Stavropol eyaletinden V. Kulikov elinde gümüşten mamul bir içecek kabıyla Adıgeye gelmişti. Arzusu ise bu kabı satan almak isteyen birisini bulursa satmaktı.

Söz konusu kap  III – IV yüzyılda yaşamış olan İran hanedanı Sasaniler’e aitti. Delikanlı bu eserin kendisine ait olduğunu kanıtlar bir dökümana da sahip değildi.

Kabı 15 bin dolara satın almak isteyen Moskovalı birisi ile buluştuğunda olay yerinde FSB yetkilileri onu yakaladı. Kazı ile bulunmuş bu nesne V. Kulikovun elinden alındı, kanundışı bir şekilde bunu satmaya çalıştığı için de kendisi yakalanarak hakkında suç duyurusunda bulunuldu.

Tarihi öneme haiz bu nesne Krasnodar eyaletinden bir uzmanlar heyetine gösterildi. Uzmanların tesbitine göre nesne 15 santim çapında saf gümüşten imal iki santimetre derinliğinde. İçinde ise çeşitli desenler taşıyor. Gümüş yüzüğü andıran işlemeden 6 yaprak deseni ayrılıyor ve bir erkek silüeti işlenmiş. Eser Sasaniler dönemine ait.

İçme kabı benzeri böylesi nesneler insanların eline sık geçmiyor. Kaptaki erkek silüetinin de dönemin padişahlarından birisi olduğu kesin. Bunun yanısıra padişah arması nesnenin bir yanına basılı.

Uzmanların belirttiğine göre böylesi bir nesnenin Karadenizin kuzey sahillerinde (Kırım ve Kuzey Kafkasya’da) bulunma olasılığına sahip.

Adıgey milli müze çalışanları da bu konuda hem fikirler. Böylesi değerli ve kültürel miras niteliğini kazanmış nesnelerin aç gözlü insanlarca ele geçirilip yurt dışına satılıyor-çıkartılıyor olaması üzüntü verici.

Gizlice eski yerleşkeleri kazanların zararı durmak bilmiyor.

Adıge Cumhuriyeti kültür miraslarını koruma dairesi uzmanlarının belirttiğine göre kültürel obyektlerin korunabilmesi için onların yerlerinin tesbit edilerek kayıt altına alınması gerekiyor.

Böylesi bir çalışma olanağına sahip olduklarında şimdi 3,4 bin kadar olan kültürel ve arkeolojik obyektlerin sayısının dört bine de ulaşacağını tahmin ediyorlar. Son on  yılda Adıgeyde altyapı ve inşaat çalışmaları esnasında bu çalışmaların yapıldığı alanlarda 240 benzeri obyekt ortaya çıkartıldı.

Rusya Coğrafya Derneğinin Adıgey Şubesi de ciddi bir şekilde tarihi anıtların insanlarca tahrip edilmesini engelleyici çalışmalar yapıyor. Günümüz itibariyle Adıgeydeki tüm tarihsel ve kültürel anıtların yer aldığı bi,r haritanın oluşturulması üzerine çalışıyorlar.

ŞAVKO Aslanguaş

Çeviri; AÇUMIJ Hilmi