Республикэм и Лъэпкъ музей Кавказ заом ехьылIэгъэ къэгъэлъэгъон тыгъуасэ къыщызэIуахыгъ.

Музеим тарихъымкIэ иотдел иIофышIэу Къудай Марыет зэгъэпшэнхэр ышIыхэзэ, 1763 – 1864-рэ илъэсхэм Кавказ заоу щыIагъэм IупкIэу къытегущыIагъ. Урысыем ипачъыхьэхэм, генералэу Алексей Ермоловым, фэшъхьафхэм заом зэрэкIагъэстыщтыгъэм, шапсыгъэхэм, Адыгеим инэмыкI шъолъырхэм заом тхьамыкIагъоу къафихьыгъэм М. Къудаер къызытегущыIэм, тарихъ сурэтхэр ыгъэфедагъэх. Адыгэ зэолIхэм яIэшэ-шъуашэхэм якъэбархэр едэ­Iугъэхэм ашIогъэшIэгъоны­гъэх. Тилъэпкъэгъухэр зыкIыныгъэ ахэлъэу ячIыгу фэбэнэнхэм фэшI Зэфэсэу яIагъэм адыгэ быракъыр зэрэщаштагъэм, шапсыгъэхэм ябыракъ зыфэдагъэм, ащ лъэпкъым изыкIыныгъэ зэригъэпытэщтыгъэм, 1864-рэ илъэсым заор зэраухыгъэм М. Къудаем музеим къэкIуагъэ­хэм къафиIотагъ.

Тыркуем, Сирием къарыкIыгъэхэ тилъэпкъэгъухэри къэгъэлъэгъоным икъызэIухын хэлэжьагъэх. Кавказ заом илъэхъан тичIыгу ращыгъагъэхэ пкъыгъо­хэр, лъэпкъ Iэмэ-псымэхэр, сурэтхэр, Iашэхэр тиреспубликэ къызэращэжьыгъэхэм, фэшъхьаф къэбархэм къэгъэлъэгъоным изэхэщакIохэм уащагъэгъуазэ.

Сурэтым итхэр: Къудай Марыет къэгъэлъэгъоным къытегущыIэ.