Къэралыгъо IэпыIэгъум ишIуагъэкIэ

Мэкъумэщ фермер хъызмэтшIапIэ агъэпсымэ е къызэIуахыгъэм зырагъэушъомбгъумэ зышIоигъохэм грантхэр яты­гъэн­хэм фэгъэхьыгъэ программэр IэкIыбым къырамыщэу, тадэжь къыщашIыгъэр дгъэфедэным тыкъыфэкIоным фыте­гъэ­псы­хьэгъэ Iофтхьабзэхэм зэу ащыщ.

Урысыем пэшIуекIохэрэ санкциехэр къызежьэхэр ары мы къэралыгъо IэпыIэгъури щыIэ зыхъугъэр, 2013 — 2020-рэ илъэсхэм ар ателъытагъ. Адыге­им щыпсэоу программэм хэла­жьэхэрэм япчъагъэ илъэс къэс хэхъо. Ащ ишIуагъэкIэ чIыгу­лэжьыным лъэшэу республикэм зыщиушъомбгъугъ, аужырэ илъэс зытIум былымхъунэу ыуж къинэщтыгъэми хэпшIыкIэу хэ­хъоныгъэхэр ышIыгъэх.

Ащ фэдэ къэралыгъо IэпыIэгъум ишIуагъэкIэ былымэхъо фермэу Шэуджэн районым щагъэпсыгъэхэм ащыщхэм джырэ­благъэ тащыIагъ. Зыр къуа­джэу Пщыжъхьаблэ щыпсэурэ Ша­гъун­дэкъо Заур иферм. Ащ къы­зэ­риIуагъэмкIэ, нахьыпэкIи бы­лымхэр ищагу щиIыгъыгъэх, щэм икъэхьыжьын, къуаем иихын апылъыгъ. Зиушъомбгъумэ шIоигъоу ыуж зехьэм, мы программэм хэлэжьэныр игъоу зылъэгъугъэр мэкъу-мэщымкIэ район ГъэIорышIапIэр ары.

Емыхъырэхъышэжьэу тхылъхэр ыгъэхьазырхи, блэкIыгъэ 2018-рэ илъэсым езыгъэжьэгъэ­кIэ фермерым сомэ миллионищ къэралыгъом къыритыгъ, программэм къызэрэщыдэлъытагъэм тетэу, ежь иунаеу зы мил­лионрэ мин 286-рэ хилъхьагъ. Былымхэр зыщиIыгъыщтхэ къа­къырыр ежь ыIашъхьэкIэ ышIи, ахъщэу къыфэкIуагъэмкIэ щэ къэзытырэ чэм 25-рэ къыщэфыгъ. БылымIусыри ежь ыгъэ­хьазырыгъ.

Заур къызэриIуагъэмкIэ, ­къуа­ем ишIын зыригъэушъом­бгъумэ шIоигъу. Ащ фэшI щэ бэу къэзытыхэу «голштино-фризская» ыкIи «айрширская» зыфиIохэрэ чэм лъэпкъхэр къыхи­хыгъэх. 2018-рэ илъэсым ыкIэм ахэр Краснодар краим къырищыгъэх. Мы уахътэм щэ къатэу шъхьи 10 ахэт. Щэр къоджэдэсхэм ащэфы.

— Грантыр IэпыIэгъушхоу сэ­лъытэ, — ыIуагъ Заур. — Ары мыхъугъэмэ, аущтэу зысыушъом­бгъуныр скIуачIэ къыхьыщтыгъэп. Унэгъо фермэ зыгъэпсымэ зышIоигъохэми ащ фэдэ къэралыгъо IэпыIэгъу къаратышъ, тапэкIэ сыхэлажьэ сшIоигъу.

Мы программэр къызежьакIэм цыхьэ ышIэу хэлажьэщтыгъэр нахь мэкIагъ. Республикэри, му­ниципальнэ образованиехэри чанэу IэпыIэгъу зэрафэхъухэрэм ишIуагъэкIэ, къызэрэтIуа­гъэу, зыгъэфедэрэр хэпшIыкIэу нахьыбэ хъугъэ. Арэу щытми, программэм ухэлэжьэным Iофыбэ пылъэу, къыуамытыщтэу зыIохэрэм джыри уарехьылIэ. Шагъундэкъо Заур ащ дыригъэштагъэп.

— Сыд фэдэрэ Iоф паий тхылъ гъэхьазырыным уахъти, ахъщэ гори ищыкIагъ, грантхэри ащ фэдэх, — ыIуагъ ащ. — Ау ащ фэдизэу къин хэлъэу сIон слъэкIыщтэп. Мэкъу-мэщымкIэ район ГъэIорышIапIэр лъэшэу IэпыIэгъу къысфэхъугъ, ащ сиIоф къыгъэпсынкIагъэшъ, «тхьа­шъуегъэпсэу» ясIомэ сшIоигъу. Шапхъэхэу программэм къы­щыдэлъытагъэхэр бгъэцакIэхэмэ, зыпари пэрыохъу къыпфэмыхъоу къызэрэуатыщтыри теу­бытагъэ хэлъэу къэсIон слъэ­кIыщт.

Заур мы фермэр ымыгъэ­псы­зи къуаеу яунагъокIэ ашIырэр ермэлыкъэу шэмбэт-тхьаумафэ­хэм республикэм икъэлэ шъхьаIэ щызэхащэхэрэм ащыIуигъэкIыщтыгъ. Джы чэмэу щэ къэзы-ты­хэрэм япчъагъи хигъа­хъоу, къое­шIыными нахь зыригъэу­шъомбгъумэ, щэпIэ чIы­пIэхэри ыгъэпсыхэмэ шIоигъу. Мы уахътэм къуаджэм щыщэу нэбгыри­тIумэ IофшIэпIэ чIыпIэхэр аритыгъэхэу, IэпыIэгъу къыфэхъух, зиушъомбгъумэ а пчъагъэми хигъэхъон гухэлъ иI.

КъыбдеIэхэмэ, зэпымыгъэфэшъун щыIэп

Шъуаджэкъо Аслъани Шэуджэн районым ифермерэу блэкIыгъэ 2018-рэ илъэсым къэралыгъо IэпыIэгъоу грант къы­зэратыгъэхэм ащыщ. Ащ ибылымэхъо фермэ къуаджэу Мамхыгъ зыдэтыр.

Зоотехник сэнэхьатыр зэригъэгъоти илъэс 24-рэ Iоф ышIагъэу былымхъуныр зызэтезым, ыгъэтIылъыжьыгъагъ, ау илъэс пчъагъэ тешIэжьыгъэу къы­фи­гъэзэжьыгъ. Зиушъомбгъунэу, программэм хэлэжьэнэу ари мэкъу-мэщымкIэ район ГъэIоры­шIапIэр ары фэзыгъэчыфыгъэр. Тхылъхэм ягъэхьазырынкIи, нэ­мыкI лъэныкъохэмкIи ащи IэпыIэгъу фэхъугъэх. ПстэумкIи сомэ миллионищ къыратыгъ, ежь иунаеу зы миллионрэ мин 200-рэ хилъхьагъ.

— Мы фермэр нахьыпэкIэ щыIагъэу, ау бэшIагъэу амыгъэ­федэжьэу щытыгъэти, бэджэндэу сштагъэ, — ыIуагъ ащ. — Сэ былымышъхьэ 12 сиIагъ, грантыр къызысатым 48-рэ къэс­щэфыгъ.

Аслъани щэ бэу къэзытхэрэ чэм лъэпкъхэр къыхихыгъэх, Краснодар краим къырищыгъэх. Щэу къатырэр мы уахътэм IуегъэкIы, ау тапэкIэ къое зэфэшъхьафхэр, щатэ харигъэшIыкIын­хэу ахэр зыщашIыщтхэ це­­хыр егъэхьазыры, чэмхэм япчъагъи хигъэхъон гухэлъ иI. Фермэм мы уахътэм нэбгыриплIымэ Iоф щашIэ, гухэлъэу иIэ­хэр пхырищыхэмэ, IофшIэпIэ чIыпIэу къы­тырэр нахьыбэ хъущт. — Былымхъунэу сызфеджагъэм, илъэсыбэрэ Iоф зэрэсшIагъэм хэшIыкI фысиIэу, сыгукIэ сыфаеу къыфэзгъэзэжьыгъэми, къэралыгъор къыздемыIагъэмэ, сихъызмэт аущтэу зысфегъэу­шъомбгъушъущтыгъэп, — ыIуагъ Аслъан. —– Къин зыхэмылъ IофшIэн щыIэп, былымхъуныр бэмэ анахь къиныжь пIоми ­хъущт, ау зыпари пэрыохъу къып­фэмыхъоу, ары пакIошъ, хабзэм ишIуагъэ къыуигъэкIымэ, зэпымыгъэфэшъун щыIэп.

Фермерхэм гухэлъышIоу яIэ пстэури къадэхъунэу тафэлъаIо. Ахэр щыIэныгъэм щыпхыращы­хэмэ, республикэм иэкономикэ яIахь зэрэхашIыхьащтым имызакъоу, экологием ишапхъэхэм адиштэрэ гъомылапхъэу респуб­ликэм къыщашIырэр нахьыбэ хъущт, IофшIэпIэ чIыпIэ зиIэхэм япчъагъи хэхъощт.

Мэкъу-мэщымкIэ Шэуджэн районым и ГъэIорышIапIэ изоо­техник шъхьаIэу Дыхъу Рус­лъан къызэриIуагъэмкIэ, зэкIэмкIи бы­лымышъхьэ 6400-рэ непэ мы муниципальнэ образованием ща­Iыгъ. Ахэм ащыщэу 3046-р чэмых. Былымхъуным зегъэу­шъомбгъугъэным лъэшэу ыуж итых. Ащ нахьыбэу анаIэ тырагъэтынэу республикэ пащэхэм къызэрафагъэпытагъэри кIигъэ­тхъыгъ. Грантхэм лъэшэу яшIуа­гъэ къызэрэкIорэр къыдалъытэзэ, ащ фэгъэхьыгъэ программэм нахьыбэу хагъэлэжьэным пы­лъых. БлэкIыгъэ 2018-рэ ­илъэсым былымхъуным ыуж ихьа-гъэу мы районымкIэ нэбгыритIу­мэ къэралыгъо IэпыIэгъу агъо­тыгъ, мы­гъэ джыри нэбгырищы­мэ тхылъхэр агъэхьазырыгъэх.

НэкIубгъор зыгъэхьазырыгъэр ХЪУТ Нэфсэт. Сурэтхэр Iэшъынэ Аслъан ­тырихыгъэх.