Хэгъэгу зэошхом иилъэсхэм гукIэ зафэдгъэзэжьызэ, хъугъэ-шIагъэхэм нахь куоу татегущыIэныр Iоф къызэрыкIоп. Фа­шист техакIохэм якIодылIэгъэ цIыфхэм япчъагъэ къалъытэ зыхъукIэ, шIэжьым имэхьанэ зыкъеIэты.

КъокIыпIэм щыпсэурэ лъэпкъ­хэм яискусствэхэмкIэ Къэралыгъо музееу Мыекъуапэ дэтым къыщызэIуахыгъэ къэгъэлъэгъо­ныр Хэгъэгу зэошхом илъэхъан фашистхэм жъалымыгъэу зэрахьагъэм фэгъэхьыгъ.

Темыр Кавказым фашистхэр щыхъункIэхэу заублэм, Ростов хэкум, Краснодар краим, Къэ­бэртэе-Бэлъкъарым, Къэрэщэе-Щэрджэсым, Ставрополь краим, Адыгеим ямамыр цIыф­хэм рэхьат аратыщтыгъэп. Ана­хьэу зылъыхъущтыгъэхэр цы­ганхэр, джуртхэр арых.

Фашист техакIохэр Темыр Кавказым щызэхакъутэхи, шъо­лъырыр шъхьафит зашIыжьыгъэр илъэс 75-рэ зэхъум, 2018-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 7-м Къы­блэ федеральнэ университе­тэу Ростов-на-Дону дэтым апэрэ къэгъэлъэгъоныр къыщызэIуахыгъ. Джуртхэм яобщинэу Ростов хэкум щызэхащагъэр кIэщакIо фэхъузэ, Новочеркасскэ, фэшъхьафхэм къэгъэлъэгъонхэр ащыкIуагъэх.

Тщыгъупшэ хъущтэп

Мыекъуапэ къыщызэIуахыгъэ къэгъэлъэгъоным нэрылъэгъу IэпыIэгъухэу щытлъэгъугъэхэм гур агъэузы. Музеим ипащэу Кушъу Нэфсэт, Адыгэ Респуб­ликэм иветеранхэм я Совет итхьаматэу Къуаджэ Аслъан, республикэ фондэу «ТекIоныгъэм» итхьаматэу Нэхэе Юр, Адыгэ Республикэм культурэмкIэ иминистрэу Аулъэ Юр, шIэныгъэлэжьхэу Елена Малышевар, Ацумыжъ Казбек, нэмыкIхэри зэхахьэм къыщыгущыIагъэх.

Фашистхэм къуаджэхэр зэрагъэстыщтыгъэр Ацумыжъ Каз­бек игущыIэхэм къащыхи­гъэщыгъ. Псэ зыпыт цIыф къамыгъэнэжьыным Германием идзэхэр пылъыгъэх.

Тарихъ шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, философие шIэныгъэ­хэмкIэ докторэу Ирина Ребровар илъэс 15 хъугъэу Хэгъэгу зэошхом итарихъ изэгъэшIэн пылъ. Ащ зэхахьэм къыщиIотагъ Темыр Кавказым фашистхэм жъалымагъэу щызэрахьагъэр щыIэныгъэм зэрэхэмы­кIуакIэрэр.

ШIэныгъэлэжьхэм аужырэ илъэсхэм тхыгъэу яIэр макIэп. И. Ребровам къызэри­Iуагъэу, сэкъатныгъэ зиIэ кIэлэцIыкIухэр, медицинэм иIофышIэхэр фашистхэм аукIы­щтыгъэх.

Ленинград хэкум къыращыгъэ кIэлэцIыкIухэр Къэрэщэе-Щэр­джэсым имамыр цIыфхэм агъэ­былъыщтыгъэх, джурт кIэлэцIыкIухэр фашистхэм ащау­хъумэхэзэ унагъохэм ахатхэщтыгъэх…

Зэгъэпшэнхэм ямэхьан

Къуаджэ Аслъан полковник шъуашэр щыгъэу къэгущыIэу бэрэ тэлъэгъу. Къызыщытхъу­жьырэп. Тарихъым инэкIубгъо­хэр зэригъапшэхэзэ, шIэжь ти­Iэн зэрэфаер иеплъыкIэхэм къащыхегъэщы. Журналистхэм, тхакIохэм яопыт нахьышIоу гъэфедэгъэн фаеу зэхахьэм къыщиIуагъ. Хэгъэгу зэошхом ехьылIэгъэ къэбар нэпцIхэр зыгъэIухэрэм пхъашэу тапэуцун фаеу ащ елъытэ.

СурэтышI-модельер цIэрыIоу СтIашъу Юрэрэ Ирина Реб­ровамрэ гущыIэгъу зэфэхъугъэх. Нэрылъэгъу IэпыIэгъухэу музеим къыщагъэлъагъохэрэр уахътэм диштэу къытаIуагъ.

— Мыщ фэдэ къэгъэлъэ­гъон­хэр ныбжьыкIэхэм нахьыбэрэ алъэгъунхэм сыпылъ, — еIо Ирина Ребровам. — КIэлэеджа­кIохэм тарихъыр нахьышIоу зэрагъашIэ зыхъукIэ, шIэныгъэм мэхьанэу ратырэм зыкъыIэтыщт.

Хэгъэгу зэошхом хэкIодэгъэ джуртхэм саугъэтхэр афагъэуцух, лъэпкъыр къэзыухъума­гъэ­хэм щытхъур афаIо.

Сахьидэкъо Нурбый.