Нэгъэплъэ Аскэрбый адыгэхэм, лъэпкъэу къызыхэкIыгъэм, тарихъэу къыкIугъэм яхьылIагъэу кино тырехы. ИIофшIа­гъэ­хэм цIыфхэм лъытэныгъэ къафашIы, шэн-хэбзэ дахэу адыгэхэм зэрахьэщтыгъэхэр къащегъэлъагъо, ныбжьыкIэгум ахэм зафикъудыиным, зыныбжь хэкIотагъэм ыгу къыгъэкIыжьыным фещэх.

Гупшысэ куухэр зыхэлъхэ фильмэхэр тезыхырэ режиссерыр тилъэпкъэгъухэу Тыркуем щыпсэухэрэм рагъэблэгъагъ ыкIи иIофшIагъэхэр IэкIыбым щыIэ адыгэхэм аригъэлъэгъу­гъэх. Тыркуем щыIэ Адыгэ ха­сэхэм ялIыкIохэр Iофтхьабзэм кIэщакIо фэхъугъэх.

Тыркуем зыщэIэм Нэгъа­плъэм гупшысэу ышIыгъэхэмкIэ «Адыгэ макъэм» къыдэгощагъ. Пстэуми апэу игущыIэ къызэрэригъэжьагъэр Iофтхьабзэр зэхэщагъэ хъунымкIэ IэпыIэгъу къыфэхъугъэхэм ацIэ къыриIоныр, ахэм зэрафэразэр къыхигъэщыныр ары. Стамбул дэт Адыгэ Хасэм ипащэу Шэу­джэн Умид, КАФФЕД-м хэтэу Къушъхьэ Догъан, илъэсыбэм зыщыщ адыгэ лъэпкъым ыцIэ дахэкIэ зыгъэIугъэ Нэгъой Яшар Iофтхьабзэр Тыркуем щырекIо­кIыным иамалхэр зэрахьагъэх. КАФФЕД-м ипащэу Хьагъундэ­­къо Яшар джащ фэдэу иIа­хьышIу хишIыхьагъ. Тыр­куем къи­кIыжьи ихэкужъ къэзыгъэзэ­жьы­гъэ Чэтэо Ибрахьимэ Адыге­им IэпыIэгъу къыщы­фэ­хъугъ.

Нэгъэплъэ Аскэрбый илъэс зэкIэлъыкIохэм Iоф зыдишIэ­гъэ фильмхэр IэкIыбым щы­Iэхэ тилъэпкъэгъухэм уасэ къа­фашIын амал яIагъ. «Черкесия», «Черкесия. Хабзэ», «Чер­кесия. Чужбина», «Чер­кесия. Возвращение», «Черкешенка» зыфиIохэрэм ащыщхэ пычыгъохэм, «Шагди» зэрэ­псаоу яплъыгъэх. ТыркубзэкIэ къызэрэкIатхэрэм ишIуагъэкIэ, адыгабзэр икъоу зымышIэхэрэри пэрыохъу ямыIэу еплъынхэ алъэкIыгъ.

— Мазаем и 2-м Стамбул сыщыIагъ, — къытфеIуатэ Ас­кэрбый. — Апэрэ пчыхьэм Азиатскэ лъэныкъом тет Адыгэ Хасэм фильмхэм щяплъыгъэх. ЯтIонэрэ пчыхьэм Европэ лъэ­ныкъом щыIэхэ кинотеатрэхэм ащыщ къыщыдгъэлъэгъуагъ. Ящэнэрэ мафэм къалэу Адана сыбыбыгъ.

Нэужым къалэхэу Мараш, Къайсэр, Анкара, Бурса Нэ­гъаплъэм къыкIухьагъэх. ТыдэкIи тIысыпIэ лые щымыIэжьэу цIыфхэр къыщызэрэугъоищтыгъэх. Фильмхэм зяплъыхэхэ нэуж зэдэгущыIэгъухэр ашIыщтыгъэх. Тилъэпкъэгъухэм алъэ­гъугъэм гупшысэхэу аригъэшIыгъэхэр къыраIотыкIыщтыгъэх, ядунэееплъыкIэкIэ режиссерым дэгуащэщтыгъэх.

— Адыгэ лъэпкъыр къэтыухъумэныр, ныбжьыкIэхэр къы­зы­хэкIыгъэм уасэ фашIыным, якультурэ, яшэн-хабзэ ашIэнхэм фэщэгъэнхэр ары анахьэу Iоф­тхьабзэм мэхьанэу иIагъэр, — къеIуатэ Аскэрбый. — Яхэку къызэряжэрэр агурызгъэIоным ыуж ситыгъ. ТызэшIокIодыным ищынагъо зэрэщыIэр, зы хэку тыщыпсэуным кIочIэ ин зэриIэр зэхязгъэшIэным сыпылъыгъ.

Нэгъэплъэ Аскэрбый ре­жиссер сэнэхьат иIэп, фильмэ техыным феджагъэп, ау гъэсэныгъэ дэгъоу ыгъотыгъэм ыкIи лъэпкъым шIулъэгъоу фыриIэм ащ фэдэ амал къыраты. Телефильмхэм ягъэуцун фэIазэхэ цIыфхэм зэралъытэрэмкIэ, щы­Iэныгъэм анахь уасэ щызиIэр къыбгурыIоным пае ащ тыри­хыгъэхэм уяплъын фае. Мыщ иIофшIагъэхэм узыгъэгупшысэн, тарихъыр нэгум къыкIэзыгъэуцон чIыпIабэ ахэт.

— 2007-рэ илъэсым апэрэ фильмэу тесхыгъэр къыдэкIыгъ, — къытфеIуатэ Аскэрбый. —Нэужым адыгэхэр цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафхэм къахэзыгъэщыхэрэ шэн-хэбзэ дахэхэу ахэлъхэм афэгъэхьыгъэ фильмэ къыдэзгъэкIыгъ. Ящэнэрэ IофшIагъэу «Черкесия. Чужбина» зыфиIорэр тесхы зэхъум, Грузием щыщ режиссер цIэрыIоу Вахтанг Микеладзе Iоф дэсшIагъ. Ащ бэмэ сызэрафигъэсагъэр къыхэзгъэщы сшIоигъу. Анахьэу сынаIэ зытезгъэтын фэе лъэныкъохэр къыс­фигъэнэфагъэх, опытэу IэкIэ­лъымкIэ къыздэгощагъ.

Мы уахътэм Нэгъэплъэ Ас­кэрбый анимационнэ фильм тырихынэу пылъ. Адыгэ пшысэу, таурыхъыжъэу къыднэсы­жьыгъэхэм атехыгъэу ар гъэ­псыгъэщт, сценариер тхыгъахэ. СурэтышIым персонажхэр къызишIхэкIэ, макъэ кIагъэуцощт, нэужым анимациер ашIыщт. Къыхэгъэщыгъэн фае серие зэкIэлъыкIоу техыгъэ фильмэр адыгабзэкIэ къызэрэдэкIыщтыр.

Гъонэжьыкъо Сэтэнай.