АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм я XLIV-рэ зэхэсыгъоу иIагъэм 2020-рэ илъэс бюджетым ыкIи 2021 — 2022-рэ илъэсхэмкIэ агъэ­нэфагъэхэм афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэр щаштагъ.

АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, федеральнэ ыкIи рес­публикэ къулыкъухэм, ведомствэхэм япащэхэр, нэмыкIхэр ащ хэлэжьагъэх. Зэхэсыгъор Парламентым и Тхьаматэу Вла­димир Нарожнэм зэрищагъ.

Бюджетыр зыфэдэщтым къы­тегущыIагъ Парламентым и Тхьа­матэ игуадзэу, бюджет-­финанс, хэбзэIахь ыкIи экономикэ политикэмкIэ, предпри­нимательствэмкIэ ыкIи IэкIыб зэпхыныгъэхэмкIэ Комитетым ипащэу Iэщэ Мухьамэд. Ащ фэгъэхьыгъэ законопроектым тегущыIэнхэу АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат зэхэсыгъом къызэрэхилъхьагъэр, апэрэ еджэгъумкIэ аштагъэм джыри къыфагъэзэжьынми ар кIэщакIо зэрэфэхъугъэр ащ къыIуагъ. Федеральнэ бюджетым къикIэу сомэ миллиардрэ миллион 297-рэ мин 454-м ехъу республикэм къыфэкIощт. Ар зыпэIуагъэхьащтым фэгъэхьыгъэ гъэтэрэзы­жьынхэр законопроектым фэшIыгъэнхэр ары ащ ушъхьагъу шъхьаIэу фэхъугъэр.

Iэщэ Мухьамэд къызэриIуагъэмкIэ, 2020-рэ илъэс бюджетыр хахъохэмкIэ сомэ миллиард 24-рэ миллион 485-рэ мин 349-рэ зэрэхъущтыр, хъарджхэр сомэ миллиард 25-рэ миллион 580-рэ мин 76-м ехъущтых. ПрогнозхэмкIэ, хэбзэIа­хьэу ыкIи мыхэбзэIахьэу сомэ миллиард 11-рэ миллион 556-рэ мин 452-рэ къыхэхъощт, зымыгъэзэ­жьын мылъкоу къы­хэлъхьагъэ хъущтыр сомэ миллиард 12-рэ миллион 928-рэ мин 896-м ехъущт, зыщыкIэщтыр сомэ миллиардрэ мил­лион 94-рэ мин 727-рэ.

ПстэумкIи гъэтэрэзыжьын 19 проектым къыхалъхьэгъагъ. Бюджет-финанс, хэбзэIахь ыкIи экономикэ политикэмкIэ, предпринимательствэмкIэ ыкIи Iэ­кIыб зэпхыныгъэхэмкIэ Комитетым изэхэсыгъо ахэм ащытегущыIагъэх.

— ЯтIонэрэ еджэгъумкIэ ты­хэплъэнышъ, зыпэIудгъэхьащтыр зэхэтфынэу сомэ миллион 322-рэ мин 946-м ехъурэ зэрэтиIагъэм шъущыгъуаз, — ыIуагъ Iэщэ Мухьамэд. — А ахъщэм щыщэу сомэ миллион 261-м ехъур Гъогу фондым фэкIуагъ. Ащ щыщэу миллиони 115-р ав­томобиль гъогоу зэкIэми зэ­да­гъэфедэхэрэм ягъэцэкIэжьын пэIуагъэхьанэу псэупIэ койхэм атегощагъэ хъугъэ. Сомэ миллион 61-рэ мин 653-м ехъур министрэхэм я Кабинет иIэпэ­чIэгъэнэ фонд хэгъэхъогъэнэу зэдэтштагъэ.

Гъогу фондым фатIупщыгъэр зэрагощыгъэм нахь игъэкIотыгъэу къытегущыIэзэ, Инэм къэ­лэ псэупIэ коим сомэ миллион 35-р, Адыгэкъалэ сомэ миллион 30-р ыкIи къалэу Мыекъуапэ сомэ миллион 50-р афэкIощтэу ары къызэриIуагъэр.

ЗэкIэ гъэтэрэзыжьынэу къыхалъхьагъэхэм мылъкур зэрафэ­­мыхъугъэм къыхэкIыкIэ ащыщ­хэр къызэрэзэкIагъэкIожьы­гъэ­хэр, ау министрэхэм я Кабинетрэ гъэтэрэзыжьынхэм кIэщакIо афэхъугъэхэмрэ ахэм джыри къафагъэзэжьынэу зэ­рэрахъухьагъэр Парламентым и Тхьаматэ игуадзэ къыIуагъ.

БлэкIыгъэ илъэсхэм афэдэу социальнэ фэIо-фашIэхэм ягъэ­цэкIэн анахь шъхьаIэхэм ащыщэу бюджетым къыщыдалъы­тагъ. ЦIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ нахьышIу шIыгъэным фытегъэ­псыхьэгъэ лъэпкъ проектхэм ягъэцэкIэн пэIухьащтыри шIокI зимыIэ Iофхэм ащыщ. Ахэм къащыдэлъытагъэхэм япхырыщын пае республикэ проектэу агъэнэфагъэхэм апэIуагъэхьанэу 2020-рэ илъэс бюджетым сомэ миллиарди 3-рэ миллион 231-м ехъу къыщыдалъытагъ.

Законопроектым ятIонэрэ еджэгъумкIэ хаплъэхи, зытегущыIэхэм ыуж зэпстэури къыдэ­лъытагъэу 2020-рэ илъэс бюд­жетым ыкIи 2021 — 2022-рэ илъэсхэмкIэ агъэнэфагъэхэм афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэр депутатхэм аштагъ.

ШIокI зимыIэ медицинэ страхованиемкIэ АР-м и ЧIыпIэ фонд 2020-рэ илъэсымкIэ ибюджет зыфэдэщтыми, 2021 — 2022-рэ илъэсхэмкIэ агъэнэфагъэхэм афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэ­уцугъэри мы зэхэсыгъом ща­штагъ. Ащ къызэрэщиIорэмкIэ, хахъохэмкIэ ар сомэ миллиарди 5-рэ миллион 668-м ехъущт, хъарджхэри ащ фэдизыщтых. Ар 2019-рэ илъэс бюджетым нахьи сомэ миллион 449-рэ мин 394-м ехъукIэ нахьыб.

Унагъоу зигъот макIэм сабыеу къихъухьагъэм пае мазэ къэс ахъщэ етыгъэным фэгъэхьыгъэ республикэ закони депутатхэм аштагъ. 2019-рэ илъэсым итыгъэгъазэ и 31-м ыуж ящэнэрэ ыкIи ащ къыкIэлъыкIорэ сабый къызэрыхъухьэгъэ унагъоу зигъот макIэм кIэлэцIыкIур зэры­псэун ылъэкIыщт ахъщэ анахь макIэу республикэм щагъэнэфагъэм фэдиз мазэ къэс къыратынэу ыгъэпсын ылъэкIыщтэу ащ къыщеIо. АдыгеимкIэ ар со­мэ 9590-рэ мэхъу. Сабыим ыныбжь илъэсищым нэсыфэкIэ а ахъщэ IэпыIэгъур къыфэ­кIощт. АР-м IофшIэнымкIэ ыкIи социальнэ хэхъоныгъэмкIэ ими­нистрэу Мырзэ Джанбэч къызэриIуагъэмкIэ, 2020-рэ илъэсым ащ фэдэ унагъоу зыфа­гъэпсыщтыр 1338-рэ хъущт.

2019-рэ илъэс бюджетми зэхъокIыныгъэхэр фашIыгъэх. Ащ хахъоу иIэр сомэ миллион 922-рэ мин 486-кIэ нахьыбэ хъущт.

Къэралыгъо тамыгъэхэм, бюджетым игъэпсын, АР-м и Конституционнэ Хьыкум, Iоф­шIэгъэ илъэсхэр изыгъэкъугъэ­хэм япенсиехэм, чIыпIэ зыгъэ­IорышIэжьыпIэхэм, гъогурыкIоным изэхэщэн, тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэухъумэнкIэ къэралыгъо хэбзэ органхэм пшъэ­ры­лъэу яIэхэм япхырыщын, зы­ныбжь имыкъугъэхэм яIофхэм ахэплъэрэ комиссием, нэмыкI­хэм япхыгъэ законхэм зэхъо­кIыныгъэхэр афэшIыгъэнхэм фэгъэхьыгъэ законопроектхэми атегущыIагъэх, аштагъэх.

Пстэумэ ауж, зэряхабзэу, УФ-м инэмыкI субъектхэм яхэ­бзэихъухьэ къулыкъухэр кIэщакIо зыфэхъугъэхэми депу­татхэр атегущыIагъэх, игъоу алъы­та­гъэхэри зыдырамыгъэштагъэ­хэри ахэм ахэтых.

ХЪУТ Нэфсэт. Сурэтхэр А. Гусевым тыри­хыгъэх.