Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ исурэт къэгъэлъэгъуапIэ щыкIогъэ зэхахьэу «Ди­зайн! Дизайн!» зыфиIорэр искусствэр нахь гъэшIэгъон зышIыхэрэ IэпэIасэхэм афэгъэ­хьыгъагъ.

Адыгэ Республикэм исурэтышIхэм я Союз итхьаматэу Елена Абакумовам зэIукIэгъур зэрищэзэ, дизайныр лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ къэбгъэлъэгъон зэрэплъэкIыщтым къытегущыIагъ.

Дизайныр дэхагъэм, гушъхьэ кIуачIэм хэхъоныгъэ афэзышIырэм, культурэмрэ искусствэмрэ ямызакъоу, гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэ япхыгъэу щыт. ГъэшIуабзэкIэ къэпIуатэ пшIоигъом дизайныр хэщагъэ зыхъукIэ, зэгъэпшэнхэр нахь куоу ошIых.

Зэгъэпшэнхэр

ЗэлъашIэрэ сурэтышIэу, архитекторэу Бырсыр Абдулахь зэхахьэм къыщиIуагъ архитектор сэнэхьатымкIэ Iоф ышIэзэ, игупшысэхэр щыIэныгъэм щыпхырищынхэмкIэ шIыкIэшIухэм зэралъыхъурэр.

Мыекъуапэ дэт мэщытыр, ЗыкIыныгъэмрэ ЗэгурыIоныгъэм­рэ ясаугъэт, нэмыкIхэм ясурэт­хэр А. Бырсырым ышIыгъэх. Архитектурэм идизайн лъэ­гъупхъэ, республикэм икъэлэ шъхьаIэ къагъэдахэ. Нэпэеплъ шIухьафтынхэу сурэтышIхэм ашIыхэрэм мэщытым, ЗыкIыныгъэмрэ ЗэгурыIоныгъэмрэ ясаугъэт ятеплъэхэр ащагъэфедэх.

Графикэр, дизайным ишъэф­хэр, сурэтышIхэм ягупшысэхэр зэрэзэпхыгъэхэр зэхахьэм къы­щаIотагъ. А. Бырсырым, А. Резюкиным, Ю. Кириченкэм, фэшъхьафхэм яграфикэ архитектурэм идизайн игъэпсыкIэ хэгъэщагъэх.

Театрэм исурэтышIхэм живописым хэхьэрэ IофшIагъэу яIэр къагъэлъагъо. ПаIохэр, образым икъызэIухын хэлэжьэрэ артистым изекIокIэ-гъэпсыкIэхэр, фэшъхьафхэри щыIэныгъэм дештэх. В. Подлепич, С. Ловченкэм, Ю. Гранкиным яIофшIагъэхэр живописым къыхэхыгъэх.

Дахэм итеплъ

Бгъэдэхэн плъэкIыщт IэшIа­гъэр сурэтышIхэм къагъэлъэгъо­нымкIэ амалышIухэр агъэфедагъэх.

УпкIэм, гобеленым, нэмыкI­хэм ахашIыкIыгъэхэр ядэхагъэ­кIэ къахэщых. Е. Абакумовам, О. Бреславцевам, Е. Онопченкэм ягупшысэхэр гъэшIэгъо­ных. Шъо зэфэшъхьафхэр Е. Абакумовам фэIэпэIасэу егъэфедэх. УпкIэм хэшIыкIыгъэмкIэ узыщыпсэурэ унэр бгъэкIэрэкIэн плъэкIыщт.

Ольга Бреславцевам ныбжьыкIэхэр регъаджэх. Ащ зэхахьэм къызэрэщиIуагъэу, студентхэр неущрэ мафэм телъытагъэу мэгупшысэх, нахьыжъхэм акIырэплъых.

СурэтышIым пкъыгъор дахэу зишIыкIэ иIофшIагъэ егупсэфылIэнэу щытэп. Лъэпкъ шэн-хабзэхэр ыгъэфедэхэзэ, амалыкIэхэм алъэхъу.

Дунаим щыцIэрыIу

Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, республикэм икъэралыгъо шIухьафтын къызыфагъэшъошэгъэ СтIашъу Юрэ иIофшIагъэхэр дахэм идэхэжьых. Зэхахьэм ар къызыщэгущыIэм зэгъэпшэнхэр ышIыгъэх. Игъэхъагъэхэм ягупсэфылIэрэп, шIыкIэшIухэм алъэхъу. Тарихъым, лъэпкъ шIэжьым къапкъырыкIызэ, адыгэ шъуа­шэхэр, тхыпхъэхэр едых.

Олимпиадэ джэгунхэу 2014-рэ илъэсым Шъачэ щыкIуагъэхэм СтIашъу Юрэ иIофшIагъэхэр къыщагъэлъэгъуагъэх. СурэтышI-модельер цIэрыIор Шъачэ щыIэу нэбгыришъэ пчъагъэм гущыIэгъу афэхъугъ, адыгэ шъуа­шэм идэхагъэ къызыпкъырыкIырэм щигъэгъозагъэх.

КъокIыпIэм щыпсэухэрэ лъэпкъ­хэм искусствэхэмкIэ я Къэралыгъо музееу Мыекъуапэ дэтым ипащэ игуадзэу Сулейманова Фатимэ зэхахьэм къыщиIотагъэр гум дахэкIэ къи­нэжьыгъ. Дизайныр щыIэныгъэм щыщ. СурэтышIым ылъэгъурэр, зэхихырэр иIофшIагъэ репхы. СтIашъу Юрэ ишIэныгъэ хигъэ­хъонымкIэ мыпшъыжьэу мэлъы­хъо. Музеим Iоф щешIэ, ядэжь зыкIожьыкIэ искусствэм гуп­шысэу фыриIэм рэхьат къыримытэу мастэр, Iуданэр, шэкIыр къештэх… Лъэпкъ тхыпхъэхэр, дунэе мэхьанэ зиIэхэ нэрылъэгъу IэпыIэгъухэр ешIых.

ЗекIохэм, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим игъэкъэбзэн, нэмыкIхэм яхьылIагъэхэр сурэтышI-модельерым игумэкIыгъох. США-м, Тыркуем, Сирием, Иорданием, Абхъазым ащыIагъ. Москва, Ставрополь, Краснодар краим, Адыгеим къэгъэлъэгъонхэр къа­щызэIуихыгъэх.

— СиIофшIэн кIуачIэ къысеты, рэхьатэу сыщысын слъэкIырэп, — къыIуагъ СтIашъу Юрэ. — Дизайным ехьылIэгъэ къэгъэлъэ­гъоным сеплъызэ, кIэу сшIыщтхэ тхыпхъэхэм сягупшысэ.

ЕплъыкIэхэр

Адыгэ Республикэм инароднэ сурэтышIэу, Адыгеим и Къэралыгъо шIухьафтын къызыфагъэшъошэгъэ Гъогунэкъо Мухьарбый къэгъэлъэгъоныр щыIэныгъэм епхыгъэу зэрагъэпсыгъэр тизэдэгущыIэгъу къыщыхигъэщыгъ. Архитектурэр, лъэпкъ шъуашэ­хэр, нэмыкIхэри искусствэм ыбзэкIэ къэбгъэлъэгъонхэ плъэ­кIыщт. Скульпторхэм яIофшIагъи дизайным зэрепхыгъэри искусствэм ыбзэкIэ къэбгъэлъэгъонхэ зэрэплъэкIыщтыр сурэтышIым хигъэунэфыкIыгъ.

— 2003-рэ илъэсым Адыгэ къэралыгъо университетым тарихъымкIэ ифакультет къэсыухыгъ, Краснодар сыщэпсэу. Ау Мыекъуапэ сыкъакIомэ музейхэм, сурэт къэгъэлъэгъуапIэхэм сачIэхьаныр шэнышIу сфэхъугъ, — къеIуатэ къытфэнэгушIоу Марина Васильевам. —СтIашъу Юрэ иIэпэIэсэныгъэ сыщыгъуаз, адыгэ шъуашэу ыдыгъэхэм, тхыпхъэхэм сигуапэу сяплъыгъ.

СтIашъу Юрэрэ Марина Васильевамрэ гущыIэгъу зызэфэ­хъу­хэм, кIэу ышIыгъэхэм Ю. СтIа­шъур къатегущыIагъ. Су­рэтышI-модельерым М. Васильевар едэIузэ, лIэужхэр иIофшIагъэхэмкIэ зэзыпхырэ цIыф цIэрыIом къыщытхъугъ, зэгоуцохи нэпэеплъ сурэтхэр атырахыгъэх.

Адыгэ къэралыгъо университетым искусствэхэмкIэ и Институт, республикэм искусствэхэмкIэ иколледж ащеджагъэхэм, непэрэ студентхэм яIофшIагъэ­хэри зэхахьэм щытлъэгъугъэх. Нэбгыри 100-м ехъумэ ятворчествэ щыщ пычыгъохэм уяп­лъызэ, дизайным искусствэр зэригъэбаирэм уегъэгушхо.

Адыгеим культурэмкIэ и Министерствэрэ Урысыем исурэтышIхэм я Союз икъутамэу Адыгеим щыIэмрэ зэхащэгъэ къэгъэлъэгъоным еплъынхэу искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр рагъэблагъэх.

ЕмтIылъ Нурбый. Сурэтхэр зэхахьэм къыщытетхыгъэх.