. Гъонэжьыкъо Ас­кэр пщынаоу щытыгъ.

— ЦIыфым сэнаущыгъэу хэлъыр IофшIэным къыщызэIуехы, — зэдэгущыIэгъур лъегъэкIуатэ М. ШхончыбашIэм. — Гъонэ­жьы­къо Аскэр орэдыбэ ыусыгъ. Ком­позитор цIэрыIохэу Тхьабысымэ Умарэ, Натхъо Джанхъот, Анзэрэкъо Чеслав, Сихъу Рэмэзан, нэмыкIхэми афэдэу лъэпкъ искусствэм хэхъоныгъэ фишIыгъ.

«Березкэм» дэуджыгъэх

СССР хэгъэгушхоу тызыщы­псэущтыгъэр илъэс 60 зэрэхъу­рэм фэгъэхьыгъэ концертэу зэлъашIэрэ ансамблэу «Березкэм» Москва къыщитыгъэм Гъонэ­жьыкъо Аскэр зэрэхэлэжьагъэр игукъэкIыжь лъапIэхэм ащыщыгъ.

«Налмэсым» иартистхэу Бастэ Азэмат, ШхончыбэшIэ Мурат, Гъонэжьыкъо Аскэр, нэмыкIхэри нэбгыри 10 фэдиз хъурэ купым хэтхэу «Березкэм» мэзитIо Iоф дашIагъ. Художественнэ пащэу Надежда Надеждинар, концерт хэхыгъэм ирежиссерэу Игорь Моисеевыр, Адыгеим иартистхэм къафэрэзагъэх. Адыгэ къашъоу къагъэлъэгъуагъэм, лъэпкъ орэдышъоу агъэжъынчыгъэм осэ ин къыфашIыгъ.

«Ислъамыер» ипытапI

— Сигупсэу Джэджэхьаблэ пэгъунэгъу къуаджэу цIэрыIуабэ къызыдэкIыгъэ Тэуйхьаблэ Гъо­нэжьыкъо Аскэр къыщыхъугъ. Джэджэхьэблэ гурыт еджапIэм тыщеджагъ, — къеIуатэ «Ислъамыем» ихудожественнэ пащэу, Урысыем, Адыгеим янароднэ артистэу, Адыгеим икомпозиторхэм я Союз итхьаматэу Нэхэе Аслъан. — «Ислъамыер» зызэ­хэтэщэм, оркестрэм ипащэу Гъонэжьыкъо Аскэр дгъэнэфагъ. Ансамблэр зыпкъ иуцонымкIэ гуетыныгъэ ин къызыхигъэфагъ.

Композиторэу Нэхэе Аслъан «Ислъамыем» пае зэригъэфэгъэ ижъырэ орэдхэу «Щырытым», «Мэзгуащ», «Си Мурадин» зыфиIохэрэр, лъэпкъ къэшъо мэ­къа­мэхэр оркестрэм дэгъоу къы­ригъаIощтыгъэх. «Ислъамыем» иконцертхэр Темыр Кав­казым щыкIуагъэх. ЩытхъуцIэу «Абхъазым изаслуженнэ артист» А. Гъонэжьыкъом къыфагъэ­шъошагъ.

Израиль зэкIохэм

Адыгеим инароднэ артистхэу апэрэ концертыр Израиль къыщызытыгъэхэр Нэхэе Тэмарэрэ Гъонэжьыкъо Аскэррэ. Краснодар краим Адыгеир къыхэкIыжьыгъэу республикэ зыщыхъугъэ лъэхъэнэ гъэшIэгъоным Кфар-Камэ концертыр щызэхащэгъагъ.

— Адыгэу Израиль исхэм тырагъэблагъи, зэкъошныгъэм иконцерт къуаджэм къыщыт­тыгъагъ. Мырзэ Дзэпщрэ Гъо­нэжьыкъо Аскэррэ зэдаусыгъэу «КъакIоба, къакIоба» зыфиIорэр, ижъырэ адыгэ орэдхэр Кфар-Камэ къыщысIогъагъэх, — еIо артисткэ цIэрыIом.

Хьакъунэ Заремэрэ Гъонэ­жьыкъо Аскэррэ яорэдэу «ТызэхэкIыжьым» тамэ езыгъэгъотыгъэ Нэхэе Тэмарэ тизэдэгущыIэгъу къыщыхигъэщыгъ композиторым игупшысэ щыIэныгъэм къызэрэпкъырыкIырэр. «ТызэхэкIыжьыр» дунаим щэIу, ащ техыгъэ театрализованнэ пычыгъохэр артистхэм къашIых.

Ехъырэхъышалэу А. Гъонэжьыкъор щытыгъэп, ар Iофыр псын­кIэу ыгъэцэкIэным дэгуIэщты-гъэп. ЗэлъашIэрэ МэщбэшIэ Исхьакъ игущыIэхэм атехыгъэ орэдхэм ащыщэу «Азэматыр» къаIонэу артист заулэмэ ялъэ-Iугъ шъхьае, ар ашIогъэшIэгъоныгъэп. ГъукIэлI Мирэ орэдым хэлъ гупшысэм тамыгъэ ритыгъ.

Дышъэ къыгъотыгъ

Псыхъоу Мартэ инэпкъхэм археологхэм тарихъ пкъыгъуабэ къыщагъотыгъ. Псыр къызиукIэ нэпкъыр ылъэсыхьэщтыгъ. Гъо­нэжьыкъо Аскэр чылэм кIожьыгъэу Мартэ имыхъо-мышIагъэхэм яплъызэ, дышъэм хэшIыкIыгъэ шы сурэт къыгъотыгъ. Пкъыгъо лъапIэр Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей ритыгъ.

— Аскэр шIухьафтын къытфишIыгъэ шы сурэтыр музеим къыщагъэлъэгъорэ анахь дахэхэм ащыщ, — къытиIуагъ Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, археологэу Тэу Аслъан.

ЯтIонэрэ шы сурэтыр Аскэр ышэу Азэмат къыгъоти, музеим зэрэритыгъэри бгъэшIэгъонэу щыт.

ИIэпыIэгъухэр

ГукIэгъу зыхэлъ цIыфэу А. Гъо­нэжьыкъор зэрэщытыр Iоф­шIа­пIэм къыщылъагъощтыгъ. НыбжьыкIэ дэдэхэу оркестрэм къы­хэхьагъэх пщынаохэу Лъэцэр Светланэрэ Мышъэ Андзауррэ. ТIури Адыгэ Республикэм инароднэ артист хъугъэх.

Едыдж Гушъао кIэлэцIыкIоу Тыркуем къикIыжьыгъ. Гъонэ­жьыкъо Аскэр ащ IэпыIэгъу фэхъуи, адыгэ орэдхэр пщы­нэмкIэ къыригъэIонхэу ыгъэсагъ. Нарт шъаом ыпкъы­нэ-лынэхэр лъэпкъ искусствэм зэлъикIугъэх. КIэлэ ищыгъэр «Налмэсым» аштагъ, къэшъокIо цIэ­рыIомэ ащыщ, пщынэри зэха­хьэхэм ащегъэжъынчы. Адыгэ Республикэм изаслуженнэ артист цIэ лъапIэр къызэрэфау­сыгъэм Гъонэжьыкъо Аскэр иIа­хьышхо хэлъ.

ИорэдхэмкIэ къытхэт

— Гъонэжьыкъо Аскэр иорэдхэм афэгъэхьыгъэ пчыхьэзэхахьэ филармонием зыщызэхэтэщэм, республикэм икъуаджэхэм къарыкIыгъэхэр бэ хъущтыгъэх, — къеIуатэ Нэхэе Аслъан.

«Ислъамыери», нэмыкI артистхэри зэхэлэжьэщтхэ концертэу Гъо­нэжьыкъо Аскэр фэгъэхьыгъэщтым коронавирусым ыуж тытегущыIэщт.

— Гупсэфэу угурыIон, зэкIэмыкIоу къыбготэу щытын зылъэ­кIыщтыгъэ Гъонэжьыкъо Ас­кэр иорэдхэр тилъапIэх, — ­къытиIуагъ Адыгеим инароднэ артистэу Къумыкъу Щамсудинэ. — Ащ иорэдхэу «Пшъэшъэ дэхаб», «Зара», «ШIулъэгъум ижьыбгъ» сэ къэсэIох. «Ислъамыем» ирепертуар иорэдыбэ хэт.

Гъонэжьыкъо Аскэр ишъхьэгъусэу Розэ, ыкъохэу Руслъанрэ Ринатрэ къиныр къадэзыIэтыгъэхэм «тхьашъуегъэпсэу» гъэзетымкIэ араIожьы ашIоигъу.

Тхьэм джэнэт къыует, Аскэр. УишIушIагъэ цIыфмэ ащыгъу­пшэщтэп.

ЕмтIылъ Нурбый.