Адыгеим имэкъумэщ хъызмэт илъэныкъохэр пштэмэ, анахьыбэу чIыгулэжьыныр ары хэ­хъо­ныгъэ­хэр зышIыгъэхэр.

Джы пшъэрылъ шъхьаIэхэм ащыщыр былымхъунри ащ кIэгъэхьажьыгъэныр, хъызмэтшIапIэхэм щэр нахь макIэу гъунэгъу субъектхэм къаращыным, мыщ къыщаугъоирэр агъэфе­дэным къыфэкIогъэныр ары.

Ащ игъэцэкIэнкIи лъэбэкъу­шIухэр шIыгъэ хъугъэ. Къэралы­гъо IэпыIэгъур ары ащкIэ зи­шIуагъэ нахьыбэу къакIорэр. АР-м мэкъу-мэщымкIэ и Министерствэ былымхъунымкIэ иотдел тызэрэщигъэгъо­загъэмкIэ, 2020-рэ илъэсым ищылэ мазэ и 1-м нэс пштэмэ, былымышъхьэу республикэм щаIыгъыр мин 46,9-рэ хъущтыгъ. Ащ щыщэу мин 24,1-р щэ къэзытырэ чэмых.

Мэкъумэщ организациехэмрэ фермерскэ хъызмэтшIапIэхэмрэ былымышъхьэ пчъагъэм нахь хэзыгъэхъуагъэр. 2018-рэ илъэ­сым егъэпшагъэмэ, 2019-м шъхьэ 300-кIэ нахьыбэ ашIыгъ мэкъумэщ организациехэм. ПстэумкIи ахэм аIыгъыр шъхьэ мини 5,5-рэ мэхъу. Щэ къэзытырэ чэмхэр шъхьафэу пштэ­хэмэ, проценти 10-кIэ ахэм япчъагъэ нахьыбэ ашIыгъ. Зэ­кIэмкIи аIыгъыр шъхьэ минитIу. Мэкъумэщ-фермерскэ хъыз­мэтшIапIэхэм ябылымышъхьэ­хэм проценти 5 ахагъэхъуагъ. ПстэумкIи шъхьэ миних фэдиз яI. Щэ къэзытырэ чэмэу аIы­гъыр шъхьэ минищ мэхъу.

Мэкъумэщ хъызмэтым зе­гъэушъомбгъугъэным ыкIи мы отраслэм ипродукцие ибэдзэршIыпIэ тэрэзэу гъэзекIогъэным фытегъэпсыхьэгъэ республикэ программэм щэ къэзытырэ чэмхэр къэзыщэфыхэрэм ащ пэIуагъэхьагъэм, гурытымкIэ лъытагъэу, ипроцент 50-м къыфырагъэгъэзэжьынэу къыщы­дэлъытагъ. Компенсациер рес­публикэ бюджетыр ары къызыхахырэр. Былымхъуным пылъхэм 2019-рэ илъэсым пстэумкIи шъхьи 175-рэ къащэфыгъ. Ком­пенсациехэм апэIуагъэхьа­нэу бюджетым щагъэнэфэгъэгъэ сомэ миллион 12-рэ мин 850-м щыщэу сомэ миллиони 7-рэ мин 600-р ары гъэфедагъэ хъугъэр. Министерствэм къызэрэщаIуагъэмкIэ, ушъхьагъу зэфэшъхьаф­хэм апкъ къикIэу, компенсацие къыратыжьыным пае тхылъхэр зытыгъэхэм зэкIэми былымы­шъхьэхэр къащэфынхэу хъугъэп.

ЕзыгъэжьэгъэкIэ фермерхэм е унэгъо былымэхъо фермэ зыгъэпсымэ зышIоигъохэм къэ­ралыгъо IэпыIэгъу ягъэгъоты­гъэ­ным фытегъэпсыхьэгъэ про­граммэм къыдыхэлъытагъэу 2018-рэ илъэсым грантхэр къы­зэратыгъэхэми блэкIыгъэ илъэ­сым щэ къэзытырэ былымы­шъхьи 155-рэ къащэфыгъ.

НахьыпэкIэ фермерым мыщ фэдэ IэпыIэгъу къыратыным пае зэпстэумкIи ахъщэу ищыкIагъэм ипроцент 30-м къыщымыкIэу ежь иунаеу иIэн фаеу программэм къыщыдэлъытэ­гъагъ. Джы былымхъуным ыуж ихьэгъэ фер­мерым проценти 10-м на­хьыбэ иIэн имыщыкIагъэу ашIыгъ. Джащ фэдэу 2020-рэ илъэсым грантэу къатырэр сомэ миллиони 5-м нэсыщт. Ахэм ямызакъоу, щэу къыугъои­рэр гъомылапхъэ хэзышIыкIырэ хъызмэтшIапIэхэм язытырэм республикэм субсидие къыретыжьы. А зэпстэур фермерхэмкIэ IэпыIэгъушхо мэхъу ыкIи былымышъхьэу республикэм щаIыгъым ипчъагъэ хэхъонми, щэу къаугъоирэр нахьыбэ хъуными афэIорышIэх.

Мэкъу-мэщымкIэ Министерствэм былымхъунымкIэ иотдел къызэрэщаIуагъэмкIэ, 2019-рэ илъэсым щэ тонн 119147-рэ республикэм щагъэфедагъ. Ар тонни 140-кIэ 2018-рэ илъэсым агъэфедагъэм нахьи нахьыб. Адыгеим имэкъумэщ фермерскэ хъызмэтшIапIэхэм къаугъои­рэр тонн минрэ 600-кIэ нахьыбэ хъугъэ. 2019-рэ илъэсым, гурытымкIэ лъытагъэу, зы чэмым щэ килограмм 5105-рэ къытыгъ. 2018-рэ илъэсым килограмм 4731-рэ зэрэхъущтыгъэр.

Былымхъуным ылъэныкъокIэ блэкIыгъэ илъэсым пэрытны-гъэр зыIыгъыгъэ хъызмэтшIапIэхэр министерствэм къыщыхагъэщыгъэх. ЗыцIэ къыра­Iуагъэхэр Джэджэ районым ит мэкъумэщ хъызмэтшIапIэу «Ра­дугэр», Красногвардейскэ районымкIэ СПК-у «Колхоз Ленина» ыкIи ХъорэлI Юрэ зи­пэщэ хъызмэтшIапIэу Мыекъопэ районым щыIэр ары. Мыхэм зэкIэми щэу зы чэмым къыкIахырэр гурытымкIэ килограмм мини 6-м рагъэхъугъ.

«Радугэм» щэ къэзытырэ былымышъхьэу иIэр блэкIыгъэ илъэсым 104-кIэ нахьыбэ ышIыгъ. Ащ ишIуагъэкIэ щэу къыхьыжьырэри тонн 440-кIэ нахьыбэ хъугъэ. Зы чэмым тонн мини 6,6-рэ къеты. Джыри мыгъэ шъхьи 147-рэ къащэфынэу ащ ипащэхэм гухэлъ яI.

ХъорэлI Юрэ зипэщэ хъыз­мэтшIапIэм 2018-рэ илъэсым егъэпшагъэмэ, тонн 40-кIэ на­хьыбэу гъэрекIо щэ къыугъоигъ. Былымышъхьэу иIэм хэхъоным ыкIи щэр нахьыбэ хъуным пае шэпхъэшIухэм адиштэрэ шIыкIэ зэфэшъхьафхэр ащ щагъэфедэх.

«Колхоз Ленина» зыфиIорэ хъызмэтшIапIэми былымIусым игъэхьазырынкIэ ащ фэдэ шIыкIэхэр егъэфедэх. Ащ ишIуа­гъэкIэ 2018-рэ илъэсым егъэ­пшагъэмэ, тонн 400-кIэ нахьыб блэкIыгъэ илъэсым щэу къа­кIихыгъэр.

Былымхъуныр мылъку къэ­кIуапIэу къыхэзыхымэ зышIоигъохэм «Начинающий фермер», «Агростартап» зыфиIорэ программэхэм ахэлэжьэнхэу амал яI. Шапхъэу ахэм къащыдэ­лъытагъэхэм фермерхэм нахь чанэу защагъэгъуазэ зэрэхъугъэр министерствэми къыщаушыхьатыгъ. Темыщыныхьэхэу хэлажьэхэмэ, федэ къызэрафихьыщтыр нафэ, ау ащ имызакъоу, былымышъхьэу респуб­ликэм щаIыгъым ипчъагъэ хэ­хъощт, щэу мыщ къыщаугъоижьэу щагъэфедэрэри нахьыбэ хъущт. А зэпстэумэ мэкъумэщ отраслэм, етIанэ экономикэм, хэхъоныгъэхэр арагъэшIыщт.

ХЪУТ Нэфсэт.