Адыгэ кушъэр, адыгэ Iанэр адыгэ псэукIэм щыщ шъыпкъэх, адыгэ унагъом ипкъэух, дышъэ кIэнэу тиIэм ылъапсэх, лъэпкъ гупшысакIэм, лъэпкъ хабзэм якъэкIуапIэх. Кушъэмрэ Iанэмрэ адыгэ Iэпэщысэ шIыныр зымыгъэкIодыхэу тищыIэныгъэ щыщ зышIыхэрэр лъэпкъ лъапсэм изехьакIох. Ащ фэдэх IэпэIасэхэу Гостэкъо Руслъанрэ ПIатIэкъо Айдэмыррэ.

Гостэкъо Руслъан: «Сэ кушъэжъ кIалэ горэм къысфихьыгъагъ, иныгъэп, ащ техыгъэу сэри етIанэ кушъэхэр сшIынэу езгъэжьагъ, а шапхъэмэ ныбжьи сатекIыгъэп. Кушъэр Хьакурынэхьаблэ къыращыгъагъ, Аулъэмэ яягъ. Сыд фэдэ пкъыгъо сэшIыми, хэт ишIыкIэ шапхъэмэ къакIэупчIагъэми, сэ зыпари шIосыушъэ­фыгъэп. ЗэзыгъашIэ зышIоигъом хэтми сыдеIэнэу сыхьазыр».

ПIатIэкъо Айдэмыр: «Кушъэ е Iанэ заIокIэ, сэ Гостэкъо Руслъан дэжь сэгъакIох. Шъхьаджи нахь дэгъоу ышIырэ пкъыгъохэр къыхехых. Мы тызчIэтыр Руслъан икIыщэу щытыгъ. Зэ ыдэжь сыкъызэкIом, сыдеIэнэу сыгоуцуагъ, ежьыри хьалэлэу къыспэгъокIыгъ. Мыщ тызэдычIэтэу Iоф зэдатшIэщтыгъ. Нэужым Руслъан ежь икIыщ иунэ зыхешIыхьэм, ащ кIожьыгъэ, сэ мыщ сыкъычIэнэнэу хъугъэ. ШIыкIэ горэхэм якъызIэкIэгъэ- х­ьанкIэ ар сикIэлэегъаджэу сэлъытэ».

ЩыIэныгъэм зэфищэгъэхэ IэпэIасэхэр – зыр нахьыжъэу, сэнэхьатымкIэ икIэлэегъадж пIоми хъунэу, адрэр – ныбжьыкIэу, икIэлэеджакIо фэдэу, ащ тетэу зэгурыIуагъэх. КIыщыр Руслъан Айдэмыр къызэрэфигъэнагъэм изакъоп, сэнэхьат хэгъэхъонымкIэ IэпыIэгъу фэхъугъ, лъэбгъу римыдзэу, нэкъокъоныгъэ къыхэмыфэу, гъогу мафэр нахьыжъым нахьыкIэм фигъэшъошагъ. УныбжьыкIэу ащ фэдэ цIыфхэм щыIэныгъэм уащырихьылIэным мэхьанэшхо иI.

ПIатIэкъо Айдэмыр: «IэпэIэсэныгъэу схэлъыр къэзыгъэущыгъэр ГъукIэ Замудин. Ащ Iоф зэришIэрэр зысэлъэгъум, сэри нэкъокъоныгъэу схэлъыр къыгъэущыгъ. Ащ шыкIэпщынэхэр зэришIхэрэм фэдэу сэри сшIы сшIоигъоу сыгукIэ зыфэсщэигъ. IэпэIэсэныгъэу хэлъым изакъоп, ежь цIыфми узIэпещэ. Замудин щысэтехыпIэ сфэхъугъ. Джыдэдэм пкъы­гъо зэфэшъхьафэу бэ сшIышъурэр – Iани, шы-уани, шыкIэпщыни, пхъэкIычи, сэшхуи, къами сшIыхэу къыхэкIыгъ, гъучIыми Iоф дэсшIагъ, зэпэощэчы апэ ибгъэшъыщтыр».

Гостэкъо Руслъан: «Сыдагъэба илъэс пчъагъэм (закройщик верхней мужской одежды – Г.Р.), СтIашъу Юрэ иушэтын лабораторие мэзиблырэ Iоф щысшIагъ. Галифехэр – хъулъфыгъэ гъон­чэджхэр — здыщтыгъэх. ЕджапIэм чIэхьажьыщтхэр къысфакIощтыгъэх, зым адрэм риIожьызэ бэмэ сашIэ сыхъу­гъагъ, сыда пIомэ шапхъэр атесхыти, ятIонэрэ къэкIогъум щыгъын дыгъахэр ястыжьыщтыгъэ, пчъагъэрэ къэзгъакIощтыгъэ­хэп. ЕтIанэ экономикэ къиныгъохэр 1990-рэ илъэсхэм къэхъухи шэкIыр тучан мэкIайхэм затекIодыкIым, пхъэм зыфэз­гъэзэн фаеу хъугъэ. Дэныр джащ щызгъэтIылъыжьыгъ».

Сэнаущыгъэ зыхэлъ цIыфым лъэныкъо зэфэшъхьафхэм ащыпхырищын зэри­лъэкIыщтыр гъэнэфэгъахэу щыIэныгъэм щысэ пчъагъэмэ тащырехьылIэ. Арышъ, Гостэкъо Руслъан дэнми, пхъэшIэнми афэкъулаеу къызэрэчIэкIыгъэр бгъэшIэгъонэу щымытынкIи хъун. Ау адыгэмэ дэныр – бзылъфыгъэ сэнаущыгъэу, пхъэ­шIэныр – гъэнэфагъэу, хъулъфыгъэ сэнэхьатэу зэралъытэщтыгъэм къыхэкIыкIэ, а лъэныкъуитIури ежь фэIэпэIасэу зэрэ­хэлъыр, щэч хэмылъэу, хьалэмэт! Сыдэу хъугъэми, IэпэIэсэныгъэм ылъап­сэхэр лъым къызэрэдакIохэрэр Руслъани, Айдэ­мыри къаIотагъэм джыри зэ къегъэшъып­къэжьы.

Гостэкъо Руслъан: «Сятэжъ пхъашIэ­щтыгъэ, ау сэ ащ сыкIырыплъынэу, зы­горэ сигъэшIэнэу хъугъэп. Сшыхэми зы­пари къахэфагъэп. Нэужым сэ сикIалэ­хэ­ми сэщ фэдэу зи къахэкIыгъэп. Чылэм дэс кIэлэ нахьыжъым зэгорэм къышъхьа­пэн, хьалыгъу уасэ фэхъун сIуи, токарнэ станок фэсщэфи фыдэзгъэуцуагъ. ЩыIэны­гъэм узэрихьылIэщтыр пшIэщтэп, пIэ илъ сэнэхьатым сыдигъокIи урыпсэушъущт».

ПIатIэкъо Айдэмыр: «Тэ тиунагъокIэ зэкIэми IэпэIэсэныгъэ ахэлъ. Сятэжъ – пхъэшIагъэ, гъукIагъэ, сятэжъышхо – пхъэшIагъэ, гъукIагъэ, бжьэхъуагъэ, ефэн­дыгъ, сятэ – инженер, сшыхэр – псэолъэшIых, архитекторых, сэнэхьат зэфэшъхьафхэр аIэкIэлъых. Сэри Мые­къопэ къэралыгъо технологическэ институтыр къэсыухыгъ, экономикэм, менедж­ментым сафеджагъ. СыгукIэ сыфэща­гъэу пхъэшIэным зестыгъ, сэ сикIалэхэми мы кIыщыр якIуапI, кIэлэ нахьыжъыр къэкIо зэпыты шIоигъу».

IэпэIэсэныгъэу Тхьэм къыпхилъхьагъэр умыгъэгъощэныр, шэпхъэ лъагэмэ уанэсыныр пшъэдэкIыжь ин. УиIоф уикIасэу, гухахъо хэбгъуатэу удэлажьэ хъумэ, къиныгъо пстэури зэпыпчышъущт, ау уисэнэхьат бгъэкIодыщтэп. ШIыкIэ къыфэбгъотыщт, уишэн епхьылIэщт, шIыкIэ-амалышIоу къыхэбгъэщыгъэхэр къэбгъэгъунэщтых.

Гостэкъо Руслъан: «Къысэмызэгъыщтыгъэмэ Iоф рысшIэщтыгъэп. Мыхъурэр бгъэхъузэ пхъэм Iоф дэпшIэн фае. Сыз­фежьэрэр сфэмышIэу, сымыухэу ныбжьи къыхэкIыгъэп. СтIашъу Юрэ къысиIо­щтыгъ: «ШэкIым ущыщынэ хъущтэп, ежь къып­щыщынэн фае». Джащ фэд пхъэри, Iофым ущыщынэу уфежьэ хъущтэп, пхъэр бгъэ­дэIон фае».

ПIатIэкъо Айдэмыр: «ШыкIэпщынэр зыгорэм фэпшIы зыхъукIэ, зыфэпшIырэм елъытыгъэу Iофыр макIо. ЦIыфыр къаигъа, ишэн пыта, пцIыуса е цIыф зафа – фэпшIырэ пкъыгъом къыуеIо. КъыхэкIы цIыфым къыуиIуагъэр псынкIэу фэпшIышъоу, къыхэкIы бэрэ упылъэу, мыхъоу, уигъэпшъэу, упэкIымэ, упы­хьажьэу… Ау ныбжьи Iофыр къызтезгъэ­кIуагъэп, сэ сытекIо зэпыт. Къиныгъоу уапэ къикIырэм уфырикъузэ урыкIон фае нахь, узэкIакIо хъущтэп. ПшIы зэпыты зыхъукIэ, бэ пIэ къихьэрэр».

Айдэмыр къыддэгущыIэзэ иIоф зэпимыгъэоу шыкIэпщынэу ышIырэм еупсэщтыгъ. «ГущыIэм пае, мыр Даур Хъусенэ къыкIэлъэIугъэу фэсэшIы. ПытэкIаеу макIо. Хъусенэ ишэн пытэ фэд… Шъо­лъэгъуа, шыкIэпщынэм ыкI ежь пхъэу зыхэсыбзыкIырэм къыхэфагъэу пхъэкунэшъум фэдэу ыкI гъонэ цIыкIу иI. Ащ фэдэхэр къызгурымыIохэрэр щыIэх», — Айдэмыр шыкIэпщынэр къызэпырегъа­зэшъ, тырегъэплъы. — Хъусенэ, «ПшIырэм къыхэщэу къэгъан» ыIуагъэшъ, джащ фэдэу щыкIэпщынэм ыкI гъонэ цIыкIу иIэу къэзгъэнэщт. Бэу къэбар гъэ­шIэгъоныбэ апылъ пкъыгъоу сшIыхэрэм…»

Лъэпкъ Iэпэщысэхэм яшIын адыгэ шэн-хабзэм иухъумакIоу, адыгэ культурэм ихэгъэхъонэу зэрэщытыр къыдыхэплъы­тэмэ, Iэпэщысэхэр зышIыхэрэм я Ассоциацие зэрэзэхащагъэр, культурэмкIэ Министерствэм ынаIэ зэратыригъэтырэр IэпэIасэхэм IэпыIэгъушIу афэхъугъ. Ассо­циацием ипащэу фашIыгъэ ПIатIэкъо Айдэмыр фэдэу IэпэIэсэ нэбгырипшI организацием дыхэт, ахэр лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ мэлажьэх, ау джы къэралыгъо IэпыIэгъу яIэ хъущт.

ПIатIэкъо Айдэмыр: «Республикэм IэшIагъэхэм апылъхэмкIэ тызэхахьэхи, Ассоциациер зэхэтщагъ. Непэрэ мафэм ехъулIэу нэбгырипшI фэдиз хэхьэ. Унэбгырэ зырызын нахьи организацие зэхэщагъэ зыхъурэм нахь укъызэхахыщт. КультурэмкIэ Министерствэр къыддэIэпыIэ. Къихьащт илъэсым сомэ миллионищкIэ республикэ бюджетым тыхагъэуцонэу тыкъагъэгугъагъ. А мылъкур къэгъэлъэгъонхэм, егъэджэнхэм апэIудгъэ­хьан тлъэкIыщт, Ассоциацием иенхэу тищыкIагъэхэ Iэмэ-псымэхэри рытщэфышъущтых. Арышъ, ар IэпыIэгъу инэу къытщэхъу».

IэкIэ шIыгъэм сыдигъокIи нахь уасэ иIагъ, нахь пытэу шIыгъэу, бэрэ бгъэпсэолъэн плъэкIынэу алъытэщтыгъ. IэпэIасэм ыцIэ зыхэбгъэхъожькIэ, ащ иIэшIагъэ уиунэ илъыныр хъопсагъоу, фэдэ щымыIэу ары сыдигъокIи лъэпкъ Iэпэщысэм осэ ин иIэу зыкIэхъурэр. Тыдэ щыпсэурэ адыги, гъунапкъэхэр зэпичхэзэ, ар анэ­сы хъумэ, зымыуасэ щыIэп.

Гостэкъо Руслъан: «Сэ дэхэкIае къы­сэуалIэ… Щэрджэскъали, Налщыки сызы­шIэхэрэр адэсых, сайти сиIэп, Интернетри згъэфедэрэп, ау бэмэ кушъэхэр, Iанэхэр афэсэшIых. ЦIыфхэм зэраIожьзэ сашIэнэу хъугъэ. КъахэкIых «неущ кушъэ сыфай!» къытеохэу къысэзыIохэ­рэри. (Руслъан мэщхы). Ащ фэдэ дэдэу хъурэп ау, афэсэшIышъ, афясэгъэщэжьы. Санкт-Петербург, КъокIыпIэ Благъэр, Аме­рикэр… сикушъэхэр, сиIанэхэр чыжьэу кIуагъэх. БэмышIэу силъэпкъ тамыгъэрэ сцIэ-слъэкъуацIэрэ атезгъэуцо­хэ хъугъэ. Арышъ, дгъэкIодыщтхэп тиIэшIагъэхэр, тисэнэхьатхэр къафэдгъэнэщтых, пызыдзэжьыщтхэри къэхъущтых».

ПIатIэкъо Айдэмыр: «Чылэхэм тыкIомэ сабыйхэм ашIогъэшIэгъон тиIэшIагъэхэр, ятэгъэлъэгъух, яшIыкIэ ятэгъашIэ, тадэлажьэ. Австралиеми, Америкэми сипхъэ­кIычхэр анэсыгъэх. Адыгэ къуаем изакъоп тэ брендэу тиIэн ылъэкIыщтыр. ПхъэкIычри тIэкIу шIэмэ бренд тшIыщт!»

Тэу Замир. АР-м изаслуженнэ журналист.