АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм я XLII-рэ зэхэсыгъоу иIагъэм анахь Iофыгъо шъхьаIэу зыщытегущыIагъэхэр къихьащт 2020-рэ илъэс бюджетымрэ 2021 — 2022-рэ илъэсхэмкIэ агъэнэфагъэхэмрэ. Ар зэрищагъ Парламентым и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм.

Республикэм ифинанс тхылъ шъхьаIэ фэгъэхьыгъэ законопроектым хэплъэнхэу къыхэзылъхьагъэр АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат. Ар зэрэгъэ­псыгъэщтым щигъэгъозагъэх АР-м финансхэмкIэ иминистрэу Долэ Долэтбый. Ащ къызэри­IуагъэмкIэ, 2020-рэ илъэс бюджетыр хахъохэмкIэ сомэ миллиард 22-рэ миллион 504-рэ мин 963-рэ зэрэхъущтыр, хъардж­хэр сомэ миллиард 23-рэ миллион 600-м ехъущтых. Къы­зэрэрадзэрэмкIэ, хэбзэIахьэу ыкIи мыхэбзэIахьэу къыхэхъощтыр сомэ миллиард 11-рэ миллион 233-рэ мин 505-м ехъу, организациехэм ямылъку пае къатыщтыр сомэ миллиарди 2-рэ миллион 621-рэ мин 650-рэ хъущт. Мы хэбзэIахьыр сомэ миллион 53-м ехъукIэ нахьыбэ хъущтэу ары зэрагъэнэфагъэр. Физическэ лицэхэм къатырэ хэбзэIахьэу сомэ миллиарди 3-рэ миллион 636-м ехъу къы­хэлъхьагъэ хъущт.

БлэкIыгъэ илъэсхэм афэдэу социальнэ фэIо-фашIэхэм ягъэ­цэкIэн анахь шъхьаIэхэм ащыщэу бюджетым къыщыдалъытагъ. ЦIыфхэм ящыIэкIэ-псэукIэ нахьышIу шIыгъэным фытегъэ­псыхьэгъэ Лъэпкъ проектхэм ягъэцэкIэни шIокI зимыIэ Iофхэм ащыщ. Ахэм къащыдэлъытагъэ­хэм япхырыщын пае респуб­ликэ проектэу агъэнэфагъэхэм апэ­Iуагъэхьанэу 2020-рэ илъэс бюджетым сомэ миллиарди 3-рэ миллион 231-м ехъу къыщыдалъытагъ. Анахьыбэу зыпэIухьащтыр, ар сомэ миллиардым ехъу, проектэу «Демографиер» ары. «Гъэсэныгъ» зыфиIорэм къыщыдэлъытагъэхэм апае сомэ миллион 778-м ехъу, «Псауныгъэм» пае сомэ миллион 767-м ехъу агъэнэфагъ. «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIу­хэм адиштэрэ автомобиль гъогухэр» зыфиIорэ проектым ип­хырыщын сомэ миллион 360-рэ мин 790-рэ, «Культурэм» къыщыдэлъытагъэхэм ягъэцэкIэн сомэ миллиони 101-рэ мин 364-м ехъу апэIуагъэхьан гу-­хэлъ яI.

Парламентым и Тхьаматэ игуадзэу, бюджет-финанс, хэбзэIахь, экономикэ политикэмкIэ, предпринимательствэмкIэ ыкIи IэкIыб зэпхыныгъэхэмкIэ комитетым ипащэу Iэщэ Мухьамэд 2020-рэ илъэс бюджетым ыкIи 2021 — 2022-рэ илъэсхэм агъэ­нэфагъэхэм япхыгъэу къызэгу­щы­Iэм, хэбзэIахьхэм ыкIи бюд­жетым афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэ­уцугъэхэм зэхъокIыныгъэу афэхъугъэхэр, 2020-рэ илъэсым кIуачIэ зиIэ хъущтхэри зэрахэт­хэу, къыдэлъытагъэхэу финанс тхылъыр зэрэгъэпсыгъэр къыхигъэщыгъ. АР-м и УплъэкIо­кIо-лъытэкIо палатэ ипредложениехэри къыдэлъытагъэхэу, сомэ миллион 322-м ехъу хахъоу бюджетым зэрэфэхъущтым фэгъэхьыгъэ гъэтэрэзыжьын фэшIыгъэн фаеу комитетым зэрилъытэрэр къыIуагъ.

Парламентым и Тхьаматэ игуадзэ, УплъэкIокIо-лъытэкIо палатэм анализэу ышIыгъэхэм къапкъырыкIызэ, бюджетым ихъарджхэм зэхъокIыныгъэшхо зэрафэмыхъущтым, нахьыпэрэм фэдэу процент 63-м ехъур социальнэ лъэныкъом зэрэпэIухьащтым къыкIигъэтхъыгъ. Респуб­ликэ инвестиционнэ программэм къыдыхэлъытагъэу ашIырэ псэуалъэхэм апэIухьанэу сомэ миллиарди 2-рэ миллион 600-рэ бюджетым къызэрэщыдэлъытагъэри мыщ дэжьым къыщыхигъэщыгъ. Псэолъэ шъхьаIэхэм зэу ащыщ Мыекъуапэ ыкIи Мые­къопэ районым ащыпсэу­хэрэр псэу зэшъощтхэр аIэкIэзыгъэхьащт водозаборымрэ водоводымрэ.

— 2020-рэ илъэс бюджетыр зэрэгъэпсыгъэмкIэ ыкIи 2021 — 2022-рэ илъэсхэмкIэ агъэнэфагъэхэмкIэ комитетым министрэхэм я Кабинет дырегъаштэ. Гъэтэрэзыжьынитфэу фэшIы­гъэн фаехэр игъом къыхэлъхьагъэхэ хъугъэшъ, ахэри къыдэлъыта­гъэхэу, апэрэ еджэгъумкIэ финанс тхылъыр штэгъэныр игъоу тэлъэгъу, — къыIуагъ Iэщэ Мухьамэд.

Законопроектым хаплъэхи, зытегущыIэхэм ыуж зэпстэури къыдэлъытагъэу 2020-рэ илъэс бюджетым ыкIи 2021 — 2022-рэ илъэсхэмкIэ агъэнэфагъэхэм афэгъэхьыгъэ законыр апэрэ еджэгъумкIэ депутатхэм аштагъ.

ШIокI зимыIэ медицинэ страхованиемкIэ АР-м и ЧIыпIэ фонд 2020-рэ илъэсымкIэ ибюджет зыфэдэщтыми, 2021 — 2022-рэ илъэсхэмкIэ агъэнэфагъэхэми зэхэсыгъом щатегущыIагъэх. Ащ фэгъэхьыгъэ законопроектым къызэрэщиIорэмкIэ, хахъохэмкIэ ар сомэ мил­— лиарди 5-рэ миллион 668-м ехъущт, хъарджхэри ащ фэдизыщтых. Ар 2019-рэ илъэс бюджетым сомэ миллион 449-рэ мин 394-м ехъукIэ нахьыб.

Мыщ фэгъэхьыгъэ законри апэрэ еджэгъумкIэ депутатхэм аштагъ.

Джащ фэдэу организациехэм ямылъку пае къатырэ хэбзэIахьхэм, ветеринарием, шэпхъэ ыкIи правовой актхэм, федеральнэ бюджетым къыхэхыгъэу респуб­ликэм чIыфэ (бюджетный кредит) къетыгъэным епхыгъэ Зэзэгъыныгъэм афэгъэхьыгъэ законхэм зэхъокIыныгъэхэр афэшIыгъэнхэм яхьылIэгъэ законопроектхэр, законхэр мы зэхэсыгъом щаштагъэх. ИкIэ­ухым 2019-рэ илъэс бюджетыр мэзибгъум гъэцэкIагъэ зэрэхъу­гъэм зыщагъэгъозагъ, НыбжьыкIэ парламентэу АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэм щызэхащагъэм хэтыгъэ Александр Кривобородовым ипшъэрылъхэр къызэригъэтIылъыжьхэрэм тегущыIэхи, дырагъэштагъ.

ХЪУТ Нэфсэт. Сурэтхэр Виталий Шепталенкэм тырихыгъэх.