Тарихъым иухъумакIох

Адыгеим и Лъэпкъ хъарзынэщ мы мэфэ благъэхэм июбилей хигъэунэфыкIыщт. Илъэс 95-кIэ узэкIэIэбэжьмэ, 1922-рэ илъэсым мэлылъфэгъум и 19-м РСФСР-м и Гупчэ хъарзынэщ пшъэрылъ къызэрэфишIыгъагъэм тетэу Адыгэ гъэцэкIэкIо комитетым и Президиум Архив бюром изэхэщэнкIэ бэдзэогъум и 22-м унашъо ыштэгъагъ.

Хъарзынэщхэр шъыпкъэм иухъумакIох. Ахэм ачIэлъ до­кументхэмкIэ къэралыгъоми, лъэпкъхэми гъогоу къакIугъэм зыщыбгъэгъозэн плъэкIыщт. ЛIэшIэгъубэ тешIагъэми, лIэуж пчъагъэ дунаим къытехъожьыгъэми, хъарзынэщым документхэу чIэлъхэм хъугъэ-шIэгъэ чы­жьэхэр уапашъхьэ къырагъэуцох.

Хъарзынэщым къакIорэ пэпчъ шъэфыбэ къыфызэIухыгъэ мэхъу. Тхьапэхэр зэпыригъазэхэзэ, тиреспубликэ, тикрай, тихэгъэгу тарихъ гъогоу къакIугъэр ащ ынэгу къыкIэуцо.

Хъарзынэщхэм яIофышIэхэм пшъэрылъ шъхьаIэу яIэр осэнчъэу щыт документхэр кIэзыгъэн­чъэу къаухъумэнхэр, ахэм къэбархэу арытхэр цIыфхэм алъагъэIэсынхэр ары.

Адыгеим ихъарзынэщ иIофышIэхэмкIэ апэрэ илъэсхэр, егъэжьэгъур къиныгъэ. Документхэр зыщаIыгъыщт унэ щыIагъэп, бюром Iоф щызышIэщтыгъэ нэбгырэ закъом хэку статистическэ бюроми пэщэныгъэ дызэрихьэщтыгъ. 1925-рэ илъэсыр ары унэ къафыхагъэкIи документхэр ахэм зэрагъэуIоу заублагъэр.

Граждан заомрэ Хэгъэгу зэошхомрэ ялъэхъан архив хэку фондым чIэнэгъэшхо зэришIыгъэр къэIогъэн фае. 1932 — 1942-рэ илъэсхэм документхэу аугъоигъэхэм ащыщыбэ нэмыц-фашист техакIохэм тихэку заубытым ашIокIодыгъагъ. Джащ фэдэу Казахстан ит къалэу Челкар агъэкощыхэ зэхъум, хэку хъарзынэщым идокументхэм ащыщхэр ашIокIодыгъагъэх. 1944-рэ илъэсым ыкIэхэм адэжь ахэм къарагъэгъэзэжьыгъагъ. Ау заом Мыекъуапэ зэрэзэщигъэкъогъагъэм къыхэкIэу ахэр зыщаIы­гъын чIыпIэ щыIагъэп. 1945-рэ илъэсым ыкIэхэм адэжь ары хэку судыр зычIэтыгъэ унэм ичIыунэ щыщ хъарзынэщым къызыфыхагъэкIыгъагъэр. Джащыгъум Адыгэ автоном хэкум итарихъ зыпкъ игъэуцожьыгъэнымкIэ ахэм Iофышхо ашIагъ. Хъарзы­нэщхэм ащылажьэщтыгъэхэм псаоу къэнэжьыгъэ доку­мент зэе-тIуаехэм яугъоижьын­кIэ, ахэр цIыфхэм къафэухъумэ­гъэнхэмкIэ апшъэ бэ ифагъэр.

Адыгеим ихъарзынэщ иIофхэр зэпыфэнхэмкIэ бэ зэшIуахыгъ ГъэIорышIапIэм иапэрэ пэща­гъэу ЛIыпый Мирэ, илъэс 16-м ехъукIэ ащ пэщэныгъэ дызезыхьэгъэ Шъынэхъо Асе, илъэси 10-м ехъу­кIэ ГъэIорышIапIэм щылэжьэгъэ Бэрэтэрэ Тэмарэ. Къэралыгъо хъарзынэщым илъэс 34-рэ ипэщэгъэ Арутюнова Любовь, илъэ­си 10-м ехъукIэ ащ идиректорыгъэу Рагулина Ольгэ, архивхэмкIэ муниципальнэ образованиехэм яотделхэм япэщагъэхэу Гунай Аслъанхъан, Апыщ Эммэ, Червякова Людмилэ, Несмеянова Надеждэ, Даур Щамсэт яIофшIакIэкIэ щытхъур къалэ­жьыгъ. Адыгэ Республикэм ихъарзынэщ илъэсыбэрэ щылэжьагъэ­хэу, непи ащ Iоф щызышIэхэу М. ЛъэпцIэрыкъом, Р. Костроминам, Н. Кулагинам, М. Бычковскаям, Н. Рябовам, Т. Харченкэм, Т. Говоровам, Р. Хъура­тIэм, Ф. Гъонэжьыкъом, М. Къэ­­занэм, С. Iэшъынэм, З. Теуцожьым, З. ПIатIэкъом, М. Толмачевам, С. ХъутIыжъым, С. Дзыбэм, М. ЛIыхасэм «тхьа­шъуегъэпсэу» ятэIо.

Лъэпкъ хъарзынэщым иIофышIэхэу лъытэныгъэ зыфэтшIыхэрэр!

ШъуиюбилейкIэ тышъуфэгушIо, хъупхъэу шъузэрэлажьэрэм, дунаим джыдэдэм тетхэми, ыужкIэ къытехъощтхэми апае Iофышхо зэрэзэшIошъухырэм афэшI лъэшэу тышъуфэраз!

БрантI Азэмат. АР-м и Лъэпкъ хъарзынэщ идиректор. Дзыбэ Зулим. Хъарзынэщым иотдел ипащ.