Адыгэ Республикэм икультурэ пытэу къыхэуцуагъэмэ ащыщ кIэлэцIыкIу театральнэ зыгъэсапIэу «Щыгъыжъыер».

Тыркуем къикIыжьыгъэхэ тилъэп­къэгъухэу адыгабзэм, шэн-хабзэхэм язэгъэшIэн ыгъэгумэкIыхэрэр кIэщакIо фэхъухи «Щыгъыжъыер» зэхащагъ. Уахътэр псынкIэу макIо. Илъэси 10-у тешIагъэм уфызэплъэкIыжьмэ, IофшIагъэу щыIэм урыгушхон плъэкIыщт.

Узэкъомытэу улъыкIотэщтэп

Егъэжьэгъур сыдигъокIи къин. Апэрэ мафэхэм «Щыгъыжъыем» къырагъэблэгъагъэхэм адыгабзэкIэ зы гущыIи зымышIэхэрэр ахэтыгъэх. Художественнэ пащэу, Урысыем изаслуженнэ артисткэу, Адыгэ Республикэм инароднэ артисткэу Уджыхъу Марыет теат­рэм, музыкэм ыкIи кином якъэралыгъо институт Ленинград къы­щиухыгъ. Республикэм и Лъэпкъ театрэу Цэй Ибрахьимэ ыцIэ зыхьырэм иактрис.

Республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Хасэм» иIофшIапIэ «Щыгъыжъыем» зыщегъасэ. УпчIэ бащэ Уджыхъу Марыет еттыныр къедгъэкIугъэп. Тхьаусыхэным зыдыригъэхьыхырэп. Арэу щытми, гумэкIыгъоу иIэхэм уащигъэгъуазэ зыхъукIэ, лъэпкъ гупшысэр зэкIэми апшъэ ышIы зэрэшIоигъор къыхэщы.

«Щыгъыжъыем» зызыщигъэ­сэщт унэ имыIэжьэу уахътэ къызекIум, М. Уджыхъур республикэ общественнэ движениеу «Адыгэ Ха­сэм» къэкIуагъ. А лъэхъаным тхьаматэм игуадзэу щытыгъэ Къуижъ Къэплъан гущыIэгъу зы­фэхъум, Адыгэ Хасэм иIофшIапIэ кIэлэцIыкIу­хэм зыщагъэсэнэу зэ­зэгъыныгъэ зэдашIыгъ. «Щыгъы­жъыем» иунэ къыкIэмыщхэу, кIэ­лэ­цIыкIухэм рэхьат загъотым, яшIэ­ныгъэхэм ахэзыгъахъо зышIоигъохэр хэпшIыкIэу нахьыбэ хъугъэх.

Умакъэ оIэтыкIэ пIорэр цIыфхэм нахьышIоу къагурыIощтэу М. Уджыхъум ылъытэрэп. КIэлэцIыкIу пэпчъ екIолIэкIэ хэхыгъэ къыфигъотыным пылъ. АдыгабзэкIэ мыгущыIэшъоу къытхэт кIэлэцIыкIур акъылышIоу зэрэщытыр пшIэ зыхъукIэ хэта бгъэмысэщтыр?

Адыгабзэм изэгъэшIэн

Ныдэлъфыбзэм изэгъэшIэн унагъом къыщегъэжьэгъэн фаеу Уджыхъу Марыет къыраIоу бэрэ къыхэкIы. Ары шъхьае, уахътэр аIэкIэкIыгъэу кIэлэцIыкIур бзэм фамыгъэсагъэ зыхъукIэ сыда пащэм ышIэщтыр?

Адыгэ Хасэм ныдэлъфыбзэм изэгъэшIэн щытегущыIэхэ зы­хъукIэ, унагъом, кIэлэцIыкIу Iыгъы­пIэм, еджапIэм язэпхыныгъэхэр къыдэплъы­тэнхэм имэхьанэ осэ ин щыраты.

«Щыгъыжъыем» иапэрэ пчыхьэзэхахьэу Лъэпкъ театрэу И. Цэим ыцIэ зыхьырэм щыкIуа­гъэм цIыфыбэ еп­лъыгъ. Къэгъэлъэгъо­ныр агу зэрэрихьыгъэм дакIоу неущрэ мафэр зыфэдэ хъущтым егупшысагъэх.

— Артист дэгъу хъун зылъэкIыщтхэр «Щыгъыжъыем» хэтых, — къыщиIуагъ зэхахьэм Урысыем итеатрэхэм яIофышIэхэм я Союз икъутамэу Адыгэ Республикэм щыIэм ипащэу, Урысыем, Абхъазым, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Пшызэ язаслуженнэ артистэу, Адыгеим инароднэ артистэу Зыхьэ Заурбый. — КIэлэцIыкIухэм зы­къызэIуахыным фэшI IэпыIэгъу ящыкIагъ — ари зыщыдгъэгъупшэ хъущтэп.

— Щытхъу лые сищыкIэгъахэп, — игупшысэхэм тащегъэгъуазэ Уджыхъу Марыет. — КIэлэцIыкIу­хэм сишIуагъэ язгъэкIы, театрэм ыбзэкIэ къэзгъэгущыIэхэ сшIоигъу.

Ылъэ теуцуагъ

Теуцожь, Шэуджэн районхэм «Щыгъыжъыем» ипчыхьэзэха­хьэхэр ащыкIуагъэх. Гъэмэфэ зыгъэпсэфыгъор заухыкIэ нэмыкI районхэм ащыIэщтых.

ИлъэситIукIэ узэкIэIэбэжьмэ, «Щыгъыжъыер» Тыркуем рагъэб­лагъи, театрализованнэ къэшIыгъо­хэр къыгъэлъэгъуагъэх. Адыгабзэмрэ тхыбзэмрэ я Мафэ мыгъэ республикэм игъэкIотыгъэу щыхэдгъэунэфыкIыгъ. Республикэм и Къэралыгъо филармоние «Щыгъы­жъыем» изэхахьэ щыкIуагъ.

Ти ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, Правительствэм икъулыкъушIэхэр, шIэныгъэлэжьхэр, Адыгэ Хасэм хэтхэр, кIэлэеджакIохэр Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх. Республикэм и ЛIышъхьэу Къум­пIыл Мурат зэхахьэм къызыщэгущыIэм, «Щыгъыжъыем» осэ ин фишIыгъ. КIэлэцIыкIухэм рольхэр дэгъоу къашIыхэу ылъытагъ.

Джырэблагъэ «Щыгъыжъыем» итворчествэ ехьылIэгъэ Iофтхьабзэу филармонием щыкIуагъэм едзыгъо гъэшIэгъонхэр кIэлэцIыкIухэм къыщашIыгъэх. Къайхъан Нэрыс, ХыдзэлI Псэзан, Беданыкъо Мадинэ, Беданыкъо Заринэ, нэмыкIхэм адыгабзэм изэгъэшIэн ехьылIэгъэ едзыгъохэр гъэшIэгъо­нэу къагъэлъэгъуагъэх.

ТхакIоу Къуекъо Налбый ытхыгъэм техыгъэу лъэпкъ зыкIыны­гъэм игъэпытэн адыгабзэр зэрэ­фэIорышIэрэр IупкIэу цIыфхэм алъагъэIэсыгъ. Беданыкъо Тембот, МэщфэшIу Гунэф, Хьаужьыр Дианэ, Шухъэстэнэ Аминэт, Шухъэстэнэ Камилэ, фэшъхьафхэм адыгабзэмрэ шэн-хабзэхэмрэ зэрэзэпхыгъэхэр театрэм ыбзэкIэ къаIуатэ. Ныбджэгъуныгъэм, гукIэгъум, адыгагъэм зафэбгъасэ пшIоигъомэ, «Щыгъыжъыем» икъэшIыгъохэм уяплъын фае.

Беданыкъо Тембот, КIубэ Ас­лъан, КIубэ Дамир, Цопсынэхэу Эльбруз ыкIи Налбек, Тыкохэу Адыиф ыкIи Пэрыт, Цурмыт Саусыр, нэмыкIхэм ныбджэгъуны­гъэм, адыгагъэм яхьылIагъэхэр къашIых. ХьэкIэ-къуакIэхэм ярольхэм узыIэпащэ. Боджэкъо Суандэ нысэм ироль къызэришIырэм, сабыир кушъэм зэрэхапхэрэм, джэгукIэхэм, фэшъхьафхэм афэгъэхьыгъэхэр лъэпкъ шIэжьым, адыгабзэм изэгъэшIэн адештэх.

«Щыгъыжъыем» икъэгъэлъэ­гъон еплъыгъэхэ Зыхьэ Заурбый, Хьа­къуй Аслъан, МэщфэшIу Нэдждэт, Гъазый Бирамхъан, Бэгъушъэ Алый, нэмыкIхэу къэгущыIагъэхэм кIэлэцыкIухэм яшIэныгъэ зэрэхагъахъорэр къыхагъэщыгъ. Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо премие «Щыгъыжъыем» фагъэ­шъошэныр тефэу алъытагъ. Зэ­хахьэм хэлэжьагъэхэм къэгущы­Iагъэхэм адырагъэштагъ, «Щыгъыжъыем» Iэгу фытеуагъэх.

Уахътэм иджэмакъ

Къуаджэхэм, къалэхэм адэс сабыйхэм, ны-тыхэм, кIэлэегъа­джэхэм «Щыгъыжъыем» щысэ тырахы тшIоигъу. Къуаджэ пэпчъ «Щыгъыжъыем» фэдэ купхэр щызэхащэныр непэрэ уахътэм дештэ. Тымыгужъуагъэмэ, пасэп. Мылъкоу пэIухьащтыр гъотыгъуае хъущтэп, сыда пIомэ псынкIэу зыкъигъэшъыпкъэжьыщт. Мэшэлахь, Шэуджэн районым икIэлэ­еджакIохэм «Щыгъыжъыем» иедзыгъохэм ащыщхэр республикэ зэнэкъокъухэм къащашIэу ауб­лагъ.

Уджыхъу Марыет иIэпыIэгъухэу Даур Жаннэ, Хьэлащтэ Саныет, Беданыкъо Замирэ, нэмыкIхэм къызэрэтаIуагъэу, «Щыгъыжъыер» къызэтебгъэуцо хъущтэп. Тыркуем ятIонэрэу рагъэблэгъагъ. Израиль къикIырэ кIэлэцIыкIухэм адыгабзэр ашIэу, Адыгеим щыщхэр яныдэлъфыбзэкIэ гущыIэнхэ амылъэкIэу зыплъэгъукIэ, «Щыгъыжъыем» ишIуагъэ нэгум къыкIэуцо. Тиадыгабзэ бай дэдэу щыт, ащ изэгъэшIэн тэры зэлъытыгъэр.

ЕмтIылъ Нурбый.