УзыщапIугъэу, узыщашIэжьырэ лъэныкъо гупсэм ущагъэлъэпIэныр, ящытхъуцIэ анахь лъапIэр къыщыпфагъэшъошэныр зымыуасэ щыIэп. Адыгэ республикэ тхылъ тедзапIэм ипащэу Къуикъо Шыхьамбый «Еджэркъуае ицIыф гъэшIуагъ» зыфиIорэ щытхъуцIэр къыфаусыгъ.

— Къоджэ зэхахьэм тыщытегущыIи, зыкIыныгъэ тхэлъэу унашъоу итхъухьагъэм сигуапэу шъущысэгъэгъуазэ, — къыщи­Iуагъ зэхахьэм Еджэркъое къо­джэ псэупIэм ипащэу Брафтэ Руслъан. — Къуикъо Шыхьамбый тикъуаджэ ицIыф гъэшIуагъэу зэрэщытыр къэзыушыхьатырэ тхылъыр, уцышъо лентэр есэтыжьых…

ИIофшIапIэ къыщыратыжьыгъ

Зичэзыу къоджэ зэхахьэр Еджэркъуае 2019-рэ илъэсым щыкIощтэп. Ар къыдалъыти, ­Адыгэ республикэ тхылъ те­дзапIэм Iофтхьабзэр щызэхащагъ.

Еджэркъуае цIыф цIэрыIохэр къыдэкIыгъэх. Джарымэ Аслъан Адыгэ Республикэм иапэрэ Президент, Гостэкъо Хьу­мэр Европэм дышъэр апэрэу самбэмкIэ къыщыдэзыхыгъэ тибэнакIу, Цэй Аслъанбый Iоф­шIэпIэшхом ипащэу, общест­веннэ Iофыгъохэр чанэу ыгъэцакIэхэу щытыгъ, Хьасанэкъо Мурат дунаим самбэмкIэ гъогогъу 11 дышъэр къыщихьыгъ, Урысыем и Къэралыгъо Думэ идепутат.

ЗыцIэ къетIуагъэхэр Еджэркъуае ицIыф гъэшIуагъэх, рес­публикэм шIукIэ щашIэх.

Тарихъым щыщ

Къуикъо Шыхьамбый Еджэркъуае щапIугъ, гурыт гъэсэныгъэ щызэригъэгъотыгъ. Дзэм къулыкъур щихьыгъ. М. Горькэм ыцIэ зыхьырэ литературнэ институтэу Москва дэтыр 1989-рэ илъэсым къыухыгъ, ащ къыщегъэжьагъэу Адыгэ республикэ тхылъ тедзапIэм Iоф щешIэ.

УсакIом иапэрэ тхылъэу «Ма­зэм инэф» зыфиIорэм нэмыкI тхыгъэхэр къыкIэлъыкIуагъэх. Къуикъо Шыхьамбый 1992-рэ илъэсым къыщыублагъэу Урысыем итхакIохэм я Союз хэт. Адыгэ Республикэм и Къэ­ралыгъо премие литературэм ылъэныкъокIэ къыфагъэшъо­шагъ, Адыгеим культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI.

Уахътэм иджэмакъ

— 2019-рэ илъэсым тхылъ 24-рэ къыдэдгъэкIыгъ, планым ехъоу къыхэтыутыгъэхэри еджа­кIохэм алъыдгъэIэсыгъэх, — къытиIуагъ Къуикъо Шыхьамбый. — Къуекъо Налбый, Цуекъо Юныс, Пэнэшъу Сэфэр, Шъэфрыкъо Адамэ, ЛIыхэсэ Мухьдинэ, Хьаудэкъо Шыхьамызэ, Абрэдж Сафыет, ШэкIо Абрек, фэшъхьафхэм ятхылъхэр тилитературэ къы­хэхъуагъэх. ГъукIэлI Нурбый илъэс 80 зэрэхъугъэм, Адыгэ Республикэм, Пшызэ язаслуженнэ артисткэу Лъэцэр Римэ иорэдхэм афэ­гъэхьыгъэ тхылъхэр, нэмыкIхэри цIыфхэм ашIогъэшIэгъон хъущтых.

Адыгэ Республикэм искусст­вэхэмкIэ изаслуженнэ Iофы­шIэшхоу, Къалмыкъым изаслу-женнэ артистэу Хьакъуй Аслъан ипьесэхэр зыдэт тхылъыр хэушъхьафыкIыгъэу къыхэтэ-гъэщы. Урысыем театрэм и Илъэс зэ­рэщыкIорэм ар епхыгъэу щыт.

— Адыгабзэм изэгъэшIэн, игъэфедэн хэхъоныгъэ афэхъу­нымкIэ Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ театрэу Цэй Ибрахьимэ ыцIэ зыхьырэм бэкIэ ты­щэгугъы, — лъегъэкIуатэ тизэ­дэгущыIэгъу Къуикъо Шыхьамбый. — Бзэр — псэ. Ар зэрэбгъэфедэрэм елъытыгъэу лъэпкъ гупшысэр лъыогъэкIуатэ, иджэмакъэ щыIэныгъэм щызэхэохы. Ти ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, Правительствэр тиIэпыIэгъух, тафэраз.

ГущыIэм ыкIуачI

Республикэм итхылъ тедзапIэ щыкIогъэ зэхахьэм хэлэжьагъэх драматургэу, режиссерэу Хьакъуй Аслъан, Кощхьэблэ гурыт еджапIэу N 2-м ипащэу Бэджэнэ Юрэ, Ш. Къуикъом иныбджэгъухэр, икъоджэгъухэр.

— Чылэм щызэхатщэхэрэ Iофтхьабзэхэм адыгабзэкIэ тащэгущыIэ. Тянэ-тятэхэм унагъом бзэу щытагъэшIагъэр щы­Iэныгъэм щытэгъэфедэ. ГущыIэм кIуачIэ иI, — къытиIуагъ Брафтэ Руслъан. — Къуикъо Шыхьамбый Мыекъуапэ щэ­псэуми, къуаджэм къэкIонэу уахътэ къегъоты, итхыгъэхэм тигуапэу тяджэ. Сятэжъэу Къа­дырбэч гурыт еджапIэм ипэ­щагъ, сятэу Къэралбый­ физкультурэмкIэ ригъэджагъэх. Ти­Iахьылхэм шIэныгъэу къытхалъхьагъэр, шэн-хабзэу тызыфа­гъэсагъэр щыIэныгъэм щыпхырытщынхэмкIэ титхакIохэр IэпыIэгъу къытфэхъух.

ГущыIэ дахэм гур егъэушъэбы. ТхакIом иIофшIагъэ уасэ фэпшIыным фэшI игущыIэ къыбгурыIон фае.

ЦIыфыр! Тхьэм зыфэгъази, Укъэзылъфыгъэр гъэрази, ЧIым утетэу насыпым лъыхъу! Бзыу къэхъугъакIэу огур зытехъу!..

* * *

ЦIыфыгъэр апч къошынэу зыIэпызырэм Ихэкужъ чIыгу залэу ыхъожьын. Иакъыл Iэгу щизэу зимыкъужьырэм, Гум къиIукIырэ макъэр щыгъупшэн.

ГъашIэм, цIыфыгъэм, шIу­лъэгъу къабзэм афэгъэхьыгъэу Ш. Къуикъом ытхыгъэхэм уямы­зэщэу уяджэ.

Мэкъу-мэщым пылъым лэ­жьыгъэу икон къырихьылIа­гъэмкIэ иIофшIагъэ къыхагъэщы. УсакIор хэта? Лъэпкъым илэжьыгъэр, итарихъ усакIом елъэгъух, зэгъэпшэнхэр ешIых.

ПсынэкIэчъэу чIы бгъэгупэм къыщыущырэм ЦIыфыр насып лъыхъоу фэзгъэкIон…

Литературэм щызэлъашIэрэ ЩэшIэ Казбек зэритхыгъэу, уижъуагъо Тхьэшхом бэрэ къы­гъэнэфынэу сыпфелъэIу, Шы­хьам­бый! «Аферым» осэIо уилъэпкъ хъарзынэу уфэла­жьэшъ.

УичIыгуи, уяни яхьылIагъэу къэптхыгъэхэм уагъэгъуазэ.Тхэ­кIо къодыеу ущытэп, философие гупшысэу уиIэр щыIэ­ныгъэм игъогогъу.

Мыекъуапэ щыкIогъэ зэIукIэм гущыIэ фабэхэр къыщыпфаIуа­гъэх. ЦIыфхэм уитхыгъэхэмкIэ, уиIофшIагъэкIэ уагурэIо, уагъэлъапIэ. Усэм теджэ:

Ным исабыир бгъэгум кIиубытагъэу, Гъунджэм иплъыхьэмэ, гушIор фэбагъо, Гур псынэкIэчъэу, къэргъо зэпытэу, Насыпы закIэу пщэм ахелъагъо.

МэщбэшIэ Исхьакъ Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъ зэ­рэхъугъэм тигъэгушхуагъ. Тигъэ­зет иныбджэгъушIоу Шыхьамбый, уикъоджэгъухэм уагъэлъа­пIи щытхъуцIэ къызэрэпфау­сыгъэр тигуапэ, уигушIуагъо къыб­дэтэгощы. Лъэхъанэу тызыхэтым тхакIом иIофшIагъэ щагъэлъапIэу тэлъытэ. Нарт бэгъашIэ ухъунэу, уинасып зыдэплъэгъужьзэ ущыIэнэу тып­фэлъаIо. Опсэу, Шыхьамбый!

ЕмтIылъ Нурбый. Сурэтхэр зэхахьэм къыщытетхыгъэх.