Пэублэ гущыIэм къыщыхэзгъэщы сшIоигъу, Ным фэгъэхьыгъэу утхэныр псынкIэп. А гущыIэм имэхьанэ ыкIи кIуачIэу иIэм унэсынышъ, икъу фэдизэу къэбгъэлъэгъон зыхъукIэ, о угукIэ зэхэпшIагъэу, уигъашIэ пхырыщыгъэу щытын фае.

Ным фэгъэхьыгъэу жанрэ зэфэшъхьафхэмкIэ гъэпсыгъэу тхыгъэу щыIэр бэдэд. Ахэм литературнэ критикэмкIэ уасэ афэсшIынэу пшъэрылъ зыфэзгъэ­уцужьырэп. ЦIыф пэпчъ янэ ыгу къызэрэкIыжьырэр зэфэшъхьаф. Енэгуягъо ар зэлъытыгъэр ежь цIыфым ыгукIэ зэрэзэхишIагъэр арыкIэ. Джащ фэд Ным фэгъэхьыгъэу тхэрэ усакIохэри. Шъыпкъэр пIощтмэ, къэлэмыпэм къы­чIэкIырэ сатырхэм уасэ язытын зылъэ­кIыщтыр цIыфхэр ары.

Усэм хэт гущыIэхэр бзыум фэдэх, зы сатырхэм лъагэу заIэтышъ, гум етIысхьэх, адрэхэр жъоку зыкIэмы­лъыжь машIом фэдэу мэкIосэжьых. Тхьэм къыхилъхьагъэу усакIом зы кIуачIэ хэлъ – ащ музэкIэ еджэх. Гум къикIырэ усэхэр зэбгъэпшэн плъэкIыщтыр ошъогум илъэгапIэ зинасып бзыоу клеткэм дагъэтIысхьагъэр ары. Гъэры ашIыгъэ бзыу цIыкIум иорэд зэпегъэу, чэфынчъэ мэхъу. Ау тыгъэм инэбзыйхэр зэрэнэсыгъэхэм лъыпытэу ытамэхэр инэу зэкIещышъ, иорэди ыгъэжьынчэу илъэгапIэ ештэжьы.

ЫпэкIэ къызэрэсIуагъэу, Ным ыкIуа­чIэ, игукIэгъу ыкIи ишIулъэгъу къэбгъэлъэгъоныр псынкIэп. Ау ахэр усэхэмкIэ къэптхынэу къэлэмыр пштагъэмэ, Ным иобраз ифэшъошэ гущыIэхэр къэбгъотынхэ фае.

Сэ зигугъу къэсшIыщт усакIохэм Ным тефэрэ гущыIэхэр къагъотыгъэхэу сэлъытэ. Апэрэу зигугъу къэсшIымэ сшIоигъор Нэхэе Руслъанэ иусэхэр ары:

Къин къысэкIугъэми, апэу сыкъешIэ… О пцIэ къасIозэ, Псыхъом, губгъом зэхезгъэхыщт. О пцIэ къасIозэ, ЗэкIэ псэ зиIэр езгъэдэIущт. О пцIэ къасIозэ, МашIом ыштагъэр згъэкIосэжьыщт. О пцIэ къасIозэ, Пчыхьэм сабыир згъэгъолъыжьыщт. О пцIэ къасIозэ, Iанэм ныбджэгъухэр пэзгъэтIысхьащт. О пцIэ къасIозэ, Унэм сикIыни, гъогу сытехьащт.

«Пчыхьэм сабыир згъэгъолъы­жьыщт» зыфиIорэ сатырым мэхьэнэшхо естэу къызкIыхэсхыгъэр къэсIощт. «Ным иорэд зэхэзымыхыгъэр ибэм фэдэу къэхъугъ» — етхы Расул Гамзатовым. Сэ сишIошIыкIэ, усакIом игупшысэ зынэсырэр сабыим ипIун ыкIи игъэсэн кушъэ орэдым чIыпIэшхо зэрэщиубытырэр ары. Ныдэлъфыбзэм иIэшIугъи, ибаигъи, идэхагъи а уахътэр ары сабыим зыщызэхишIэрэр. Арыни фае гупсэф егъотышъ, чъые IэшIум зыкIыхилъасэрэр.

Расул Гамзатовым Ным фэгъэхьы­гъэу мырэущтэу къетхы:

Вот мы одни сегодня в доме, Я боли в сердце не таю И на твои клоню ладони Седую голову свою.

Мне горько, мама, грустно, мама, Я — пленник глупой суеты, И моего так в жизни мало Вниманья чувствовала ты.

Кручусь на шумной карусели, Куда-то мчусь, но вдруг опять Сожмется сердце: «Неужели Я начал маму забывать?»

А ты, с любовью, не с упреком, Взглянув тревожно на меня, Вздохнешь, как будто ненароком, Слезинку тайно оброня.

Нэхэе Руслъани, Расул Гамзатовми яусэхэм уяджэ зыхъукIэ, къахэщы Ным игукIэгъуи, ишIулъэгъуи зэрэзэхашIагъэр. Ау етIани гу лъымытэн плъэкIыщтэп гущыIэр ашIомакIэу, тIэкIу дэдэ гъэкIэсагъэ хъугъэу гущыIэ лъапIэу янэмэ араIо ашIоигъуагъэр.

ЗэкIэми зэлъашIэрэ тхэкIошхоу Чингиз Айтматовым мырэущтэу ыт­хыгъ: «...ЦIыф зэфыщытыкIэм анахь шъхьаIэу, зыми пэпшIын умылъэкIынэу хэтыр Ным тызэрэфыщытыр ары».

Ным гукIэгъоу хэлъыр, ишIулъэгъуи, икъэбзагъи, ыкIуачIи зыми ебгъэпшэн плъэкIыщтэп. Адэ, тянэхэм зышъхьамысыжьхэу къытатырэр икъу фэдизэу зэхэтэшIа? Гукъау нахь мышIэми, тянэхэм къытатырэ шIулъэгъум фэдиз яттыжьын тлъэкIырэп. ЗэрэхъурэмкIэ, Тянэхэм ячIыфэ ттелъэу тигъашIэ къэтэхьы. Ныр щыIэныгъэм, Дунаим икъежьапIэу зэрэщытыр къыдгурыIомэ тизэхэтыкIи, тизэфыщытыкIи бэкIэ нахь дэгъу хъущт. ЕтIани, ныдэлъфыбзэм икъэухъумэнкIэ ишIогъэшхо къэкIощт.

Пэнэшъу Аскэр. Гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтым иIофышI.