Зынахь шIагъорэ зынахь лъапIэрэ щымыIэр гъашIэр, ущыIэныр ары. Ау щыIэныгъэм ипчъэшхо сыдигъуи дэдзэ шъабэ иIэп: ныбжьи хэти зэрэмыгугъагъэу, ащ ипчъэзэтенэ удиубытэн, уигъэщэIун, ыкIи гу лъымытахэу уигъэфыкъон, уищытIэн, хьалэчыр къыпхигъэхьан ылъэкIыщт. Арыщтын «щыIэныгъэр гъучIыжъ мыкъыр» зыкIаIорэр.

ЦIыфыр шъопсэу-лыпсэу зыхъукIэ къиным егупшысэрэп, ащ ихьазаби пкIыхьапIи ылъэгъурэп. Къиныри «сыкъэкIо!» ыIоу хэти къеджэрэп, пчыкIэ хъопскIэу, къызхэкIыгъи, къыздикIыгъи гу лъытэгъуаеу, гузэжъо-гуихэу зыфакIорэм шъхьащэуцо, гучIэ уз фэхъу. Джащыгъум зинасыпынчъэгъу къикIы­гъэм идунай зэрэщытэу зыкъызэпырегъазэ, къэушIункIы гуIэгъукIэ дытагъэу.

ЦIыфыр шъхьафит Iэжь-лъэжьми, фэныкъогъэнчъэми, иIэ пстэумэ акIэгушIун ылъэкIырэп: макIо, мачъэ, ма­шхэ, дунэе нэфыр елъэгъу, ылъэ ехьы, иа­къыл дахэ, ыIэ фэIорышIэ, ау разэп, ыгу гупсэфырэп, фэныкъогъуишъэ зыфелъэ­гъужьы, нэмыкIхэм яхъуапсэ. ИI уни, тахъти, Iахьыл-лыщыщи, лъфыгъи, псэукIэ амали, ауми, фикъурэп, а зэкIэ ынэ къыIуихьэрэп. Гъэрэзэгъуаер бэдэд, зэмызэгъыжьхэу, «шыкурыр!» амышIэу.

Анахь тхьамыкIагъор хэтрэ цIыф псаукIи, инасыпынчъагъэ къикIынышъ, ипсауныгъэ зэтезыныр, амалынчъэ хъу­ныр ары. Тхьэм ащ фэдэ Iаехэм тащеухъум. Ау щыIэныгъэ плъыр-жъэр жъотым утын къызыщыуихыщтыр къэпшIэнэу щытэп, арыба «узыщефэхыщтыр пшIэщтыгъэемэ, орзэ шъабэ бгъэтIылъыныгъи» зыкIаIорэр. ГучIэм итIысхьэрэ хъугъэ-шIэгъэ макIэп щыIэныгъэм хэ­хъу­хьэрэр, нахьыбэ тыщыIэ къэсми лIа­кIэми пчъа­гъэу зызэблехъу, тиакъыл- амал хэхъо, тицIыфыпсэ фэдэ пчъагъэу хэкIы, тэтхъэ тшIошIызэ, узым тызэшIуечы…

Къэмыугупшысыгъэ хъугъэ-шIэгъэ къэбарыр лъапсэ зыфэхъугъ Элеонора Халатовам ихудожественнэ тхыгъэу «Сто дней счастья» зыфиIорэр. Ар икIыгъэ 2019-рэ илъэсым Адыгэ республикэ тхылъ тедзапIэм къыщыдэкIыгъ. Зытхыгъэр бзылъфыгъэ шъхьэлъытэжь зэгъэзэфагъэу, щыIэныгъэм илъэпIагъэ зыушэтыгъэу, псау-таоу къэхъугъэу, кIэлэгъу-ныбжьыкIэгъу дахэ зиIагъэу, унэгъо гупсэфэу унашъо зэрылъ щапIугъэу, унэгъо насыпи Тхьэм зыфишIыгъагъ. Ау шIум ер къыгоуцо хабзэти, щыIэныгъэ «жьы­хьарзэр» къебгъууагъ: нэрэ-Iэрэм, машинэ зэутэкI мыгъом ыпсэ хэтэу къелыжьыгъэми, шъобж хьылъэу тещагъэ хъугъэхэм зэкIа­IулIагъэу, ылъакъомэ аIэтыжьырэп, ытхыкъупшъхьэ псэ хэмылъыжьым фэд. Тхылъым иавторэу Элеонора Халатовам ежь ышъхьэ къырыкIуагъэу, пэкIэкIыгъэ пстэур – ищыIэныгъэ тIоу гощыгъэ зэрэ­хъугъэр: аварием ыпэкIэ цIыф псаоу зыщэтым ыкIи джы сэкъат­ныгъэшхор иIэ зэхъум ушэтыпIэ чIыпIэ къинэу зэрыфагъэр, ар къызэпичыныр, къиным пекIоныр зэрэфызэшIокIэу, пытэгъэ-щэIагъэу зыхигъо­тэжьырэр зынэсырэр, щыIэныгъэр зэрэбэнэ лъэшыр, анахьэу цIыфэу амалынчъэ хъугъэмкIэ, къыщиIотыкIыгъ мы художественнэ тхылъым.

Произведением игерой шъхьаIэр Ангелика Феодоровар ары. ИсэнэхьаткIэ юрист, гъэсагъэ, хэшъо-унэшъо дахэ зэрылъ унагъо щапIугъ, ны-ты Iушхэр иIагъэх, ау щыIэжьхэп. Джы ежьри ны — къуитIу студентхэу иI, Москва щеджэх, ишъхьэгъусэу Орестрэ ежьыррэ зэ­кIэдэIукIыжьхэу (ежь бзылъфыгъэм сыдымкIи нахь щэIагъэ къыхафэу), лIыр шэн пырэцэ хьазырыгъэми, илъэс 22-р къызэдагъэшIагъ. Машинэ зэутэкIым Ангеликэ зыхэфэм, унагъо зисыр илъэ­сибгъу хъугъагъэ, юрист IофшIэным епхыгъэ командировкэм къикIыжьызэ машинэ псынкIэмкIэ зэпыригъэзагъэх, бзылъфыгъэ ныбжьыкIэми шъобжышхо тещагъэу къэнагъ. Тхылъым игерой шъхьаIэу Ангеликэ цIыф псаумрэ цIыф сымаджэу амалынчъэмрэ ящыIэныгъэ зэрэзэфэмыдэу, зэрэзэпэчыжьэр, пIэпкъ- лъэпкъхэр къыбдемыIэнхэр зэрэтхьамыкIэгъошхор, ау ущыIэныр зэрэтхъагъор, ащ укIэхъопсэу, узым уещытIэми, ппсэ ухэIэжьыми, угугъэзэ, лъахъэу птелъыр, гъурзэу птегъэкIагъэ хъугъэр зэрэзытепхыщтхэм, узэрыуцуогъэ машэм укъикIыжьын гупшысэр сыдигъуи къызэрэбготыр, къиным о уизакъоу упекIон фаеу зэрэхъурэр, псаухэр — уишъхьэгъуси, кIалэхэри, Iахьылхэри, ныбджэ­гъу-IофшIэгъухэри шъхьадж игъогу тетхэу, апэкIэ зэрэкIохэрэр; о ныбжьи узэмыгуцэфагъэу, узэмыгупшысэгъэ къинмыгъуаер зэрэпфэлъэкIэу пщэчын фаеу зэрэхъурэр тхылъым IупкIэгъэ-нэфагъэ хэлъэу, узIэпищэу къыщиIоты­кIыгъ.

Ангеликэ зэпсаум фэмыдэу нахь пшъэрылъыбэ зыпашъхьэ къитэджагъ: ибзылъфыгъэгъэ дэхагъэ, лъэгъупхъагъэ, исэнэхьат хэшIыкIэу фыриIэр, иунагъо къыухъумэныр, гушIуагъо илъыныр, икIалэхэм нырэ-тырэ зэдыряIэныр, гупсэфэу еджэнхэр, ежь бзылъфыгъэми ипсауныгъэ зэтегъэуцожьыгъэнымкIэ (хъужьын дэдэу щымытыми) фэлъэкIырэр шIэгъэныр, зыгорэм къыритыщтым емыжэу, ежь-ежьырэу сомэ къылэжьыныр ыкIи ицIыфыгъэ зэрэщытэу къыгъэ­гъунэжьыныр. НэмыкIэу къэпIон хъумэ, уипсауныгъэ хэч-нэчэу фэхъугъэм емы­лъытыгъэу, обществэм ыкIи унагъом уахэзэгъэныр, умыщэIуныр, умыIоиныр къин дэд. Ау Ликэ а зэкIэ зэрэфызэшIокIырэр, зэблищын, Тхьэм къыфихьыгъэ къиныгъоми пэшIуекIон зэрилъэкIырэр тхылъым икъу фэдизэу къыщыгъэлъэ­гъуагъ, къыщиIотыкIыгъ. Героинер — зыфырикъужьырэ цIыф уцугъ. Художественнэ произведением сюжет зэфэшъхьафхэр фэкъулаеу авторым пхырищыгъэх: сэкъатныгъэ зиIэ хъугъэр ыкIи ащ къешIэкIыгъэхэ цIыфхэр; Ангеликэрэ ишъхьэгъусэу Орестрэ (лIыр шъуз сымаджэмкIэ хъупхъэу бэмэ къащыхъоу, Ангеликэ ашIонасыпышIоу, япсэукIэ-щыIакIэкIи, язэфыщытыкIэкIи къызэряхъуапсэхэрэр, сэкъатым сыд итхъа­гъоми, фэдэ Тхьэм уемышI), ау лIыр, ежь бзылъфыгъэм хэти римыгъашIэми, зэрэхьарамыр, зэрэтесыер, гукIэгъушхо зэрэхэмылъыр къыщыIотагъ. IофшIэным сыдрэ хьылъи зэрэптырихырэр, усымаджэми, узыкIэмыIэжьми, амал горэ иIахэмэ, пшъхьэ уфэлэжьэжьымэ, о уисомэ къызэрэомыцIэцIэжьыщтыр, хьалэл зэрэпфэхъурэр; джащ фэдэу, сыдигъуи уицIыфыгъэ дахэ уухъумэныр, Ангеликэ иунэ, ищагу зэрэцIыфкIуапIэхэр, цIыфхэр къызэрэщыгугъэу, юридическэ Iофыгъохэм язэшIохынкIэ ыпкIэ (ахъщэ) хэмылъэу зэрадеIэрэр, игущыIэ фэныкъоу къыфакIорэри зэрэбэр, иIанэ хэткIи сыдигъуи зэрэзэIухыгъэр бгъэшIагъо екъу.

ЗищыIэныгъэ тIоу гощыгъэ хъугъэ Ангеликэ хэбдзын хэмылъэу сурэтэу дахэ, игугъэхэри ежь фэдэу нэфынэх, ауми, лIы псаушхоу Орест къехьылъэ­кIынэу фаеп, гущыIэ лые хэмылъэу, бзылъфыгъэм ушъхьагъу къегъотышъ, кIалэхэм яеджэн-диплом проектхэр атхынхэмкIэ адеIэгъэн зэрэфаемкIэ, Ликэ Москва макIо. Тхылъым иапэрэ нэкIубгъохэр ишъхьэгъусэу Орест (урымых тIури) лIагъэу, хьадэIусыр шIыжьыгъэнэу къэкIуагъэу, ныбджэгъухэри, Iахьылхэри, шы-шыпхъухэри, пхъорэлъф­хэри, нахь гъунэгъу хъупхъэ­хэри, ежь Ангеликэ унэмкIэ иIэпыIэ­гъоу щытыгъэ Верки, Iахьыл Iудзыгъэ хьазырэу Алекс Николовэу университетым къыщыде­джагъэри (шIу къэзы­лъэгъоу, ау гугъапIэ пшъашъэм зэримытыгъэри) къыщызэхэхьагъэх.

«Зыр мылIэу, зыр тхъэрэп» зэраIоу, лIыр зыщымыIэжь ужым яныбжьыкIэ­гъум зэIукIэнхэу мыхъугъэ Ангеликэрэ Алекс­рэ агухэр игъорыгъоу зэфакIо мэхъу, ау нэбгыритIури цIыф чъэпхъыгъэхэу, тIуми лъфыгъэхэри — Алекс шъузи, кIали, пшъашъи, Ликэ — кIэлитIур яIагъэхэми, цIыфы пэпчъ жьым, псым, тыгъэм фэдэу анахь ищыкIэгъэ шIулъэ­гъуныгъэр зэфашIын алъэкIы, а мафэхэр — нэбгыритIур зы хъугъэхэу, ягумэкIи, ягукIаий аIэпызыгъэу, апсэ ифабэ зэригъэнасыпышIохэрэр, шIулъэгъур зэрэгужьыдэгъэкIыгъор, ау лъэшэу утемыгъэ­псыхьагъэу, уфэмысакъымэ, зэрэжъалымыр ыкIи зэрэщэнаутыр тхыдэм щыкIэгъэтхъыгъ. Ангеликэ иобраз лъэш гъэшIэгъонкIэ авторэу Э. Ха­латовам щыIэныгъэм иIэшIугъэ лъэпIагъэ, щыIэныгъэм ущыгугъын, укIэгушIун, пфэлъэ­кIырэмкIэ уетэн зэрэфаер къыдгуригъа­Iомэ шIоигъуагъэу сэгугъэ. «Мэфишъэ насып», адыгабзэкIэ къэпIон хъумэ, тхылъым зэреджагъэр, ау насыпыр мафэкIэ, илъэсхэмкIэ, сыхьатхэмкIэ къибдзэнэу щымытэу, насып нэгъэупIэпIэгъухэу хэти игъашIэ къыхафэхэрэр ышыпхэмэ, нэр пIэпызыхырэ, гум хэзыгъэхъорэ пшъэрылъынэ нэрымы­лъэгъу гъэшIэгъон зэрэхъущтыр сшIошъ мэхъу.

Тхылъым иавторэу Элеонора Халатовам игукIэе пстэумкIи Тхьэр къыдеIэнэу, итхылъыкIэ тхылъеджэ Iушыбэ ыгъотынэу фэсэIо.

Мамырыкъо Нуриет.