Адыгэ Республикэм дзюдомкIэ испорт еджапIэу Кобл Якъубэ ыцIэ зыхьырэм ипащэу, Адыгеим изаслуженнэ тренерэу Бастэ Сэлымэ бэнакIохэм ягъэсэн, тренерхэм яIофыгъохэм, фэшъхьафхэм къатедгъэгущыIэ тшIоигъоу тыIукIагъ.

— 2019-рэ илъэсыр шIукIэ тыгу къэкIыжьы. Урысыем дзюдомкIэ и Кубок къыдэхыгъэным фэгъэ­хьыгъэ зэнэкъокъур Мыекъуапэ щыкIуагъ, — къеIуатэ Бастэ Сэлымэ. — ТибэнэпIэ-еджапIэ лъапсэ фэзышIыгъэ Кобл Якъубэ къызыхъугъэр илъэс 80 зэрэхъу­гъэр зэхэщакIохэм къызэрэда­лъытагъэр лъэшэу тигопагъ.

— Я XX-рэ лIэшIэгъум Урысыем дзюдомкIэ итренер анахь дэгъоу Кобл Якъубэ ишIушIа­гъэ­кIэ непи къытхэт.

— Ащ ригъэжьэгъэ Iофыр рес­публикэм щылъагъэкIуатэ. Спорт псэуалъэхэр Адыгеим къыщызэ­Iуахых. Олимпиадэ джэгунхэм дышъэр къащыдэзыхыгъэ Владимир Невзоровым ыцIэ зыхьырэ бэнапIэм тиныбжьыкIэхэр щы­тэгъасэх. Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, Пра­вительствэм, Парламентым, зэкIэ IэпыIэгъу къытфэхъухэрэ къулыкъухэм, гупыкI зиIэхэу къыд­готхэм лъэшэу тафэраз.

Лъапсэр зыгъэпытэхэрэр

— БэнэпIэ-еджапIэм итренерхэм пIуныгъэ Iофэу зэра­хьэрэм сыда анахьэу къыхэбгъэщы пшIоигъэр?

— Урысыем изаслуженнэ тренерэу Беданэкъо Байзэт, Бэ­джыдэ Вячеслав, Сергей Шутовыр бэшIагъэу тиIофшIапIэ Iутых. НыбжьыкIэхэм ягъэсэнкIэ шэнхабзэу еджапIэм иIэхэр щыIэныгъэм пхырыщыгъэнхэм пылъых.

— Адыгэ Республикэм изаслуженнэ тренерхэри къыжъудэлажьэх.

— Ахэми ацIэхэр къесIомэ сшIоигъу. Беданэкъо Рэмэзан, Адзынэ Алый, Нэпсэу Бислъан, Хьакурынэ Дамир, Шъынэхъо Мурат, Нэджыкъо Руслъан, Игорь Вержбицкэр, Хьэшхъуанэкъо Айвар, нэмыкIхэу ныбжьыкIэхэр зыгъасэхэрэр зэгъусэхэу зы Iофым фэлажьэх. Владимир Невзоровым, Лъэцэр Хьазрэт, Емыж Арамбый, фэшъхьафхэм щысэ атырахы.

Медальхэр къэзыхьыгъэхэр

— ТибэнакIохэу хэгъэгум изэIукIэгъухэм медальхэр къащызыхьыгъэхэм гъэзетеджэхэр ащыдгъэгъуазэхэ тшIоигъу.

— Урысыем хъулъфыгъэхэм язэнэкъокъоу щыкIуагъэм Мерэм Дамир, кг 60, тыжьыныр къыщихьыгъ. Беданэкъо Заур дэеу зэхэзыхырэмэ язэнэкъокъу ды­шъэр къыщыдихыгъ. Хэгъэгум и Кубок фэгъэхьыгъэ зэIукIэгъухэм якIэуххэм тагъэгушIуагъ. Ордэн Андзаур, кг 66-рэ, Ордэн Заур, кг 81-рэ, дышъэр тIуми къа- фагъэшъошагъ. Нарт батырхэр зэшых. Нэджыкъо Руслъан къуа­джэм щигъасэщтыгъэх, джы- рэ уахътэ Беданэкъо Рэмэзан япащ.

БэнэкIо ныбжьыкIэхэм пытэу къахэуцуагъ, лъэгапIэхэм афэкIо…

— Датхъужъ Алый ары къы­хэдгъэщы тшIоигъор. Тэри ащ тылъэплъэ. Урысыем и Кубок зыфэбанэм, джэрзыр къыхьыгъ. Илъэс 23-м нэс зыныбжьхэм язэнэкъокъоу Урысыем щызэхащагъэм ятIонэрэ чIыпIэр къыщыфагъэшъошагъ. Дышъэм пэблэгъагъ, ау инасып къыхьыгъэп.

Пшъашъэхэм Анна Лодневар къахэсэгъэщы. НыбжьыкIэхэм яхэгъэгу зэнэкъокъу я 5-рэ чIыпIэр къыщыдихыгъ.

— Адыгеим ибэнакIохэр нэ­мыкI зэIукIэгъухэм ахэлэжьагъэх.

— Дэхъу Азэмат ЕвропэмкIэ полицием къулыкъур щызыхьы­хэрэм яIэгъэ зэнэкъокъум ды­шъэр къыщыдихыгъ. ПашIо Алый Урысыем истудентхэм язэнэ- къо­къухэм текIоныгъэр къащихьи, дышъэр къыфагъэшъошагъ. Къуижъ Бислъан, Лъэустэнджэл Айдэмыр, Ингъуш Владимир, Щыгъущэ Амир, Хьакурынэ Хьазрэт, Вардкез Акопян зэнэкъо­къухэм хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къащахьыгъэх.

— КIэлэеджакIохэм язэIукIэгъухэри тшIогъэшIэгъоныгъэх.

— Урысыем икIэлэеджакIохэм я Спартакиадэ ЖакIэмыкъо Темыркъанрэ Георгий Саакянрэ хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къыщахьыхи, медальхэр къафагъэшъошагъэх.

Уахътэм иджэрпэджэжь

— БэнэкIо 500-м нахьыбэ мэхъух еджапIэм зыщызгъасэхэрэр. Неущрэ мафэм телъытагъэу сыда яшъуIорэр, жъу­гъэцакIэрэр?

— Спорт еджапIэм икъутамэхэр тирайонхэм ащыIэх. Къуа­джэхэм зэпхыныгъэу адытиIэр дгъэпытэзэ, ныбжьыкIэхэр тэ- пIух. ТиеджапIэм шэн-хабзэу, гъэ­­хъагъэу иIэхэр къафэтэIуатэ. Къуаджэхэм сэнаущыгъэ зыхэлъ кIалэхэр ащэпсэух. Ахэр къыхэтэгъэщых, зыкъызэIуахыным фэшI хэушъхьафыкIыгъэу Iоф адэтэшIэ.

— Къоджэ спортым нахь зыкъегъэIэтыгъэным бэрэ тытегущыIэ, ау зэхэщэн Iофыгъо­хэр зэрагъэцакIэхэрэм икъоу тигъэразэрэп.

— КъызгурэIо зыфапIорэр. Тренерхэм, кIэлэегъаджэхэм къащедгъажьэзэ, пIуныгъэ Iофыр нахьышIоу зэхэтымыщэ хъущтэп. Тренерым елъытыгъэм гъунэ имыIэу сэлъытэ.

— КIэлэцIыкIум бэнэпIэ алырэгъум апэрэ лъэбэкъухэр щи­шIыхэ зыхъукIэ, тренерым къыриIорэр ыгу къенэжьы.

— Тренерыр гъэсэкIо къодыеп, ятэм фэдэу спортсменым игъус. БэнакIом игушъхьэ кIуачIэ къэзыIэтырэр хэта? Тренерыр ары. КIэлэегъаджэу еджапIэм физ­культурэмкIэ иIэмрэ тренерэу бэнапIэм щызыгъасэмрэ язэпхыныгъэ тэгъэпытэ.

— Сэлым, бэнакIохэр зэнэ­къокъум фэжъугъэхьазырыхэ хъумэ, зэгъэпшэнхэр шъошIы­хэба?

— ПIуныгъэ Iофым ар ищыкIэгъэ шъыпкъ. ЦIыфыр къыкIугъэ гъогум фызэплъэкIыжьын, гъунджэм фигъэдэн фае. Зэфэхьысыжьхэр умышIыхэу уапэкIэ улъыкIотэн плъэкIыщтми сшIэрэп. ТиеджапIэ опыт ин иIэу сэлъытэ. ТапэкIэ пащэу иIэгъэ КIуае Хьазрэт, нэмыкIхэм IофшIагъэу къагъэнагъэр лъыгъэкIотэгъэным тыпылъ.

— Спортсмен пэпчъ пшъэ­рылъ шъхьаIэ зыфегъэуцужьы.

— Олимпиадэ джэгунхэм ахэ­лэжьэныр хэти шIогъэшIэгъон. Тэ тызыфаер зэнэкъокъум чанэу хэлэжьэнэу, медаль къыдихынэу ары. Адыгэ быракъыр дунаим щагъэбыбэтэным фэтэгъэхьа­зырых.

— Рио-де-Жанейро Мыекъуа­пэ щеджэгъэ Мудрэнэ Бислъан дышъэр къыщихьи, адыгэ быракъыр лъагэу щиIэтыгъ.

— ЩысэшIум узылъещэ. ЗэгурыIоныгъэ тхэлъэу ныбжьыкIэхэр дгъасэхэзэ, спортышхом илъэгапIэхэм тафэкIон тимурад. Адыгэ къэралыгъо университетым физкультурэмрэ дзюдомрэкIэ и Институт ипащэу Бгъуашэ Айдэмыр бэрэ IэпыIэгъу къызэрэтфэхъурэр къыдэтлъыти, зэнэкъокъухэр нахьышIоу зэхэтщэнхэмкIэ ти­амалхэм тызэдягупшысагъ.

— Шъуимурадхэр къыжъудэхъунхэу шъуфэтэIо.

— Тхьауегъэпсэу.

ЕмтIылъ Нурбый.