ЗэлъашIэрэ тхэкIошхоу МэщбэшIэ Исхьакъ зэчый гъэшIэгъонкIэ Тхьэр къызэтагъ, ежьри емызэщыжь IофшIэкIошхоу, литературэм ылъэныкъо пстэури къызэлъиубытэу гупшысэр егъазэ.

ЛIэшIэгъуныкъом бэкIэ шъхьа­дэкIыгъ зытхэрэр: поэзиер, прозэр, зэдзэкIыныр зэфэдэу къыдэхъух, имафэ къэс Iоф­шIакIэкIэ литературэр къыIэ­тыгъ, ыгъэбаигъ. МэщбэшIэ Исхьакъ адыгэ лъэпкъым къы­хэкIыгъэ цIыфышху, еджэгъэ-­гъэсагъ, гупшысакIу, губзыгъ, литературэр — ищыIэныгъ.

Лъэпкъ акъылым хэхъо ин фэзышIыщтэу, адыгэ гущыIэм иамал-кIуачIэ итхылъ пшIы ­пчъагъэхэмкIэ къизыIотыкIыныр, кIэзгъэтхъыныр зынатIэ итха­гъэу ар мы чIым къызэрэте­хъуагъэм щэч хэлъэп. МэщбэшIэ Исхьакъ Шумафэ ыкъор Краснодар краим хэхьэрэ Успенскэ районым ит адыгэ къуаджэу Шъхьащэфыжьым къыщыхъугъ: ным игъэшIобзэ-ушъый, на­хьыжъхэм ягущыIэ зафэ, кIэлэ­егъэджэ дэгъухэу инасып къы­хьыгъэхэм яхьатыркIэ ежь Ис­хьакъ ыбзэ къытIэтагъ ыкIи ыгукIэ шIоигъо усэн-тхэнымкIэ пасэу зигъэзагъ, творческэ ама­лэу  хэлъыри къэлъэгъуагъ. Исхьакъ иапэрэ тхылъэу «ЦIыф лъэшхэр» зыфиIорэр 1953-рэ илъэсым къыдигъэкIыгъ. Ащ дэжьым илъэс 23-рэ ыныбжьыгъэр. Ащ къыкIэ­лъыкIуагъэх усэхэр, пщыналъэ­хэр зыдэт тхылъхэр: «Сидунай» — 1957, «ОрэдыкI» — 1960, «Жъогъобын», «Пщыналъ», «Пшы­сэ-гупшысэхэр», «Хыуай», «Лъэмыджхэр», «Тыгъэгъаз», «Ты­жьын ощх», «Гъэтхэ огум иорэд», «ШIум илъагъу», нэ­мыкIхэр. Романхэу: «Агъаерэм ежэжьхэрэп» — 1966, «ЦIыфыр тIо къэхъурэп» — 1968, «Нэф­шъэгъо лъагъохэр» — 1971, «Илъэс фыртынэхэр», «Бзыикъо зау» (тхылъитIу хъоу) — 1976 ыкIи 1978, «Гощэунай», «ШIу шIи псым хадз», «Щагу хъурай», тхылъищ хъурэ «Хэ­шыпыкIыгъэ тхыгъэхэр», «Мы­жъо­шъхьал», «ГъэритIу», ­«Хъан-Джэрый», «Рэдэд», «Адыгэ­хэр», «КъокIыпIэр ыкIи КъохьапIэр», «Айщэт», «Аджал гъогу, е Къэнджал заор» (адыга­бзэкIэ ыкIи урысыбзэкIэ), мы­хэм анэмыкIхэри.

МэщбашIэм усэкIэ, прозэкIэ итхылъхэр Мыекъуапэ, Краснодар, Москва адэт тхылъ тедзэпIэ зэфэшъхьафхэм урысыбзэкIэ къащыдэкIыгъэх: «О тебе я пою» — 1959, «Три охотника» — 1959, 1962, «Гром в горах» — 1960, «Тепло твоих рук», «Здравствуй аул», «Избранная лирика», «Самшитовая трубка», «Сказание», «Солнечные струны», «Добрый голос твой», «Мосты», «Цвет ветра», «Избранное», «Мир дому твоему», нэмыкIхэри. Романхэр: «Сто первый перевал» — 1972, 1985, «Оплаканных не ждут» — 1972, «Тропы из ночи», «Метельные годы», «Раскаты далекого грома», «Сотвори добро», «Жернова», «Белая птица», «Два пленника», «Хан-Гирей», «Из тьмы веков», «Адыги», «Графиня Аиссе», «Дорога смерти», нэмыкIхэри.

Къыхэгъэщыгъэн фае Адыгэ Республикэм и Гимн игущыIэхэр МэщбэшIэ Исхьакъ зэритхы­гъэхэр.

ЗэдзэкIыгъэ IофшIэгъэшхоу иIэм ыпшъэкIэ игугъу къэт­шIыгъ. А зэкIэм къаушыхьаты творческэ IофшIэгъэшхо зэриIэр ыкIи литературэр ащкIэ зэригъэбаигъэр. ТхакIом иусэхэм, иповестьхэм, ироманхэм, итарихъ произведениехэм цIыфхэр – адыги, урыси, ермэли, къэн­дзали, нэмыци, тыркуи, чехи, араби, тыдэрэ чIыналъэ щыIэ адыги ашIогъэшIэгъонэу яджэх.

Урысыешхоми, ащ исубъектхэми ащыпсэухэрэм абзэхэмкIэ МэщбэшIэ Исхьакъ иусэхэр, ипрозэ щыщхэр (анахьэу тарихъ романхэр) IэкIыб къэралыгъуабзэхэмкIэ — француз, инджылыз, тырку, араб, чех, монгол, словак, венгр, болгар, серб, албан, испан, нэмыкIы­бзэхэмкIи зэрадзэкIыгъэх. Ахэр къош республикэхэу Аб­хъазым, Къэбэртаем, Къэрэщэе-Щэр­джэсым къащыхаутых ыкIи Темыр КавказымкIэ Да­гъыстан, Ингушетием, Чэчэным, Осетием ащызэлъашIэх.

МэщбэшIэ Исхьакъ иусэхэр бэу композитор зэфэшъхьафхэм орэдышъомэ аралъхьагъэх. Анахьэу «Адыгэхэр» («Адыги»), «Адыгэ цыер» Адыгеим имызакъоу, зэкIэ Кавказым къыщаIох.

МэщбэшIэ Исхьакъ — литературэр ищыIэныгъ. Илъэс 70-рэ хъугъэу матхэ. Игупшысэ мэшэ­сы, мэбагъо. Ар Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэс республи­кэхэм янароднэ тхакIу, СССР-м, Урысыем, АР-м я Къэралыгъо премиехэм, зэрэ Урысыеу илитературнэ премиеу Шолоховым ыцIэкIэ щытым ялауреат. Хэ­гъэгу литературэм ежь итворческэ-литературнэ лэжьыгъэ Iахьэу хилъхьагъэм епэсыгъэу Къэралыгъо шIухьафтынхэу —я III-рэ ыкIи я IV-рэ шъуашэр зиIэ орденхэу «За заслуги ­перед Отечеством», орденэу «Дружба народов», дышъэ медальхэу «Борец за мир», «Общественное признание», «Адыге­им и Щытхъузехь», ды­шъэ ме­далэу «За выдающийся вклад в развитие Кубани» зы­фиIохэрэр къыратыгъэх, Мые­къуапэ ицIыф гъэшIуагъ. Джы бэмышIэу дышъэ медалэу «Герой Труда России» зыфиIорэр МэщбашIэм къыфагъэшъошагъ.

ТхакIом ищыIэныгъэ ыкIи итворчествэ афэгъэхьыгъэу Адыгеим ишIэныгъэлэжьхэм, литературоведхэм, критикхэм IофшIэгъабэ яI: литературнэ-­критическэ статьяхэр, очеркхэр, монографиехэр атхыгъэх. Ахэм анахь къахэщых ЩэшIэ Казбек итхылъхэу «Псэ зыпыт гущы­Iэхэр», «Ступени» зыфиIохэу адыгабзэкIи урысыбзэкIи къыдэкIыгъэхэр, Ергъукъо-ЩэшIэ Щамсэт итхылъэу «ШIэжьым уекIуныр», ЛъэпцIэрышэ Хъалидэ итхылъэу «Разговор о вечном», А. И. Цукор итхылъхэу «Мир и любовь вам, живущие» ыкIи «Жестокий век» зыфи­Iохэрэр.

МэщбэшIэ Исхьакъ АР-м итхакIохэм я Союз иправление итхьамат, Урысыем итхакIохэм я Союз иправление итхьамэтэ гуадз, Урысыем и Общественнэ Палатэ хэт, тхакIохэм я Союз и Дунэезэхахьэ иисполком ­итхьаматэ игуадз,  Адыгэ (Черкес) Дунэе академием иака­демик. 1956-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу УФ-м итхакIохэм я Союз хэт. Иилъэсхэр, има­фэхэр сыдигъуи гупшысэшхо IофшIэнымкIэ зэлъыпкIагъэх, шIум шIу ипэгъокIыти, Урысыешхом и Президентэу В. В. Путиным адыгэ лъэпкъым къы­хэкIыгъэ тхэкIошхом итворческэ гъэхъагъэ ифэшъошэ уасэ къыфишIыгъ. Хъугъэ-шIэгъэ гу­шIуагъом псынкIэу зиIэтыгъ, къэбарыр тыди щызэлъашIагъ.

ТхэкIошхоу МэщбэшIэ Исхьакъ Шумафэ ыкъом игушIуагъо къыдагощэу апэрэ мафэм къыщегъэжьагъэу, непэ къынэсыжьэу, мэфэкI телеграммэхэр пшIы пчъагъэу, тхыгъэ тхьапэ фабэхэр, хьакIэхэр къыфэкIох. ИтворчествэкIэ лъэгапIэр зэриштагъэм а зэкIэ ищыс. Къа­рэкIых ахэр Тыркуем, Иорданием, адыгэхэр зыщыпсэурэ Германием, УрысыешхомкIэ — Москва, Санкт-Петербург, ахэм адэт  апшъэрэ еджэпIэ­шхохэм, шIэныгъэмкIэ Урысые академием, Дагъыстан, Абхъазым, Ингушым, Къэбэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэр­джэсым ыкIи ежь АдыгеимкIэ къы­фэгушIуагъэр, къыфэгушIо­рэр бэдэд.

МэфэкI телеграммэхэр

Ежь тхэкIо цIэрыIоу МэщбэшIэ Исхьакъ пстэуми апэ къыригъэшъыгъ Краснодар краимкIэ Успенскэ районым къикIыгъэу ичIыпIэгъухэр, Шъхьащэфыжь къуаджэр къызщыфэгушIохэрэр.

Лъытэныгъэшхо зыфашIырэ Исхьакъ Шумафэ ыкъор!

Тыгу къыддеIэу къэралыгъо тын лъапIэу, дышъэ медалэу «Урысыем IофшIэнымкIэ и ЛIыхъужъ» зыфиIорэр къызэрэпфагъэшъошагъэмкIэ тыпфэгушIо. Ащ уиилъэсыбэ IофшIагъэу урыс ыкIи лъэпкъ культурэм, литературэм ахэплъхьагъэр зэрэиныр, хэгъэгушхом щызэдэпсэурэ цIыф лъэпкъхэр мамырэу, тынчэу щыIэнхэмкIэ ыкIи ахэм азыфагу зэфыщытыкIэ дахэ илъынымкIэ Iофышхоу пшIа­гъэр къеушыхьаты.

Гъунэнчъэу къыпфэрэзэхэ уичIыпIэгъухэу Урысыешхом ыкIи Пшызэ шъолъырым ащыпсэухэрэр ыкIи, сэ сшъхьэкIэ, лъэшэу тыпфэгушIозэ, псауны­гъэкIэ, творческэ гъэхъэгъакIэхэмкIэ тыпфэ­лъаIо.

Урупскэ къоджэ псэупIэм

иадминистрацие ипащэу М. Д. Ионыр.

* * *

Тыркуем ит Черкес Федерацие

УрысыемкIэ IофшIэным и ЛIыхъужъэу, Адыгеим, Къэбэртэе-Бэлъкъарым ыкIи Къэрэщэе-Щэрджэсым яцIыфыбэ тхакIоу МэщбэшIэ Исхьакъ фэкIо

Лъытэныгъэ зыфэтшIэу, дгъэлъапIэу МэщбэшIэ Исхьакъ!

Тилъэпкъ литературэ узэрилэжьэкIошхом бэшIагъэу тыщыгъуаз ыкIи осэ ин фэтэшIы. Адыгэ литературэм имызакъоу, Урысыем илъэпкъыбэ литературэ уиIахьышхо зэрэхэплъхьагъэм осэ ин къыфашIэу, хэгъэгум ианахь шIухьафтын лъапIэу «УрысыемкIэ IофшIэным и ЛIыхъужъ» къызэрэпфагъэшъошагъэм ыкIи ащ ишыхьатэу Дышъэ Жъуа­гъор УФ-м и Президентэу В. Путиным къызэрэпхилъхьагъэм, зэрэадыгэ дунаеу тигъэгушIуагъ ыкIи тигъэгушхуагъ.

Непэ дунаим адыгэу щыпсэурэ миллион пчъагъэр «тыбзэ кIодыпIэ ифагъ» аIоу зыщыгумэкIы-

хэрэ лъэхъаным ар зэрэтефагъэм мэхьанэ иI ыкIи ащ гугъапIэ къытеты лъэпкъ пэрытмэ ясатыр ты­хэтэу джыри бэрэ дунаим тызэрэтетыщтымкIэ.

Тхьэм бэрэ утфегъэпсэу, Исхьакъ! Адыгэ литературэм, тилъэпкъ культурэ илэжьэкIо пстэуми щытхъур адэжь!

Баж Нусрэт.

Тыркуем ит Черкес Федерацием ипащ.

02.05.2019. Истамбул — Тыркуер

Мамырыкъо Нуриет.