Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу Къум­пIыл Мурат тыгъуасэ Теуцожь районым щыIагъ, народнэ депутатхэм я Со­вет изэхэсыгъо хэ­лэ-жьагъ. Iоф­шIэгъу дэкIыгъом къы­дыхэ­лъытагъэу районым зэхъокIы­ныгъэу иIэ­хэр, псэолъакIэу ща­шIы­­хэрэр зэригъэ­лъэгъугъэх.

Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэр, федеральнэ инспектор шъхьаIэу Сергей Дрокиныр, Адыгеим иминистрэхэм я Кабинет хэтхэр, Парламентым идепу­татхэр, Теуцожь районым ипащэ ащ игъусагъэх.

ЦIыфхэмкIэ гуIэтыпI

Теуцожь районым икъоджэ шъхьаIэу Пэнэжьыкъуае ща­шIыгъэ скверым КъумпIыл Му­рат екIолIагъ. Ар спорт псэуа­лъэу бэмышIэу къы­зэIуа­хыгъэм пэмычыжьэу щыт. Мы проектым игъэцэкIэн рес­публикэ бюджетым къыхэхыгъэ сомэ миллиони 4,6-м ехъу, муниципальнэ бюджетым щыщэу сомэ мин 244-рэ пэIуагъэхьагъ. Адыгеим и ЛIышъхьэ IофшIэнхэр зэрагъэцэкIагъэм осэшIу фишIыгъ. ЦIыфхэмкIэ гуIэтыпIэхэу, къыщакIухьаным, зыща­гъэпсэфыным фытегъэпсыхьэгъэ чIыпIэхэр къоджэ псэу­пIэхэм адэтынхэ зэрэфаем игугъу къы­шIыгъ.

СабыйхэмкIэ «ятIонэрэ унэщт»

Нэужым Пэнэжьыкъуае ща­шIырэ кIэлэцIыкIу IыгъыпIэу нэбгырэ 240-мэ ателъытагъэм республикэм ипащэ екIолIагъ. Лъэпкъ проектэу «Демография» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу, шъолъырым имылъкуи хэлъэу проектыр ашIыгъ. 2019 — 2020-рэ илъэсхэм агъэцэкIэнэу щыт. ЗэкIэмкIи ащ сомэ миллиони 169,9-рэ пэIуагъэ­хьащт, непэрэ мафэм ехъулIэу сомэ миллиони 156-м ехъу агъэфедагъ. Мылъкур феде­ральнэ ыкIи республикэ бюджетхэм къахэхыгъ. КъатитIоу зэтет псэуалъэр КъумпIыл Му­рат къыплъыхьагъ, IофшIэнхэр зынэсыгъэхэр зэригъэ­лъэгъугъ. Объектыр охътэ кIэ­кIым къыкIоцI къаухыным фэ­кIонхэу къыIуагъ, ау псэуалъэм ишIын зэрифэшъуашэу къе­кIолIэнхэр, ар шапхъэхэм ади­штэу шIыгъэныр пшъэрылъ шъхьаIэу зэрэщытхэр респуб­ликэм ипащэ игущыIэ къыщыхигъэщыгъ.

— КIэлэцIыкIу IыгъыпIэу тшIыхэрэри, общественнэ чIыпIэу дгъэкIэжьыхэрэри — зэкIэ къоджэ псэупIэхэм хэ­хъоныгъэхэр ашIынхэм къыдыхэлъытагъэх. Федеральнэ гупчэм иIэпыIэгъукIэ Iоф­шIэнхэр республикэм щы­тэгъэцакIэх. Президентым Джэ­псалъэу къышIыгъэм къоджэ псэупIэхэм адэсхэм щыIэкIэшIу яIэным тына­Iэ тедгъэтыным къыщыкIигъэ­т­хъыгъ. ЦIыфхэм яеплъыкIэ­хэр къыдэтлъытэзэ мы лъэны­­къом хэхъоныгъэхэр ышIын­хэм тыфэкIощт, — къы­Iуагъ КъумпIыл Мурат.

Насыпыгъэр ошъогум нэсэу

Сабыибэ зыщыпсэурэ ГутIэмэ яунагъо Адыгеим и ЛIы­шъхьэ екIолIагъ. Алыйрэ Фати­мэрэ унэгъо зэгурыIожь зызэ­дашIагъэр илъэс 15 хъугъэ. Ахэм сабыитф зэдапIу. ­Нэхъоир къызэбэкIырэ унагъом хьа­кIэхэр зэрэщагъэлъапIэрэм ишы­хьатэу янэнэжъ республикэм ипащэ къыпэгъокIыгъ. Сарет шIуфэс гущыIэхэр КъумпIыл Мурат къыфигъэзагъэх, Адыгеим зэхъокIыныгъэшIоу ихъу­хьэрэр щыпсэухэрэм зэрэзэхашIэрэр игущыIэ къыщыхигъэщыгъ. Инасыпыгъэ ошъогум нэсэу къызэрэщыхъурэмкIэ бзылъфыгъэр КъумпIыл Мурат къыдэгощагъ. Сабый бынэу зыхэсым яхъяр инэрылъэгъу, ахэм ягъэхъагъэхэм ащэгу­шIукIы.

Адыгеим и ЛIышъхьэ ГутIэмэ ясабыйхэм гущыIэгъу афэ­хъугъ. Анахьыжъэу Хьилымэ врач сэнэхьатыр къызIэкIигъэ­хьан гухэлъ зэриIэмкIэ КъумпIыл Мурат къыдэгощагъ. Апшъэ­рэ гъэсэныгъэ зызщарагъэгъотырэ учреждениехэм япчъэхэр зэIухыгъэу, шIоигъоныгъэ зиIэ кIэлэеджакIохэм ыкIи ны-тыхэм ахэр къаплъыхьанхэ зэралъэкIыщтыр КъумпIыл Мурат къыIуагъ. Мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэм яшIуа­гъэкIэ сэнэхьатэу къыхахыщтым нахь пэблагъэ зэрэхъущтхэр игущыIэ къыщыхигъэщыгъ. Шъэо­жъые нахьыкIэу Салбый лъэныкъоу зыздигъэзэщтыр джыри ыгъэнэфагъэгоп. ЗэшитIуми якIасэу самбэм пылъых. Ахэм ауж къикIырэ Камиллэ усэу къыгъэхьазырыгъэр респуб­ли­кэм ипащэ пигъохыгъ.

ГутIэ Алый гъогум епхыгъэу Iоф ешIэ, инженер шъхьаIэу «СМУ-1» зыфиIорэм щэлажьэ. Ишъхьэгъусэу Фатимэ унэгъо хъызмэтым лъэплъэ, сабый- хэм япIуныгъэ-гъэсэныгъэ пылъ. Бзылъфыгъэм къызэри­IорэмкIэ, анахь шъхьаIэу ылъы­тэрэр илъфыгъэхэм шIулъэ­гъуныгъэрэ гукIэгъуныгъэрэ ахэ­лъэу къэтэджынхэм фагъэсэнхэр, лъытэныгъэ ежьхэм ыкIи къэзыуцухьэхэрэм афыряIэу пIугъэнхэр ары.

— Пстэуми апшъэр сабый­хэм цIыфыгъэ ахэлъэу, на­хьыжъхэм шъхьэкIэфэныгъэ афыряIэу къэтэджынхэр ары. Сабыибэ зэрыс унагъохэр къэралыгъом ылъапсэх, ащ инеущрэ мафэ, ихэхъоны­гъэ­хэр мыщ фэдэ унагъохэр ары, — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Пшъэрылъ гъэнэфагъэхэр афишIыгъэх

Теуцожь районым инароднэ депутатхэм я Совет изэхэсыгъоу КъумпIыл Мурат зыхэлэжьагъэр культурэм и УнакIэу бэмышIэу Пщыкъуйхьаблэ щашIыгъэм щыкIуагъ. Районым ипащэу Хьачмамыкъо Азэмат 2019-рэ илъэсым Iофэу ашIа­гъэм къытегущыIагъ.

Предприятие цIыкIу ыкIи гу­рыти 108-рэ мыщ итых, унэе предприниматель 443-мэ Iоф щашIэ. Бизнес цIыкIум ыкIи гурытым нэбгырэ 1050-рэ хэщагъ. Бизнесым изэхэщэнкIэ районыр хъопсагъоу щытыныр анахьэу мэхьанэ зэратырэ лъэ­ныкъохэм зэращыщыр Хьач­мамыкъо Азэмат игущыIэ къыщыхигъэщыгъ. Джащ фэдэу Теуцожь районым гъэсэныгъэм, псауныгъэм икъэухъумэн, культурэм алъэныкъокIэ гъэхъагъэхэр ышIы­гъэх.

— Ежь иунэе Iоф къызэ­Iузыхын гухэлъ зиIэхэм IэпыIэгъу тафэхъущт. Ащ епхыгъэу министерствэхэм яспе­циалистхэр районхэм ащы­псэухэрэм гущыIэгъу афэхъух. Мы лъэныкъомкIэ IэпыIэгъоу къэралыгъом къытырэр цIыф­хэм ашIэн фае. Фермерхэм къэралыгъо программэу ате­лъытагъэм тынаIэ тедгъэтыныр типшъэрылъ. Ащ дакIоу инвестиционнэ площадкэхэр районхэм ащыгъэпсы­гъэнхэм чIыпIэ хэбзэ къулы­къухэм Iоф дашIэн фае, — къы­Iуагъ КъумпIыл Мурат.

2020-рэ илъэсым Теуцожь районым гъэцэкIэжьынэу щашIыщтхэм зэхэсыгъом ягугъу къыщашIыгъ. Пэнэжьыкъуае дэт IэзапIэм гъэцэкIэжьынхэр щыкIонхэу, фельдшер-мамыку IэзэпIи 9 щашIын гухэлъхэр щы-Iэх. Джащ фэдэу псауныгъэм икъэухъумэн фытегъэпсыхьэгъэ оборудованиякIэ зэрагъэгъотыщт.

Федеральнэ ыкIи республикэ бюджетым къыхэхыгъэ мылъкумкIэ районым ит гурыт еджэпIи 5-мэ оборудованиякIэ аIэ­кIагъэхьащт. 6-мэ гъэсэныгъэ тедзэ зыщызэрагъэгъотыщт чIы­пIэ 390-рэ къащызэ­Iуахыгъ. Лъэпкъ проектэу «Куль­тура» зыфиIорэм къыды­хэлъытагъэу культурэм и Унэу Нэшъукъуае, Къунчыкъохьаблэ адэтхэм гъэцэкIэжьынхэр ащыкIощтых.

Демографием изытет къытегущыIэзэ ЛIышъхьэм къыIуагъ сабыибэ зиIэхэмрэ унэгъо ныбжьыкIэхэмрэ ателъытагъэу щыIэ къэралыгъо IэпыIэгъу пстэури районым щыпхыра­щыным имэхьанэ зэрэиныр.

ЦIыфхэу закъыфэзыгъазэ­хэрэм яIофыгъохэм язэхэфыни гъэлъэшыгъэу пылъынхэ зэрэфаеми район пащэм ана­хьэу ынаIэ КъумпIыл Мурат тырыригъэдзагъ. Ар зэрэзэ­шIуахырэм джащ фэдэу про­куратурэри лъыплъэнэу щыт.

— Общественнэ егъэблэ­гъапIэхэмкIи, интернет-прием­нэмкIи, социальнэ хъытыухэмкIи цIыфхэм зыкъысфагъазэ ыкIи гумэкIыгъохэу яIэхэм ­ялъытыгъэу районхэм зэкIэми лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ Iоф зэрашIэрэм, ахэм ащы­псэухэрэр зыгъэгумэкIы­хэрэр чIыпIэхэм зэращызэшIуахырэ шIыкIэм зэфэхьысыжьхэр афэсшIынхэ сэлъэ­кIы. Къыхэзгъэщынэу сыфай, упчIэхэм ащыщыбэр муниципальнэ псэупIэхэм ащызэ­шIуахышъунхэу щытых. ЦIыф­хэм зыкъызэрэшъуфа­гъазэрэ Iофыгъохэм нахь шъунаIэ атежъугъэтынэу сышъо­лъэIу», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.

Пщыкъуйхьаблэ дэс нахьыжъхэм ЛIышъхьэм рэзэныгъэ гущыIэхэр къыпагъохыгъэх. Культурэм и Унэ ишIын, лъэсрыкIо гъогухэм ягъэцэкIэжьын, нэ-­ мыкI лъэныкъохэу зэхъокIыныгъэшIухэр зыщыкIуагъэхэм ягугъу къашIыгъ.

Нэужым сабый ибэхэм ыкIи зянэ-зятэ зимыIэжьхэм псэупIэу афащэфыгъэхэм яIункIы­бзэхэр КъумпIыл Мурат аритыжьыгъэх. Снежана Михайленкэм, Дыхъу Даринэ, НэмытIэкъо Рэмэзан унэ Iун­кIыбзэхэр республикэм ипащэ аритыжьыгъэх. Мыгъэ мыщ фэдэ унэхэр джыри нэбгыри 8-мэ зэраратыщтыр зэхэсыгъом къыщыхагъэщыгъ.

— Непэ псэупIэ зиIэ хъу­гъэхэр ныбжьыкIэх, респуб­ликэм инеущырэ мафэ лъа­гъэкIотэщт. Ахэм IэпыIэгъу та­фэхъуныр пстэуми типшъэ­рылъ, — къыIуагъ КъумпIыл Мурат. — ТапэкIи мы Iоф­шIэныр лъыдгъэкIотэщт, чэзыум хэт пстэуми ящыкIэ- гъэ фэтэрхэр яIэнхэм тынаIэ тедгъэтыщт.

Гъонэжьыкъо Сэтэнай. Сурэтхэр А. Гусевым тыри­хыгъэх.