Зэлъэпкъэгъухэр зэфэзыщэгъэ мэфэкIыр щыIэныгъэм иIотакIу. Хэкужъым къэзыгъэзэжьыгъэм и Мафэ илъэс къэс нахь гъэшIэгъон зэрэхъурэм тегъэгушхо.

Адыгэ Республикэм культу­рэмкIэ и Министерствэ исурэт къэгъэлъэгъуапIэ къыщызэIуахыгъэ къэгъэлъэгъоныр дунаим тет адыгэхэм ясурэтышIхэм яIэпэIэсэныгъэ ехьылIагъ.

Сурэт къэгъэлъэгъуапIэм ипа­щэу, Урысыем культурэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, зэлъа­шIэрэ сурэтышIэу, архитекторэу Бырсыр Абдулахь зэхахьэм къыщиIуагъ къэгъэлъэгъонэу Мыекъуапэ щызэхащагъэм ти­шIэжь къызэригъэбаирэр, лъэпкъ­хэр зэрэзэфищэхэрэр.

Республикэм изаслуженнэ сурэтышIэу Хъуажъ Рэмэзанэ зэ­гъэпшэнхэр ышIыхэзэ, зэлъэп­къэгъухэм яIэпэIэсэныгъэ искусствэм къызэрэщагъэлъагъо­рэм уасэу фишIыгъэр адыгэмэ ящыIэныгъэ къыпкъырэкIы.

КъегъаIу, пщынаор

Адыгеим щызэлъашIэрэ сурэтышIэу Къуанэ Аслъан дунэе мэхьанэ зиIэ IофшIа­— гъэр къегъэлъагъо. «Ижъырэ орэд» зыфиIорэм уеплъызэ, пщынэр зэкIэзыщырэ бзылъфыгъэм орэдышъоу къыри­гъаIорэр зэбгъашIэ пшIоигъоу сурэтым ехьылIэгъэ тхыгъэхэм укъяджэ, ау джэуапыр а чIыпIэм щыбгъо­тынэу сурэтыр гъэпсыгъэп.

— Арэущтэу сурэтыр къызэрэлъагъорэр нахьышIу, — къы­тиIуагъ бзэхэр зыщызэрагъашIэрэ Гупчэу «Активым» ипэщэ шъхьаIэу Едыдж Мэмэт. — Ащ фэдэ бзылъфыгъэ пщынаохэр Тыркуем, Сирием, Израиль, нэмыкI хэгъэгухэм ащыплъэгъунхэ плъэкIыщт. Бзылъфы­гъэм гум иорэд ыгъэ­жъынчызэ лъэпкъ гупшысэм ухищэ шIоигъоу алъытэ. Адыгэхэу дунаим тетхэм къяджэ, «сызэхэшъух» еIо. ШIункIым бзылъфыгъэр зэрэхэсыр къызыдэплъытэкIэ, искусствэм ишъэфхэр нахь куоу зэбгъа­шIэхэ пшIоигъоу нэмыкI сурэтхэм уяплъы.

Зэгъэпшэнхэр

Адыгэ Республикэм исурэтышIхэм я Союз итхьаматэу Елена Абакумовам адыгэхэм ятарихъ чIыгу къызэрагъэзэжьырэм, лъэпкъ шэн-хабзэхэр зэращымыгъупшэхэрэм, сурэтэу ашIырэ пэпчъ гупшысэ хэхыгъэ зэриIэр къыIотагъ.

Е. Абакумовар Тыркуем къи­кIыгъэ ныбжьыкIэхэм аIу­кIагъ, сурэтышIхэм гущыIэгъу афэ­хъугъ. Хэкужъым бэшIагъэу къэзыгъэзэжьыгъэхэ Беданыкъо Нихьад, Беданыкъо Убых, фэшъхьафхэм сурэтхэм къахагъэ­щыгъэр лъэпкъ шIэжьым къызэрэпкъырыкIыхэрэр ары.

Общественнэ IофышIэхэу МэщфэшIу Нэдждэт, Чэтэо Ибрахьимэ зэхахьэм къыщыгущыIагъэх. Беданыкъо Нихьад иеплъыкIэхэм адырагъэштагъ.

Шъэожъ Хьасанэ Хэкужъым къэзыгъэзэжьыгъэмэ ащыщ. ИIэпэIэсэныгъэ гъунэ имыIэм фэд. Скульптор сэнэхьатыр къыхихыгъэу дунаим цIэрыIо щыхъугъ. Адыгабзэр дэгъоу зэришIэрэм шIогъэ ин къыфихьэу елъытэ. Адыгэ шъуашэр зыщыгъ хъулъфыгъэм исурэт ышIы зыхъукIэ, лъэпкъ шэн-хабзэхэм якуупIэ лъэIэсы. Сурэтэу къыгъэлъагъорэм псэ пытэу къыпщегъэхъу.

Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» иапэрэ тхьаматэу, шIэныгъэлэжь цIэрыIоу, тхакIоу Шъхьэлэхъо Абу ибюст Хьасанэ зэри-­шIыгъэм фэшI цIыфхэм «тхьауегъэпсэу» раIожьыгъ. Лъэпкъ шэн-хабзэхэм афэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъонэу тызыхэлажьэ­рэм Шъхьэлэхъо Абу ымакъэ щызэхэтымыхми, исурэт гуфаплъэу теплъы. ТызэдэгущыIэу къызыщыдгъэхъузэ, игущыIэ щэрыохэм гукIэ зафэтэгъазэ, шIэныгъэу хэтхырэм лIэужхэр зэзыпхырэ джэрпэджэжь ма­къэу зеIэты.

Дунаир зыхъожьыгъэ Шъхьэлэхъо Абу иIофшIагъэкIэ гъашIэм къызэрэщытхэтыр, Адыгэ Рес­публикэм икъэралыгъо гъэпсыкIэ игъэпытэн зэрэхэлэжьагъэр дэгъоу зышIэрэ Шъэожъ Хьасанэ ишIушIагъэ гур егъэфабэ. Гъэзетеджэхэм ацIэкIэ «тхьауе­— гъэп­сэу» отэIо! Нарт бэгъашIэ, насыпышIо охъу!

Хъуажъ Рэмэзанэ унагъом ищыкIэгъэ Iэмэ-псымэхэр ису­рэтхэмкIэ къегъэлъагъох. Бырсыр Абдулахь къушъхьэхэм ятеплъэ, джэныкъо машIом ифэбагъэ, нэмыкIхэм иIофшIагъэ афигъэхьыгъ. Сурэтхэр зэдгъап­шэхэзэ анахь дэгъур къыхэтхынэу гухэлъ зыфэтшIыжьырэп. Сурэтхэр щыIэныгъэм щыщых, уагъэгупшысэ.

Адыгэ шъуаш

Тыркуем щыщ бзылъфы­гъэ­хэм сурэтэу ашIыгъэхэм адыгэ шъуашэм ехьылIагъэхэр къа­хэтэгъэщых. Къанэкъо Сон­гул кIэ­лэегъадж, искусствэм ныбжьыкIэхэр фегъасэх. — Сисурэтхэм адыгэ пшъа­шъэм ищыIакIэ, лъэпкъ шэн-хабзэхэр зэрэзэрихьэхэрэр къащысэгъэлъагъох, — къеIуатэ С. Къанэкъом. — Пшъашъэм ынапIэ едзыхыгъэу сурэтыр сыдигъуи сэшIы. Инэплъэгъу шъэбэн фае, зышIошIыжьыныри къезгъэкIурэп. Дунаим шъуа­шэу тетхэм идэхагъэкIэ адыгэ шъуа­шэр къахэсэгъэщы. Адыгэ шъуашэм и Мафэ Iоны­гъом и 28-м Адыгэ Республикэм имызакъоу, тилъэпкъэгъухэр зыщыпсэухэрэ къэралыгъохэм ащагъэмэфэкIыщт. С. Къанэкъом къытиIуагъ Тыркуем зигъэзэжьыкIэ мэфэкIым изэхэщэн чанэу зэрэпылъыщтыр, кIэлэеджакIохэр къэбар гъэшIэгъонхэм аригъэ­дэIунхэу гухэлъ зэришIыгъэр.

А. Дыгъум адыгэ шыум, шыкIэпщынэм ибзэпсхэр зыгъэжъын­чырэ шыур, нэмыкIхэри гъэшIэгъонэу ышIыгъэх. Шыум иобраз лъэпкъ шIэжьыр, лIыгъэр, шъуа­шэм изехьан епхыгъэх.

Пщыхъожь Жэнар, Ныр Ша­хьин, Тэожь Иландэ ныбжьыкIэх, ясэнэхьатхэм зафагъасэ. Пшъэ­шъэ нэгу­шIо­хэм Мые­къуа­пэ щалъэ­­гъу­гъэр ашIо­гъэшIэ­гъон. Адыгабзэр дэгъоу зымы­шIэ­хэрэр ку­пым хэтых. Тызэ­дэгущы­Iэным фэшI хэкIыпIэхэр къэд­гъоты­гъэх. Сурэтхэр ашIо­гъэ­шIэ­гъоных. АдыгабзэкIэ тха­кIи, еджа­кIи зышIэ­хэрэм нахь псынкIэу тагурыIуагъ.

Пщыхъожь Идат илъэс 12-м ит. Нарт шъаор тиныдэлъфы­бзэкIэ мэгущыIэ, зэкIужьэу фэ­пагъэ. Тыркуем зигъэзэжьыкIэ иныбджэгъухэм, нэIуасэхэм къа­фиIотэщтыр ма­кIэп. Хэку­жъым къэзыгъэзэжьыгъэ Хъуажъ Даутэ И. Пщыхъо­жьым къыщытхъугъ, лъэпкъ шIэжьым Идат фэщагъ.

Пщыхъожь Идати, зыцIэ къе­тIуагъэхэ пшъашъэхэри Хэку­жъым къэзыгъэзэжьыгъэм и Мафэ фэгъэхьыгъэ зэхахьэу филармонием дэжь щыкIуагъэм хэлэжьагъэх. Пшъашъэхэр дахэу къэшъуагъэх, уджыгъэх.

Тыркуем къикIыгъэ купым ипащэу Пщыхъожь Митлу зэха­хьэм адыгабзэкIэ зэгъэфагъэу къыщиIуагъэр бэшIагъэу гукIэ къыздырихьакIырэ еплъыкIэхэм ащыщ. Адыгэр тыдэ щэпсэуми, зэлъыIэсыкIэ амалхэр къегъотых. СурэтышIхэм зэлъэпкъэгъухэр зэфащэхи, яIофшIагъэ псэ къыпагъэкIагъ. Адыгэ джэгум щызэдэуджыгъэх.

Бзэр искусствэм, лъэпкъ шэн-хабзэхэм акIэрыпчы зэрэмыхъущтыр тилъэпкъэгъу хьакIэ­хэм дэгъоу къагурэIо. ЗэлъашIэ­рэ сурэтышI-модельерэу СтIашъу Юрэ къэгъэлъэгъоным, анахьэу, адыгэ шъуашэм фэгъэхьыгъэ IофшIагъэхэм, Шъхьэлэхъо Абу ибюст яплъыгъ. МэфэкIым зызэриушъомбгъурэм хабзэм икъу­лыкъушIэхэм яIахьышIоу хэлъыр къыхигъэщыгъ.

ЗэлъыкIонхэу фаехэм гъогу чыжьэм икIэкIыпIэ къыщызэдагъоты. ЗэхэщакIохэм егъэжьэпIэшIоу ашIыгъэм щыIэныгъэм лъэпсэшIу щешIы, лъэпкъхэр зэфещэх.

ШышъхьэIум и 10-м къэгъэлъэгъоныр Мыекъуапэ щызэфашIыжьыщт. Шъуеужьыр шъуеп­лъынэу.

Сахьидэкъо Нурбый. Сурэтхэр зэхахьэм къыщытетхыгъэх.