Урысые Федерацием инароднэ, Адыгэ Респуб­ли­кэм изаслуженнэ сурэтышIэу, график инэу, тхэ­кIо гъэшIэгъонэу Къат Теуцожь Мэдинэ ыкъор къызыхъугъэр гъэтхапэм и 12-м илъэс 75-рэ хъугъэ.

Ащ елъытыгъэу, адыгэ лъэпкъым ыкIи республикэм апа­шъхьэ лэжьыгъэ дахэ щызиIэ IэпэIасэм ыцIэкIэ АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ краеведческэ ыкIи лъэпкъ лите­ратурэмкIэ иотдел къэгъэлъэгъон бай «Мастер рисунка и художник сло­ва» ыIоу къыщызэIуахыгъ.

МэфэкI экспозицием изэхэщакIохэу, ар зыгъэхьазырыгъэ­хэм тызэрагъэгъозагъэмкIэ, мэфэкI къэгъэлъэгъоным пшъэ­рылъэу иIэр зэлъашIэрэ сурэтышI инэу ыкIи гущыIэм фытегъэпсыхьагъэу, тхылъ зэфэ­шъхьаф гъэшIэгъоныбэр къызIэ­кIэкIыгъэм итворчествэ цIыф­хэм тэрэзэу зэлъягъэшIэгъэныр ары.

IэпэIасэм ыцIэ итворчествэ лъэшкIэ, икъэлэмыпэ гъэшIэгъон­кIэ, игущыIэ псыхьагъэкIэ Ады­гэ шъолъырым имызакъоу, зэкIэ Кавказым ихудожественнэ ыкIи икультурнэ шъолъыр зэлъиубытыгъ. СурэтышIым лъэпкъ фольклорыр — таурыхъхэр, тхыдэхэр, пшысэхэр, къэбарыжъхэр иIэубытыпIэхэу, лъэпкъым иблэкIыгъэ чыжьи, инепэрэ щыIакIи ыгу пхырищыгъэх икъэлэмыпэ чанкIэ ыкIи игущыIэ лъэшкIэ.

Къат Теуцожь илъэсипшI пчъа­гъэ хъугъэу ыгуи ыпси творчествэм хьалэлэу хегуащэ: сурэт­шIыныр Тхьэм къыхилъхьагъ, ащ феджагъ, зыфигъэсагъ, фытегъэ­псыхьагъ — IэпэIас. Ар ригъэ­къугъэп, иадыгабзэ ыIэтэу, гущыIэм зыфигъэзагъ, апэ гъэзет тхыгъэ зэфэшъхьафхэмкIэ ри­гъажьи, зарисовкэхэр, очеркхэр, етIанэ рассказхэр, повестьхэр, романхэр фэкъулаеу ытхыхэ хъугъэ. Гупшысэу къызэкIэблагъэм ыгъэгупсэфыгъэп, исурэтшIыгъэхэм гущыIэ пытэр агуигъэуцуагъ, тхылъ зыбгъу-зыпшI, «Шъхьэ зыуас, гу сурэт», «Всем хватало сказочных даров», «Тыгъу­жъы­шъо джэдыгу», «ШIум­рэ емрэ яныбжьыкъу», «Сын трех матерей», «Год жестокий восем­надцатый», «Тени добра и зла» зыфиIохэрэр адыгабзэ ыкIи урысыбзэкIэ къыдигъэкIыгъэх. Ахэм зэкIэми адыгэ лъэпкъым идунэететыкIэ, идунэе­еплъыкIэ, итарихъ гъогушхо къащиIоты­кIыгъ.

ТхылъеджапIэм мэфэкI къэгъэлъэгъонэу къыщызэIуахыгъэр уеплъынкIи гоIу, зыфэбгъэнэ­Iуасэми бэ къыпхигъахъорэр. Экспозициер Iахь-Iахьэу гощыгъэ: апэрэм Къат Теуцожь ищы­Iэныгъэ ыкIи итворчествэ фэ­гъэхьыгъэ тхыгъэхэр, къыдэ­кIы­гъо зэфэшъхьафхэр хэлъых.

ЯтIонэрэм сурэтышIым иIоф­шIэгъэ гъэшIэгъонхэр къыщагъэ­лъагъох.

Къат Теуцожь гъэтхэпэ мазэм, 1945-рэ илъэсым Адыгэ Респуб­ликэм ит къуаджэу Гъобэкъуае къыщыхъугъ. 1969-рэ илъэсым Краснодар дэт пединститутым ихудожественнэ-графическэ фа­культет, илъэси 5 ащ тешIагъэу, Тбилиси художествэ­хэмкIэ Къэралыгъо Академием игра­фическэ отделение (профессорэу Серго Кобуладзе икурс) къы­ухыгъэх.

СурэтшIыкIэ амалыбэм защиу­шэтыгъ, узыфэе сурэтыр гъучIым тыришIыхьаныр (чеканкэр) къыз­Iэ­кIигъэхьагъ, автор IэпэIасэм псынкIэу гу къызлъаригъэтагъ. СурэтышIым изэчый дахэ къэра­лыгъо наградэхэмкIэ хагъэу­нэфы­кIыгъ: 1993-рэ илъэсым «АР-м изаслуженнэ художник», 1997-м — «Урысыем изаслужен­нэ сурэтышI» зыфиIохэрэ щыт­хъуцIэхэр къыфагъэшъошагъэх.

АдыгеимкIэ апэрэу Къат Теу­цожь щытхъуцIэу «Народный художник России» къыратыгъ.

МэфэкI тхылъ къэгъэлъэгъоныр сурэтышIэу, тхакIоу Къат Теуцожь ищыIэныгъэ ыкIи итвор­чествэ къыриIотыкIэу гъэ­псыгъэ, искусствэр, тарихъыр, лъэпкъ литературэр зикIасэхэм ар атегъэпсыхьагъ ыкIи къа­шъ­хьэпэщт, ежь юбилярми джы­ри игупшысэ-псынэкIэчъ дахэу лэ­жьэнэу фэтэIо.

Мамырыкъо Нуриет.